Jak podkreślają autorzy projektu, obecnie w Polsce brakuje ujednoliconej bazy danych umożliwiającej sprawne uzyskanie informacji o mediatorach prowadzących mediacje ze skierowania sądu oraz oszacowanie liczby mediatorów. - Funkcjonujące listy stałych mediatorów prowadzone przez prezesów sądów okręgowych nie są efektywnym narzędziem do propagowania mediacji poprzez powszechną dostępność wykwalifikowanej kadry mediatorów. Utrudniona jest również możliwość weryfikacji kompetencji i kwalifikacji mediatorów z uwagi na brak określenia w przepisach prawa w sposób precyzyjny minimalnych wymagań wobec mediatorów – można przeczytać w uzasadnieniu. Zdaniem jego autorów obecna sytuacja prawna i organizacyjna dotycząca mediatorów oraz ośrodków mediacyjnych budzi zastrzeżenia i rodzi praktyczne trudności w zakresie upowszechniania mediacji jako alternatywnego sposobu rozwiązywania konfliktów pomiędzy obywatelami.

Czytaj: Mediacja ma być sposobem na zatory sądowe, ale z przepisami nadal jest problem>>

Prace nad nowymi regulacjami dotyczącymi mediatorów podejmowane już były wielokrotnie, rozpoczęły się także jeszcze za poprzedniego rządu, ale nie zostały zakończone w minionej kadencji i podlegały zasadzie dyskontynuacji. Obecny rząd dość szybko zajął się problemem i projekt ustawy o mediatorach sądowych, akredytowanych ośrodkach mediacyjnych i Krajowym Rejestrze Mediatorów jest już opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

- Proponowane zmiany mają charakter systematyzujący i porządkujący przepisy dotyczące wymogów dla mediatorów prowadzących mediacje ze skierowania sądu. Pozwolą one na określenie i usystematyzowaniu wymagań dotyczących mediatorów w zakresie mediacji sądowych, poprzez wprowadzenie minimalnych wymagań w zakresie kształcenia mediatorów sądowych oraz w zakresie uzyskania wpisu do Rejestru – wyjaśnia wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha.

Studia, szkolenia, egzamin, specjalizacja

Jeśli chodzi o wymagania stawiane mediatorom, to będą musieli mieć ukończone co najmniej studia licencjackie, ukończone szkolenie bazowe i złożony egzamin bazowy lub ukończone studia podyplomowe z zakresu mediacji, ukończone szkolenie specjalizacyjne i złożony egzamin specjalizacyjny lub ukończone studia podyplomowe z zakresu mediacji o specjalizacji wskazanej we wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Mediatorów i złożony egzamin specjalizacyjny. Projekt przewiduje, że mediator sądowy będzie obowiązany posiadać co najmniej jedną specjalizację spośród specjalizacji, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie nowej ustawy.

- Na pewno potrzebne są rozwiązania umożliwiające weryfikowanie mediatorów i stworzenie dla nich możliwości podnoszenia swoich kompetencji. Pamiętajmy, że mediacja powstała jako odpowiedź na potrzebę odformalizowania procesu sądowego, ona ma być wciąż procesem nieformalnym, a regulacja ma w niej występować tylko wtedy gdy jest to konieczne lub naprawdę potrzebne. Jestem natomiast zwolennikiem, by wymagane było więcej niż 40 godzin szkoleń (dość standardowo przyjęte w Polsce) i by mediator miał obowiązek doskonalenia zawodowego - komentował w wywiadzie dla Prawo.pl Jacek Czaja, radca prawny, dyrektor International Academy of Dispute Resolution.

