Chodzi o pakiet zmian m.in. w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, ale też w procedurze cywilnej. To ten sam, który zakłada m.in. postępowania informacyjne w sprawach rozwodowych rodziców małoletnich dzieci, alimenty natychmiastowe, a także rozwiązania mające pomóc w rozwiązaniu problemów z kontaktami rodzica z dzieckiem. Chodzi m.in. o zmiany dotyczące kontaktów z dzieckiem przy udziale kuratora. Szereg kwestii zostało uregulowanych, ale nie wszystkie tak jakby kuratorzy chcieli.
Czytaj: Dłuższa droga do rozwodu - będą pouczenia, mediacje i sporo czasu na przemyślenia>>
Tu warto przypomnieć, że pierwsza wersja projektu - dotknęła ją dyskontynuacja prac - trafiła do Sejmu w 2019 r. W tamtej znalazła się propozycja kar grzywny i ograniczenia wolności za uporczywe utrudnianie kontaktów - co w ocenie m.in. obrońców praw dziecka, było krokiem w dobrym kierunku. Ostatecznie jednak samo ministerstwo się z tego wycofało. Potem informowano, że trwają prace analityczne dotyczące problematyki kontaktów, zwłaszcza ich skuteczności, oraz problematyki szeroko pojętej alienacji rodzicielskiej. - W zależności od wyników tych prac, podjęte zostaną odpowiednie decyzje co do rozpoczęcia ewentualnych prac legislacyjnych z danego obszaru - pisało wówczas ministerstwo, w odpowiedzi na pytania serwisu Prawo.pl, dotyczące statusu prac.
Czytaj w LEX: Pośpiech Aneta, Kontakty z osobą małoletnią i egzekucja kontaktów w praktyce sędziego >
Koniec z wyjazdówkami, spotkanie tam gdzie na stałe mieszka dziecko
To, co kuratorzy chwalą, to m.in. zmiana w art. 113 [2] K.r.i.o dotyczącym ograniczenia utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Obecnie sąd może zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd. Po zmianie spotkanie przy udziale będzie mogło się odbywać jedynie w miejscu stałego pobytu dziecka.
- Wyrażamy nadzieję, że zapis ten wyeliminuje trudności, na które wskazywało środowisko kuratorów sądowych, min. z realizacją orzeczeń w których określono, że małoletni jest odbierany z miejsca zamieszkania przez uprawnionego w obecności kuratora, a następnie przewożony do miejsca w którym kontakt ma się odbyć w obecności kuratora. Wyeliminowane zostaną również problemy z przejazdami w przypadku braku transportu publicznego na danym terenie, kwestie związane z koniecznością pokonywania długich dystansów, przemieszczania się między miejscowościami położonymi w zakresie działania różnych sądów, a także kwestia ponoszenia przez kuratora dodatkowych kosztów w związanych np. z przejazdami, kupnem biletów - wskazuje Ogólnopolski Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych.
Przy czym w jego ocenie przepis powinien zostać uzupełniony o możliwość spotykania się z dzieckiem w obecności kuratora również w instytucjach, organizacjach czy fundacjach, które umożliwiają wykonywanie tego typu orzeczeń na ich terenie. - Konieczne przy tym byłoby zastrzeżenie, że dziecko zostaje przywiezione celem odbycia kontaktu oraz zostaje odebrane po kontakcie przez rodzica/opiekuna u którego stale przebywa - wskazano.
Zobacz procedury w LEX:
- Wszczęcie postępowania w sprawie wykonywania kontaktów z dzieckiem >
- Przyznanie osobie uprawnionej do kontaktu z dzieckiem zwrotu wydatków związanych z przygotowaniem kontaktu z dzieckiem >
Czytaj: Kontakty z rodzicem - luki w przepisach uderzają w dzieci i... kuratorów>>
Ważne to czego dziecko potrzebuje
Kuratorzy zwracają uwagę na kolejną zmianę. W art. 113 [1] zaproponowano dodanie par. 3 w brzmieniu: Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, rozstrzyga o terminach ich utrzymywania, czasie ich trwania, a nadto, jeżeli kontakt obejmuje odwiedziny, spotkanie lub zabieranie poza miejsce stałego pobytu małoletniego może również orzec o miejscu ich utrzymywania. W ich ocenie powinno to zostać rozbudowane poprzez dodanie, że sąd orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, kieruje się dobrem dziecka i bierze pod uwagę jego rozsądne życzenia.
- Przykładem takich rozsądnych życzeń dziecka np. jest rezygnacja z kontaktów poprzez Skype’a czy długich rozmów telefonicznych. Efektem postępowania powinno być najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka - zgodnie z nadrzędną zasadą wyrażoną w Konwencji o prawach dziecka, jaką Polska ratyfikowała w 1991 roku - wskazuje w swojej opinii OZZKS. I proponuje by sąd, w miarę możliwości i przy uwzględnieniu wieku i rozwoju dziecka, wysłuchał je w przyjaznych dla niego warunkach.
