To część dużego pakietu nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i innych ustaw, który stopniowo wchodzi w życie. Przepisy dotyczące reprezentanta dziecka obowiązują od 29 sierpnia. - Najważniejsza zmiana to nazwa samej instytucji - nie mówimy już o kuratorze, ale o reprezentancie dziecka. I to nie jest zmiana kosmetyczna, bo obywatele, rodzice dzieci krzywdzonych, ale i same dzieci, nie rozumieli co to znaczy kurator. Najczęściej kojarzył się z kuratorem sądowym, który przychodzi do domu i sprawdza w jaki sposób jest wykonywana władza rodzicielska. Pojawiał się też lęk dzieci, że będą mieć kuratora, który będzie je np. kontrolował. Teraz przekaz jest jasny, że będzie to osoba reprezentująca dziecko. Dziecko ma więc swojego prawnika - mówi adwokatka Monika Horna–Cieślak (specjalizująca się w sprawach dotyczących ochrony praw najmłodszych), przewodnicząca Sekcji Praw Dziecka przy ORA w Warszawie.
Czytaj: Jeśli sąd nie wysłucha dziecka, będzie musiał wyjaśnić dlaczego>>
Praca reprezentanta dziecka pod kontrolą
Co istotne - jak wskazuje mec. Horna–Cieślak - osoby, które będą wykonywać funkcję reprezentanta dziecka, będą zobowiązane przez sąd rodzinny do składania sprawozdań w terminach określonych przez sąd, ale nie rzadziej niż co cztery miesiące, na temat tego, jak wykonują swoją pracę.
- Dlaczego to zostało wprowadzone? Reprezentant dziecka zabiera rodzicom, w szczególności tym rodzicom niekrzywdzącym, kawałek ich władzy rodzicielskiej, no i ta władza rodzicielska jest przekazywana osobom trzecim - w sprawach karnych: adwokatom, radcom prawnym. Musi więc być sprawowany nadzór nad tym jak ta praca jest wykonywana, bo jest to bardzo szczególna sytuacja - zaznacza.
To warto przypomnieć, że podobnie jak wcześniej kuratorem, tak teraz reprezentantem dziecka, będzie mogła zostać te ustanowiona inna osoba posiadająca wyższe wykształcenie prawnicze i wykazująca znajomość potrzeb dziecka. A jeżeli szczególne okoliczności za tym przemawiają, reprezentantem dziecka może zostać także osoba nieposiadająca wyższego wykształcenia prawniczego.
Co się zmienia? M.in. stawki wynagrodzenia. - Do tej pory adwokaci i radcy prawni, wykonując rolę kuratora, otrzymywali 40 proc. standardowej stawki pomocy prawnej z urzędu. A teraz jest to 100 proc. stawki - dodaje.
Czytaj: Ustawa zwiększająca ochroną dzieci pokrzywdzonych przemocą w rękach prezydenta>>
Reprezentant wyznaczany niezwłocznie
Od 15 lutego wejdzie natomiast w życie m.in. zmiana w Kodeksie postępowania karnego - w art. 51 po par. 2 zostanie dodany par. 2a, zgodnie z którym w przypadku dzieci pokrzywdzonych przestępstwem sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, będą występować do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wyznaczenie reprezentanta dziecka niezwłocznie, nie w później niż w terminie 7 dni od dnia zaistnienia okoliczności, o których mowa w art. 98 par. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (żaden z rodziców nie może reprezentować dziecka). - To ważne, bo jak pokazują doświadczenia, prokuratorzy składali wniosek o kuratora tuż przed przesłuchaniem dziecka, albo gdy przesyłany był akt oskarżenia do sądu - mówi mec. Horna-Cieślak.
- Ważne jest też to, że informacje o tym co się dzieje w sprawie będą też otrzymywać rodzice zastępczy, do tej pory takie informacje mogli otrzymywać jedynie rodzice niekrzywdzący, a przecież krzywdzone dziecko często trafia do rodzin zastępczych, placówek wychowawczych i osoby, które zajmowały się tymi dziećmi, nie miały wiedzy co się dzieje w danej sprawie i co dziecko może czekać - np. przesłuchanie, badanie. Teraz będą mogły zgłosić się do reprezentanta dziecka z prośbą o udzielenie im informacji na jakim etapie jest postępowanie karne - podsumowuje adwokatka.
Także od 15 lutego 2024 r. wejdą w życie przepisy o listach adwokatów, radców prawnych, którzy będą mogli być powołani jako reprezentanci dziecka. - Te listy trzeba przygotować. Przy czym w niektórych izbach już obowiązują, na zasadzie dobrych praktyk - np. w ORA w Warszawie i w ORA w Lublinie - mówi mec. Horna-Cieślak.
To nie wszystko, od 15 lutego 2024 r. dodany zostaje cały art. 583[1], zgodnie z którym wniosek o wyznaczenie reprezentanta dziecka sąd opiekuńczy będzie musiał rozpoznać niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpływu tego wniosku. Z kolei minister sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, sposób zapewnienia reprezentacji dziecka przez reprezentanta dziecka, w tym sposób ustalania listy reprezentantów dziecka, sposób wyznaczania reprezentanta dziecka oraz system szkoleniowy reprezentantów dziecka, "mając na uwadze" - jak wskazano w ustawie - "konieczność zapewnienia prawidłowego toku postępowania oraz prawidłowej realizacji prawa do ochrony interesów dziecka".
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
