Radca prawny Beata M. została obwiniona przez zastępcę rzecznika dyscyplinarnego o kilka przewinień zawodowych, na skutek skargi złożonej przez pokrzywdzoną Agnieszkę S.
Radca prawny - według pokrzywdzonej- nieprawidłowo sporządziła w lutym 2020 r. umowę o pomoc prawną i udzielenie pełnomocnictwa, w tym określiła wynagrodzenie za przeprowadzenie rozwodu na 25 tys. zł i za podział majątku - także 25 tys. zł. Radca prawny miała też nie wydać pokwitowania za zapłatę oraz zatrudniła pokrzywdzoną w restauracji swego męża, co było złamaniem zasad etyki zawodu. Ponadto obwiniona miała nie zwrócić na żądanie Agnieszki S. dokumentów.
Uniewinnienie i kara finansowa
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny OIRP w Warszawie 29 maja 2023 r. uniewinnił radcę Beatę M. od trzech czynów związanych z podpisaniem umowy z klientką, a za propozycję pracy złożoną klientce nałożył na nią karę finansową w wysokości 5 100 zł. Ponadto taką samą karę wymierzył obwinionej za nieoddanie dokumentów. Łącznie więc kara wynosiła 10 200 zł.
Beata M. złożyła odwołanie od tego orzeczenia do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych (WSD), a sąd ten 17 lipca 2024 r. utrzymał orzeczenie w mocy. Nie zgodził się z argumentami skarżącej, iż brakuje skargi uprawnionego oskarżyciela. Dlatego, że nie przedstawiono jej zarzutów, a rzecznik dyscyplinarny wadliwie doręczył jej pismo z zarzutami i wezwaniem do złożenia wyjaśnień.
Natomiast pokrzywdzona nie zgodziła się z nałożoną na radcę prawnego karą uznając, że jest zbyt łagodna.
Czytaj też w LEX: Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej adwokata lub radcy prawnego za niewłaściwe prowadzenie sprawy sądowej>
Prawo do sądu i brak wyjaśnień
Od orzeczenia WSD kasację złożyły dwie strony sporu: obwiniona i pokrzywdzona klientka. Obwiniona położyła nacisk na naruszenie jej prawa do obrony, gdyż nie mogła złożyć wyjaśnień przed sądem dyscyplinarnym. Pełnomocnik pokrzywdzonej przekonywał sąd, że obwiniona „chciała uniknąć odpowiedzialności, nie stawiała się na wezwania i nie udowodniła, że nie mogła się na nie stawić”.
Zastępca rzecznika dyscyplinarnego Bronisław Derendarz uznał, że kasacja pokrzywdzonej jest chybiona. – Kwalifikacje zawodowe radców prawnych ostatnio obniżyły się, więc trzeba piętnować naruszenia etyki – stwierdził. Pokrzywdzona z kolei oparła swoją kasację na a kwestionowaniu uniewinnienia w sprawie treści umowy oraz na łagodnym wymiarze kary. – Ale kara proponowana przez pokrzywdzoną – eliminacja z zawodu - to zakończenie życia zawodowego i jest zbyt daleko idąca.
Rzecznik był zdania, że umowa o pomoc prawną mieściła się w ramach swobody umów, a pokrzywdzona miała świadomość, co podpisuje, na jakie warunki się godzi. Co do braku uprawnionego oskarżyciela, to nie zaszła bezwzględna przyczyna odwoławcza, a obwiniona nie przejawiała chęci współpracy i wyjaśnień.
Czytaj też w LEX: Partyk Tomasz, Pełnomocnictwo substytucyjne a upoważnienie aplikanta do zastępowania adwokata lub radcy prawnego>
SN oddala dwie kasacje
Sąd Najwyższy w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej nie zgodził się z argumentami obu skarżących. Oddalił więc obie kasacje.
W postanowieniu wydanym 1 lipca br. orzekł, że zarzut obwinionej, iż nieprawidłowo przeprowadzono postępowanie przygotowawcze przed rzecznikiem jest niesłuszny. Były podstawy, aby skierować wniosek do sądu o ukaranie. Obwiniona sama pozbawiła siebie prawa do obrony.
Sędzia sprawozdawca Barbara Skoczkowska stwierdziła, że WSD odniósł się prawidłowo i szeroko do zarzutów bezwzględnej przyczyny odwoławczej.
- Należy w pełni podzielić stanowisko pana rzecznika, że pani Beata M. w sposób konsekwentny, w trakcie całego postępowania, unikała kontaktu z rzecznikiem i sądem dyscyplinarnym. Jest to jej uprawnienie, ale jeśli się z tego uprawnienia korzysta, to pozbawia się swoich uprawnień do obrony. Jeśli idzie o pierwsze wezwanie rzecznika, to wezwanie to zostało odebrane przez obwinioną dzień wcześniej – mówiła sędzia Skoczkowska. W postępowaniu przygotowawczym nie można zasłaniać się krótszym terminem - było wezwanie, radca powinna była się stawić, ale jeśli się nie stawiła - powinna zawiadomić zastępcę rzecznika o tym, że otrzymała późno wezwanie. W dniu, kiedy miało dojść do jej przesłuchania, ani nigdy później, nie powiadomiła rzecznika dlaczego nie przyszła. Rzecznik miał prawo przesłać pocztą pismo o przedstawieniu zarzutów, które nie odebrała. Ani pierwszego, ani drugiego avizo – wyjaśniał SN. – Postępowanie przed rzecznikiem przeprowadzono prawidłowo.
Czytaj też w LEX: Kaczmarek Przemysław, O rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata oraz radcy prawnego>
Nikt nie przymuszał do podpisania umowy
Co do kasacji pełnomocnika pokrzywdzonej, to też nie została uwzględniona. SN zgadza się z sądami dyscyplinarnymi, że ta umowa była podpisana w ramach swobody umów. Art. 353 ze zn. 1 k.c. wskazuje na taką możliwość. Swoboda umów jest wyłączona, gdy:
- jest niezgodna z prawem, co nie zostało udowodnione
- jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego i przyjętymi zwyczajami
Zasady współżycia społecznego nie zostały naruszone. – Nie ulega wątpliwości, że SN mógłby uchylić uniewinnienie, gdyby uznać, że pokrzywdzona ze względu na stan psychiczny czy fizyczny nie byłaby w stanie rozeznać treści tej umowy – stwierdziła sędzia Skoczkowska - Agnieszka S. była pośrednikiem nieruchomości, ma średnie wykształcenie i posiada zdolność oceny umów. Nie została przymuszona do podpisania umowy z Beatą M., miała możliwość udzielenia pełnomocnictwa i godziła się na te warunki. Ponadto pokrzywdzona miała wybór między radcami prawnymi. Klientce powinna zapalić się czerwona lampka, jeśli spotykała się z Beatą M. nie w kancelarii, ale w restauracjach i kawiarniach, w miejscach publicznych. Sądy dyscyplinarne i rzecznicy powinni takie okoliczności obserwować. Brak jest w pismach procesowych informacji, gdzie jej kancelaria się mieści, w jakiej formie jest prowadzona, ale to nie było przedmiotem postępowania.
Postanowienie Izby Odpowiedzialności Zawodowej z 1 lipca 2025 r., sygnatura akt II ZK 21/25.
Czytaj też w LEX: Chróścik Włodzimierz (red.), Kodeks etyki radcy prawnego. Komentarz>
Cena promocyjna: 174.3 zł
Cena regularna: 249 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 174.3 zł 
