Do opiniowania trafiły w ostatnim czasie dwa projekty - nowej Ustawy o ustroju sądów powszechnych i przepisów ją wprowadzających. Założeniem jest zmiana w strukturze sądów. W myśl proponowanych przepisów znikną sądy rejonowe, będą sądy okręgowe i regionalne (zamiast apelacji). Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, w drodze rozporządzenia i kierując się - jak zapisano - "potrzebą zapewnienia racjonalnej organizacji sądownictwa, przez dostosowanie liczby sądów, ich wielkości i obszarów właściwości do zakresu obciążenia wpływem spraw, a także uwzględniając potrzebę zapewnienia sprawności postępowań sądowych, w celu zagwarantowania realizacji prawa obywatela do rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie" określi siedziby, obszar właściwości, zakres rozpoznawanych spraw, a także podział na izby sądów.
Sędziowie najbardziej obawiają się jednak, że ta reforma posłuży też do "czystek" kadrowych.
Czytaj: Sądy do spłaszczenia, więcej nadzoru nad sędziami, Izba Dyscyplinarna ma zostać >>
Co wynika z projektów?
Zgodnie z projektem Ustawy o ustroju sądów powszechnych sędzia sądu rejonowego, z dniem wejścia w życie ustawy ma stać się sędzią sądu powszechnego z miejscem służbowym w sądzie okręgowym, sędzia sądu apelacyjnego, z dniem wejścia w życie ustawy, staje się sędzią sądu powszechnego, a minister wyznacza mu miejsce w sądzie regionalnym lub okręgowym. Sędzia może w takiej sytuacji przejść w stan spoczynku.
W Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że po spłaszczeniu struktury sądów, każdy sędzia będzie posiadać inwestyturę w zakresie sądu, jaki będzie odpowiadać nowej strukturze sądownictwa, z zachowaniem uposażenia na zajmowanym aktualnie stanowisku. Innymi słowy, procedura nominacyjna ma być ograniczona do jednokrotnego aktu mianowania – na pierwsze stanowisko sędziowskie. Zmiana miejsca służbowego z miejsca służbowego w sądzie okręgowym na miejsce w sądzie regionalnym będzie następowała wskutek decyzji Ministra Sprawiedliwości.
Sprawdź też: Sytuacja polskiego wymiaru sprawiedliwości (spór o praworządność) - zestawienie kluczowego orzecznictwa polskiego >
Z kolei w projekcie przepisów wprowadzających jest art. 168. 1., zgodnie z którym z dniem wejścia w życie ustawy wygasają kadencje prezesów i wiceprezesów sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych i co ważne ustaje powierzenie sędziom, asesorom sądowym i referendarzom sądowym funkcji pełnionych w sądach. Wygasa też stosunek pracy na podstawie powołania dyrektorów sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ich zastępców.
Powtórnej weryfikacji nie będzie
Ministerstwo zapewnia jednak, że proponowane rozwiązania nie przewidują powtórnej weryfikacji, ani oceny orzekających sędziów - ani przez organ władzy publicznej. - Reforma przewiduje powołanie w miejsce rozbudowanego, zbiurokratyzowanego podziału na sądy apelacyjne, okręgowe i rejonowe – prostego i funkcjonalnego systemu sądów regionalnych i okręgowych. Każdy sędzia będzie posiadać władzę sądzenia (inwestyturę) w zakresie tego sądu, jaki będzie odpowiadać uproszczonej strukturze sądownictwa - zaznacza resort.
Dodaje, że nowe przepisy przewidują możliwość przejścia w stan spoczynku dotychczasowego sędziego sądu apelacyjnego – na jego wniosek – jeśli wyznaczono mu miejsce służbowe w utworzonym sądzie okręgowym. - Przejście w stan spoczynku będzie następowało z dniem wejścia w życie nowych przepisów, po złożeniu przez sędziego Ministrowi Sprawiedliwości w określonym terminie odpowiedniego oświadczenia. Sędziemu, który skorzysta z takiej możliwości, do czasu osiągnięcia wieku 65 lat przysługiwać będzie uposażenie w wysokości ostatnio pobieranego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za długoletnią pracę - wskazano.
Czytaj też: Wpływ nowelizacji podatkowych z Polskiego Ładu na wynagrodzenia sędziów i prokuratorów >
To rozwiązanie wyjaśniono tym, że sądy apelacyjne są sądami drugiej instancji, natomiast w wyniku zmiany struktury, sądy okręgowe staną się sądami pierwszej instancji. - W związku z tym dla sędziów sądów apelacyjnych, których miejsce służbowe zostanie ustalone w sądzie okręgowym, a zatem w sądzie innego szczebla, aniżeli ten, w którym sędzia ma aktualne miejsce służbowe, przewidziano możliwość przejścia, na swój wniosek, w stan spoczynku - wskazuje resort.
I tu ważna kwestia. Z odpowiedzi ministerstwa wynika, że proponowane przepisy nie zakładają przejścia w stan spoczynku orzekających obecnie sędziów sądów rejonowych w związku z wyznaczaniem im miejsca służbowego w sądzie okręgowym. - Sądy rejonowe są sądami I instancji, podobnie jak sądy okręgowe, które powstaną w wyniku zmiany struktury - dodaje MS.
Czytaj: Spłaszczenie struktury sądów może doprowadzić do chaosu i dezorganizacji >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
