Jednym z najistotniejszych elementów noweli jest wprowadzenie ustawowego obowiązku raportowania przypadków wiążących się z krzywdzeniem dzieci ze skutkiem śmiertelnym lub zakończonych ciężkimi uszkodzeniami ciała. Ma on funkcjonować na wzór zagranicznych instytucji, tzw. serious case review. O takie narzędzie od kilku lat apelują eksperci oraz organizacje pozarządowe (m.in. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę). - System ten będzie działał naprawczo na przyszłość. Ta idea jest dla mnie bardzo ważna. Podobnie jak standardy ochrony małoletnich, systemowe strategie walki z przemocą i szkolenia kadry wymiaru sprawiedliwości. To rozwiązania mające charakter przekrojowy, całościowy. Mają służyć rozwiązaniu problemów związanych z sektorowością, resortowością, brakiem współpracy czy koordynacji działań między instytucjami zajmującymi się dziećmi i ich wsparciem - mówił serwisowi Prawo.pl dr Marcin Romanowski, wiceminister sprawiedliwości.
Senatorzy zapronowali też swój projekt noweli ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Kuratorzy, pracownicy społeczni mają mieć narzędzie do szybkiego skonsultowania z lekarzem, lub psychologiem dziecka, które może być pokrzywdzone przemocą.
Czytaj w LEX: Hiszpański model prawnej ochrony przed przemocą domową >>
Czytaj: Nowe obowiązki dla dyrektorów szkół - stworzą procedury ochrony dzieci przed przemocą>>
Senatorzy zgłosili poprawki, Sejm uwzględnił
Podczas prac nad nowelą Senat zgłosił poprawki, które następnie przyjął Sejm. W jednej z nich doprecyzowano kwestie szkoleń dla sędziów rodzinnych. Przypomnijmy, że ustawa wprowadza obowiązkowe szkolenia dla sędziów rodzinnych.
- Sędziowie rodzinni muszą posiadać wiedzę z zakresu psychologii, umiejętności rozpoznawania symptomów krzywdzenia dziecka, umiejętnego prowadzenia postępowania gdzie pojawia się spór o dziecko, tak by jego interes był należycie zabezpieczony – zaznaczono w uzasadnieniu projektu.
Czytaj w LEX: Prawo dziecka do wyrażania własnych poglądów >
Po poprawkach senatorów sędzia orzekający w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego oraz dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich będzie uczestniczył w szkoleniach nie tylko co cztery lata, ale też w wymiarze co najmniej 10 godzin. Szkolenia mają być organizowane przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury lub jednostkę podległą Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowaną, w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych z zakresu prowadzenia czynności z osobami, które nie ukończyły 18 lat, rozpoznawania symptomów krzywdzenia dziecka i zabezpieczenia interesu dziecka w sytuacji sporu między rodzicami albo opiekunami.
Z przepisu dotyczącego wysłuchania dziecka i możliwości udziału biegłego psychologa usunięto słowa "w wyjątkowych wypadkach".
Z kolei z przepisów dotyczących kontroli wprowadzania standardów ochrony dzieci w placówkach oświaty senatorzy chcą usunąć kuratorów. Będą za to odpowiedzialne organy prowadzący jednostkę systemu oświaty, organy sprawujące nadzór pedagogiczny nad taką jednostką, organy zarządzające lub nadzorujące inną placówkę lub prowadzenie działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.
Czytaj w LEX: Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego przestępstwem >
Co jeszcze w ustawie?
Zgodnie z nowelą obowiązek wprowadzenia Standardów Ochrony Małoletnich, będzie miał każdy organ zarządzający placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, religijną, artystyczną, medyczną, sportową, do której uczęszczają albo w której przebywają dzieci i nastolatki. Co więcej, ma to też dotyczyć podmiotów prowadzących usługi noclegowo-hotelarskie oraz turystyczne.
Sprawdź w LEX: Kto może założyć Niebieską Kartę? >
Wiceminister Romanowski informował, że chodzi tu zarówno o placówki publiczne, jak i prywatne. - Regulacje, o których mówimy, obowiązek wprowadzenia i stosowania standardów ochrony dzieci, będzie obowiązywał wszystkie instytucje, które pracują z dziećmi i się nimi zajmują. Nie tylko na stałe, ale i okresowo - czyli będzie to dotyczyć też np. organizatorów kolonii, półkolonii itp. - zaznacza.
Co ma znaleźć się w standardach? Z projektu ustawy wynika, że mają one być dostosowane do charakteru i rodzaju placówki lub działalności, w szczególności mają obejmować:
- sposób dokumentowania wypełniania obowiązku kontroli pracowników przed dopuszczeniem do pracy z małoletnimi w zakresie spełniania przez nich warunków niekaralności za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności;
- zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
- zasady i procedurę podejmowania interwencji, w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
- procedury i osoby odpowiedzialne do składania zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego oraz zawiadamiania sądu opiekuńczego;
- zasady i sposób udostępniania personelowi polityki.
