Projekt ma być odpowiedzią na sytuację wokół obecnej KRS. Chodzi o to, że 15 członków-sędziów obecnej Rady jest wybieranych przez Sejm, a nie przez sędziów – zmieniła to nowelizacja o KRS z grudnia 2017 r. Od tamtego czasu trwa spór także w środowisku prawniczym. Duża jego część, w tym rząd, uważa, że obecna KRS jest organem niekonstytucyjnym. W myśl art. 187 Konstytucji 15 sędziów do KRS wybieranych ma być spośród sędziów. To z kolei – według nich – oznacza, że sędziowie do KRS mają być wybierani przez sędziów (tak było przed nowelizacją ustawy o KRS). Jest też grupa prawników, która uważa, że Konstytucja nie reguluje wprost tego, przez kogo powinni być wybrani sędziowie do KRS, gdy tymczasem reguluje to w zakresie pozostałych członków Rady – w jej skład ma wchodzić: „czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów". Warto też przypomnieć, że m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w swoich orzeczeniach wskazywał, że obecną procedurę wyboru sędziów do KRS cechuje zbyt duży wpływ władzy ustawodawczej i wykonawczej. Obligował też Polskę do zmian w tym zakresie. 20 listopada Trybunał Konstytucyjny stwierdził niekonstytucyjność poprzedniej noweli o KRS, która miała przywrócić wybieranie sędziów-członków Rady przez sędziów.
Czytaj: Sędziów do KRS mają wybierać sędziowie - projekt w opiniowaniu, termin 10 dni>>
Jesteś członkiem KRS? Nie kandydujesz w konkursach
Iustitia w swojej opinii podkreśla, że kluczową sprawą jest to, by reprezentant sędziów w KRS nie mógł awansować w drodze konkursu przeprowadzonego przez organ, którego jest członkiem. Chodzi konkretnie o projektowane dodanie do art. 14 par. 1a, zgodnie z którym powołanie sędziowskiego członka Rady na inne stanowisko sędziowskie nie powoduje wygaśnięcia jego mandatu.
- W naszej ocenie projektowany przepis utrwala negatywnie ocenianą przez Stowarzyszenie praktykę udziału w konkursach na wyższe stanowiska sędziowskie sędziów – członków Krajowej Rady Sądownictwa. Stowarzyszenie ze zrozumieniem odnosi się do założenia, jakie wydaje się przyświecać projektodawcy, że sędzia – członek KRS, z uwagi na powszechność wyborów, jest przedstawicielem całego środowiska, nie zaś wyłącznie sędziów danego szczebla czy pionu sądownictwa, a więc jego ewentualny awans nie powinien skutkować utratą mandatu. Jednakże nie sposób w tym miejscu nie zauważyć, że praktyka awansowania sędziów – członków KRS od wielu lat wywoływała liczne kontrowersje zarówno w środowisku sędziowskim, jak i w opinii publicznej i była negatywnie oceniana. Sytuacja taka wywoływała liczne komentarze dotyczące transparentności i obiektywizmu oceny takiego kandydata przez innych członków Rady, podważając w pewnym stopniu zaufanie do samej KRS, jak też do całego środowiska sędziowskiego – wskazano.
Dodano, że istotnym, o ile nie jednym z najważniejszych celów projektowanej ustawy, powinno być przywrócenie zaufania i autorytetu do konstytucyjnego organu państwa, jakim jest KRS. Dlatego w ocenie Iustitii powinno się zrezygnować z projektowanego przepisu art. 14 ust. 1a i wprowadzić „jednoznaczny zakaz udziału sędziów – członków KRS w konkursach odbywających się przed KRS w trakcie trwania kadencji".
Czytaj też w LEX: Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości a autonomia prawa wobec polityki >
Cena promocyjna: 126.64 zł
Cena regularna: 149 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 104.3 zł
![AI dla prawników. Sztuczna inteligencja w praktyce zawodów prawniczych [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/83262/978-83-8438-070-3_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Minister na zmianę otwarty, ale...
Waldemar Żurek, minister sprawiedliwości, w rozmowie z Prawo.pl podkreśla, że jest na taki pomysł otwarty. Przyznaje, że sprawdził, jak to wyglądało na przestrzeni lat. - I rzeczywiście przez ostatnie lata członkowie tzw. neo-KRS awansowali siebie nawzajem. Ja jestem takiej możliwości przeciwny, będąc członkiem KRS, miałem dwukrotnie propozycję pójścia do sądu apelacyjnego na stałą delegację. To było pierwszym krokiem do awansu do wyższego sądu. Uznałem jednak wtedy, że nie jestem w stanie tego pogodzić, ale też nie chciałem stawać przed Radą, w której zasiadałem, żeby opiniowała mnie do awansu. Nie pozwalały mi na to moje zasady – zapewnia.
Dodaje też, że kiedyś powstał pomysł, żeby prezesi sądów nie mogli kandydować do KRS. - I wtedy legalny Trybunał Konstytucyjny powiedział, że nie można ograniczać sędziego w możliwości kandydowania do takich organów. Więc obawiam się, że i w tym zakresie może pojawić się problem konstytucyjny – dlaczego sędzia nie może awansować, jak jest członkiem KRS, czy to nie jest odbieranie mu praw? – wskazuje.
Czytaj też w LEX: Oddając głos sędziom: opinie sędziów co do statusu sędziów powołanych po 2017 r. – badanie empiryczne >
Prawnicy zgodni w sprawie awansu członka KRS
Prof. dr hab. Marek Chmaj, konstytucjonalista (Kancelaria Chmaj i Partnerzy spółka partnerska), w ocenie profesora zasadne jest też wprowadzenie do ustawy zapisu, że członek KRS nie może brać udziału w konkursach sędziowskich. „Osoba, która zgłasza swoją kandydaturę do KRS, powinna mieć świadomość roli, jaką pełni w procedurze nominacyjnej sędziów. Nie powinna więc sama brać udziału w konkursach" – wskazuje.
Czytaj też w LEX: Znaczenie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dla naprawy wymiaru sprawiedliwości po kryzysie praworządności w Polsce >
Jeszcze bardziej zdecydowanie sprawę ocenia prof. Piotr Kardas, adwokat, Uniwersytet Jagielloński. „To, że sędziowie przez lata nie byli w stanie się powstrzymać przed taką patologią, bo proszę pamiętać, że ona nie dotyczy tylko obecnych członków KRS, to jest tylko dowód tego, że nie wszyscy przedstawiciele środowiska sędziowskiego spełniają w stopniu minimalnym standard etyczny i deontologiczny, żeby zasiadać w tym organie. Jest wstydem dla środowiska, tak to trzeba powiedzieć, że w ogóle zastanawiamy się nad wprowadzeniem takiej prawnej reguły. To powinno być rzeczą naturalną. I moim zdaniem tego w ogóle nie należy zapisywać, bo ktoś, kto przedkłada swoją kandydaturę do sądu wyższego szczebla, będąc członkiem organu, który może decydować o awansie, postępuje w sposób skrajnie niezgodny z etyką i sam siebie deprecjonuje jako człowieka, który chciałby rozstrzygać jakiekolwiek spory – podsumowuje.
Czytaj też w LEX: Krytyczny przegląd wybranego orzecznictwa sądów administracyjnych wobec statusu tzw. neosędziów w latach 2018–2023 >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
