Izba Cywilna polskiego Sądu Najwyższego powzięła wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności kolegialnych składów trzyosobowych rozpoznających pięć różnych skarg kasacyjnych.
W tych składach orzekających zasiada, poza sędzią Izby Cywilnej, po dwóch sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Ci ostatni zostali wyznaczeni do orzekania w Izbie Cywilnej na okres trzech miesięcy.
Podwójne obciążenie pracą
O wyznaczeniu tych sędziów, bez przedstawienia uzasadnienia i bez uzyskania ich zgody, oraz o wyznaczeniu składów orzekających w sprawach dotyczących tych pięciu skarg kasacyjnych zadecydowały, odpowiednio, pierwsza prezes Sądu Najwyższego i prezes kierująca pracą Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, które zostały powołane na stanowisko sędziego tego sądu w okolicznościach niezgodnych z prawem Unii.
Sędziom, których to dotyczy, nie przysługuje żaden skuteczny środek prawny przed sądem w celu zakwestionowania tego wyznaczenia. Ponadto nie zostali oni zwolnieni z obowiązków orzeczniczych w swojej izbie macierzystej, co doprowadziło do podwójnego obciążenia pracą. Uważają oni również, że z uwagi na specjalizację sędziów wyznaczenie do orzekania w innej izbie może zagrozić jakości wymiaru sprawiedliwości.
Czy to niezawisły sąd?
Trybunał Sprawiedliwości, do którego zwrócono się w trybie prejudycjalnym, został zapytany w szczególności o to, czy obsadzone w takich okolicznościach składy orzekające Izby Cywilnej spełniają przewidziane w prawie Unii wymagania dotyczące niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy.
Trybunał udzielił odpowiedzi twierdzącej. Uzasadnione jest, aby prezes sądu mógł, pod pewnymi warunkami i czasowo, zobowiązać sędziów do orzekania w dwóch izbach – zarówno w swojej izbie macierzystej, jak i w innej izbie tego sądu. Taki środek, czysto organizacyjny, może okazać się konieczny dla zapewnienia należytego sprawowania wymiaru sprawiedliwości i przestrzegania rozsądnych terminów.
Wyznaczenie sędziego do orzekania w izbie innej niż jego izba macierzysta jest zgodne z prawem Unii, w przypadku gdy opiera się na uzasadnionych powodach, jest dokonywane na podstawie przepisów krajowych regulujących ustrój danego sądu. A ponadto jest ściśle określone w czasie, nie podważa przydzielenia danego sędziego do jego izby macierzystej, a także gdy nie powoduje odebrania takiemu sędziemu spraw pozostających w jego referacie ani degradacji tego sędziego.
Co więcej, wyznaczenie nie może być nakierowane na niektórych sędziów ze względu na postawy, jakie przejawiali oni w przeszłości.
Tymczasowe zwiększenie obciążenia pracą lub konieczność rozpoznawania kwestii niezwiązanych ze specjalizacją wyznaczonych sędziów nie ma w tym kontekście znaczenia – podkreślił Trybunał.
Wyrok Trybunału UE z 1 sierpnia 2025 r., w sprawach połączonych C-422/23, C-455/23, C-459/23, C-486/23 i C-493/23
Cena promocyjna: 149 zł
Cena regularna: 149 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 104.3 zł