Czytaj: Mec. Czaja: Mediacja w Polsce wymaga zdecydowanych działań>>

Wymóg dotyczący ukończenia szkolenia bazowego, jak również wymóg ukończenia szkolenia specjalizacyjnego i złożenia egzaminu specjalizacyjnego, nie będzie stosowany do sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku (wykonujący zawód nie będą mogli być mediatorami), adwokatów, radców prawnych oraz notariuszy, którzy zechcą być mediatorami. Te osoby będą obowiązane jedynie do złożenia egzaminu bazowego w celu potwierdzenia posiadanej wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu mediacji.

Projekt jest dopiero konsultowany, ale ten jego element może wzbudzić kontrowersje, bo jak twierdzi prowadzący biuro Mediacji Gospodarczej Mediator Jakub Świtluk, wymóg szkoleń niestosowany do sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku, adwokatów, radców prawnych oraz notariuszy, nie ma uzasadnienia.

- W mediacji prawo nie jest najważniejsze, a tradycyjne zawody prawnicze niosą nawet ryzyko szkodliwych w mediacji nawyków, co nawet wielu mediatorów-pełnomocników potwierdza – ocenia.

 

Rejestr ministra ujednolici bazę mediatorów

Uporządkowaniu „rynku” mediatorów ma służyć utworzenie Krajowego Rejestru Mediatorów. Prowadzony w systemie teleinformatycznym przez ministra sprawiedliwości rejestr będzie zawierać informacje o mediatorach sądowych i akredytowanych ośrodkach mediacyjnych. Będą w nim gromadzone informacje o mediatorach sądowych, w tym dotyczące poziomu wykształcenia, specjalizacji, kierunku odbytych studiów i ukończonych szkoleń, ukończenia szkolenia bazowego i specjalizacyjnego oraz zdania egzaminu bazowego i specjalizacyjnego oraz informację o formach prowadzenia mediacji. - Pierwszym krokiem do budowy zaufania obywateli do mediacji powinno być stworzenie bazy profesjonalnych i wykwalifikowanych mediatorów sądowych. Utrzymywanie obecnych rozwiązań legislacyjnych uniemożliwia faktyczne ustalenie liczby mediatorów oraz posiadanego przez nich wykształcenia - przekonuje MS.

W Krajowym Rejestrze Mediatorów będą gromadzone i udostępniane również informacje o akredytowanych ośrodkach mediacyjnych. - Bardzo ważna jest w mojej ocenie rola centrów mediacyjnych. To jest coś, co może przyczynić się do ujednolicenia standardów i profesjonalizmu oraz określonych kompetencji mediatorów – ocenił Jacek Czaja.

Ośrodki mediacyjne z akredytacją 

Zgodnie z projektem, akredytowane ośrodki mediacyjne będą obowiązane do spełnienia wymogów formalnych i organizacyjnych, aby uzyskać i utrzymać akredytację ministra sprawiedliwości.

Dotyczyć to będzie m.in. prowadzenia działalności w zakresie mediacji, resocjalizacji, szkolnictwa wyższego, ochrony interesu społecznego, ochrony ważnego interesu indywidualnego lub ochrony wolności i praw człowieka, zapewnienie przeprowadzenia szkolenia bazowego lub szkoleń specjalizacyjnych oraz przeprowadzenie egzaminu bazowego lub egzaminów specjalizacyjnych, posiadanie warunków organizacyjnych i technicznych umożliwiających przeprowadzenie szkolenia bazowego lub szkoleń specjalizacyjnych oraz egzaminu bazowego lub egzaminów specjalizacyjnych, a także kadry dydaktycznej posiadającej kwalifikacje konieczne do przeprowadzenia szkolenia bazowego lub szkolenia specjalizacyjnego oraz egzaminu bazowego lub egzaminu specjalizacyjnego.

Projekt przewiduje, że minister sprawiedliwości będzie sprawował nadzór nad prowadzeniem przez akredytowany ośrodek mediacyjny szkolenia bazowego lub specjalizacyjnego oraz egzaminu bazowego lub specjalizacyjnego.

 

Sprawdź również książkę: [E-book] Mediacje. Teoria i praktyka >>