Czytaj w LEX: Przedawnienie karalności przestępstw seksualnych popełnianych na szkodę małoletnich >
Dodatkowo, w tych tworzonych placówkach lub miejscach przeznaczonych dla małoletnich, przebywających tam regularnie lub czasowo (czyli np. szkołach), należy określić także:
- wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
- zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu;
- procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi w Internecie oraz utrwalonymi w innej formie;
- zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia; zasady i sposób udostępniania małoletnim i ich opiekunom polityki do jej zaznajomienia i stosowania.
Brak standardów - grzywna, zatrudnienie pedofila - więzienie
Zgodnie z nowelą brak wprowadzenia Standardów Ochrony Małoletnich miała grozić grzywna nie niższa 1000 zł, to poprawiono - początkowo będzie to 250 zł albo nagana, a przy kolejnym "uchylaniu się" - kara grzywny nie niższa niż 1000 zł. Jeszcze poważniejsze konsekwencje związane będą z dopuszczeniem do pracy lub do innej działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi osoby, której dane są zamieszczone Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle seksualnym (i w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze) lub tych prawomocnie skazanych za to w Polsce lub w innym państwie. Grozić za to będzie od 3 miesięcy do lat 5 pozbawienia wolności i środek karny w postaci świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, nie wyższy niż 30 tys. złotych.
Nowela wprowadza też przepis, zgodnie z którym przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem danej osoby do działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi pracodawcy lub inni organizatorzy są obowiązani do uzyskania informacji, czy dane tej osoby są zamieszczone w obu rejestrach. Z kolei przyszły pracownik ma przedstawić informację dotyczące tego, że nie był skazany za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (z rejestru karnego). Pracodawcy, który tego nie sprawdzi, grozić będzie areszt, ograniczenie wolności albo grzywna nie niższa niż 1000 zł.
W sądzie "adwokat/radca dziecka"
Ustawa przewiduje również, że dziecko przed sądem będzie miało swojego reprezentanta. Oczywiście w sytuacji jeśli opiekun lub rodzic nie może podjąć się tej funkcji. Rolę tę będą mogli pełnić adwokaci, radcy prawni.
- Listy będą tworzone przy poszczególnych izbach samorządowych. Liczymy na dobrą współpracę z Naczelną Rada Adwokacką i Krajową Izbą Radców Prawnych. Chodzi o to, by nie trafiały tam osoby z przypadku, ale mające odpowiednie kompetencje. Chcemy, by byli to prawnicy, którzy przeszli szkolenia, mają doświadczenie niezbędne w pracy z dziećmi, szczególnie w takich trudnych sprawach jak przestępczość na tle seksualnym, a jest to bardzo wrażliwa kwestia. W wyjątkowych sytuacjach takim reprezentantem będzie mogła być też osoba nie będąca prawnikiem ale wyłącznie w sprawach, które nie dotyczą procedury karnej - wyjaśniał dr Romanowski.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Reprezentowanie małoletniego przez rodzica w sprawie, w której oskarżonym albo podejrzanym jest drugi rodzic >
Senat ma swoją propozycję legislacyjną
To zresztą nie wszystko, bo Senat proponuje również nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Chce wprowadzić do niej w art. 12e. ust. 1, zgodnie z którym w przypadku podejrzenia stosowania przemocy domowej wobec dziecka kurator sądowy albo pracownik socjalny będą uprawnieni do uzgodnienia doraźnego terminu konsultacji dziecka z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej lub psychologiem, którzy obowiązani są wyznaczyć termin jej przeprowadzenia nie później niż w ciągu trzech dni roboczych od daty zgłoszenia.
Co więcej, kurator sądowy albo pracownik socjalny będzie mógł ustalić termin konsultacji i zobowiązać rodzica lub opiekuna prawnego do stawienia się z dzieckiem w wyznaczonym terminie i miejscu w celu jej przeprowadzenia. Z kolei lekarz lub psycholog po takiej konsultacji będą musieli niezwłocznie wydać zaświadczenie, w którym przedstawią jej wyniki, w szczególności w zakresie okoliczności zgłaszanych przez kuratora sądowego albo pracownika socjalnego. O niestawiennictwie rodzica lub prawnego opiekuna kurator sądowy albo pracownik socjalny miałby niezwłocznie zawiadomić sąd opiekuńczy i prokuratora.
Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Przeciwdziałanie przemocy domowej – rewolucyjne zmiany 2023 >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