Czytaj w LEX: Urbańska-Łukaszewicz Anna, Sytuacja prawna małoletnich rodziców w zakresie możliwości sprawowania władzy rodzicielskiej >
Kurator jak "rodzina", wracają postulaty dotyczące kontaktów z dzieckiem
To czego zabrakło, to uregulowanie - zgodnie z postulatami kuratorów - czasu trwania kontaktów przy ich udziale. Proponują więc by do opracowywanego projektu dopisać, że kontaktów w obecności kuratora nie orzeka się w dni ustawowo wolne od pracy, a czas trwania jednorazowego kontaktu w obecności kuratora nie może przekroczyć 4 godzin.
- Kierując się deklaracją ustawodawcy, jakoby kontakt w obecności kuratora był instytucją wyjątkową, wskazać należy, że powinna mieć ona charakter określony czasowo - zarówno w zakresie długości trwania jednorazowego spotkania jak i określenia ich liczby tj. wskazania, ile kontaktów w obecności kuratora winno się odbyć. Należy zauważyć, że obecność osoby trzeciej – obcej, w pomieszczeniu w którym odbywa się spotkanie, de facto nie sprzyja budowaniu więzi rodzic-dziecko, zatem ograniczenie w postaci obecności kuratora sądowego podczas spotkania powinno być stosowane rzadko - wskazano w opinii OZZKS.
Co więcej, w ocenie kuratorów ważne jest by długość i częstotliwość spotkań dostosowana była do potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka. - Kontakt w obecności kuratora nie powinien trwać wielu godzin, zwłaszcza, że orzekany w związku z występowaniem silnego konfliktu, wiąże się z napiętą atmosferą miedzy stronami, która może negatywnie wpływać na dobrostan dziecka.
Sprawdź w LEX: Czy matka ucznia ma prawo żądać zakazania kontaktów dziecka z ojcem na terenie szkoły? >
Widać to zresztą w wynikach ankiety przeprowadzonej przez OZZKS na początku 2021 r. Pytania dotyczyły m.in. tego, jak długo trwają i jak często odbywają się takie kontakty, kuratorzy poproszeni zostali też o wypunktowanie najważniejszych problemów i ewentualnie przytoczenie przykładów. Z ankiety wynika, że zazwyczaj taki kontakt trwa jednorazowo 3-4 godziny. Bywa jednak, że i 7 - 8 godzin, a nawet ponad 9. Co ważne, najczęściej takie spotkania orzekane są w sobotę, niedzielę i oczywiście w święta.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Wniosek o zakazanie kontaktów z dzieckiem i ustanowienie kuratora >
Święta i niedziele wolne dla kuratora
Kuratorzy ponawiają więc swój postulat zaprzestania orzekania kontaktów w obecności kuratora w dni ustawowo wolne od pracy. Wskazują, że takie też zalecenie znalazło się w opracowaniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego na temat zagrożeń związanych z pracą kuratora sądowego. OZZKS wskazuje, że ze względu na wysokie obciążanie obowiązkami kuratorów rodzinnych, a także na koszty ponoszone w związku z dojazdem do miejsca wykonywania orzeczenia, konieczne jest ograniczanie zbędnego stawiania się kuratorów sądowych w miejscu wskazanym do kontaktu w przypadku, gdy wykonanie kontaktu w danym dniu jest niemożliwe, np z przyczyn losowych czy poważnej choroby dziecka, a rodzice z odpowiednim wyprzedzeniem je zgłoszą.
- Wskazanie możliwości odwołania spotkania przez rodziców, z ważnych powodów, jest też uzasadnione ponoszonymi kosztami za każdą obecność kuratora - nawet w przypadku, gdy do spotkania nie dochodziło. Jest tym bardziej zasadne w okresie pandemii, gdy zachodzi konieczność izolacji czy kwarantanny osoby, która miałaby w kontakcie uczestniczyć. Zauważyć przy tym należy, że z takiej możliwości rodzice mogliby korzystać sporadycznie - mając na uwadze właściwą realizację prawa dziecka do kontaktu z rodzicem, z którym nie zamieszkuje na stałe, orzeczonych w postanowieniu sądu. W opinii kuratorów sądowych, odpowiedzialność za zgłaszanie sądowi tego typu sytuacji, powinna spoczywać na uczestnikach postępowania - czytamy w opinii.
W ich ocenie powinno się też zapisać, że w przypadku zezwolenia na spotykanie się z dzieckiem w obecności kuratora sądowego, rodzice są zobowiązani do współpracy z kuratorem sądowym.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
