Batalia o stawki za urzędówki trwa od dłuższego czasu. Na początku czerwca Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej wystąpiło do premiera Mateusza Morawieckiego, by złożył, na podstawie art. 149 ust. 2 Konstytucji RP, wniosek do Rady Ministrów o uchylenie w całości rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Powód? Zakwestionowanie konstytucyjności tych przepisów przez Trybunał Konstytucyjny. Przypomnijmy w kwietniu i pod koniec ubiegłego roku Trybunał Konstytucyjny trzy razy wypowiadał się na temat stawek "za urzędówki" w sprawach cywilnych i karnych. Część z tych spraw dotyczyła radców prawnych, część adwokatów, ale wspólny był kierunek rozstrzygnięć. Według TK przepisy różnicujące wynagrodzenia obrońcy, pełnomocnika "z wyboru" i "z urzędu" są niekonstytucyjne. MS zapowiadało, że pracuje nad zmianami. Prezes NRA występował też w tej sprawie wielokrotnie do Ministra Sprawiedliwości - m.in. 25 kwietnia 2023 r. skierował pismo do resortu sprawiedliwości, informując że Adwokatura jest gotowa włączyć się aktywnie do prac zmierzających do kompleksowego uregulowania kwestii wynagrodzenia za czynności adwokackie związane ze świadczeniem pomocy prawnej z urzędu. Pisma w sprawie urzędówek kierował też Włodzimierz Chróścik prezes Krajowej Rady Radców Prawnych.

 

Czytaj: Wyższe stawki za urzędówki stają się faktem, w budżecie dodatkowe 120 mln zł >>

W Nowym Rok z dwukrotnie wyższymi urzędówkami

Rozporządzenia mają obowiązywać od 1 stycznia 2024 r. Zgodnie z projektami opłata nie będzie mogła przekraczać wartości przedmiotu sprawy ale może zostać ustalona na wyższym poziomie, nieprzekraczającym 600 proc. (obecnie 150 proc. ) opłat określonych w rozdziałach 2‒5 (określających stawki za urzędówki w poszczególnych kategoriach spraw). W takiej sytuacji powinny być wzięte pod uwagę (tak samo jak w obecnych rozporządzeniach):

  • nakład pracy radcy prawnego, adwokata w szczególności czasu poświęconego na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczby stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjętych w sprawie, w tym czynności podjętych w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu;
  • wartość przedmiotu sprawy;
  • wkład radcy prawnego, adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie;
  • stopień zawiłości sprawy, w szczególności trybu i czasu prowadzenia sprawy, obszerności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

Opłata ma być podwyższona się o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług.

Dodatkowo, jak zresztą podkreślono w uzasadnieniu, oba projekty nie określają, że w sprawie cywilnej, w której kosztami procesu został obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy udzielonej przez radcę czy adwokata ustanowionego z urzędu, koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, sąd przyznaje po wykazaniu bezskuteczności ich egzekucji. - Nie jest uzasadnionym wymaganie od strony wygrywającej korzystającej z pomocy udzielonej przez adwokata radcę prawnego ustanowionego z urzędu wszczęcia postępowania egzekucyjnego i wykazania bezskuteczności egzekucji kosztów, o których mowa w par. 2 ust. 1 co dopiero ma implikować przyznanie tych środków przez sąd - wskazuje resort.

Czytaj: MS: 120 mln złotych w projekcie budżetu na 2024 r. na zrównanie urzędówek ze stawkami "z wyboru" >>

3600 zł za skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej

W obu projektach wskazane zostają stawki wynagrodzenia dla radców i adwokatów z urzędu za reprezentowanie klienta w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Warszawie – sądem zamówień publicznych w sprawach ze skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej ( 3600 zł) i ze skargi na postanowienie Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej o zwrocie odwołania oraz ze skargi na inne orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej, w tym na postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania odwoławczego zawarte w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej, jeśli strona nie skarży rozstrzygnięcia merytorycznego – 900 zł.

Doregulowano też kwestie wysokości opłaty w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu zażaleniowym, gdy zażalenie rozpoznaje inny skład tego samego sądu, w sytuacji gdy organem odwoławczym jest sąd rejonowy. Mają one wynosić 25 proc. opłaty, a jeżeli w pierwszej instancji sprawy nie prowadził ten sam radca prawny/adwokat ‒ 50 proc. opłaty, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł.

Rozwód - 720 zł, wyrok łączny 240 zł, alimenty 120 zł  

I tak, przykładowo, zgodnie z projektami opłaty opłaty mają wynosić przy wartości przedmiotu sprawy:

  • do 500 zł ‒ 90 zł;
  • powyżej 500 zł do 1500 zł ‒ 270 zł;
  • powyżej 1500 zł do 5000 zł ‒ 900 zł;
  • powyżej 5000 zł do 10 000 zł ‒ 1800 zł;
  • powyżej 10 000 zł do 50 000 zł ‒ 3600 zł;
  • powyżej 50 000 zł do 200 000 zł ‒ 5400 zł;
  • powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł ‒ 10 800 zł;
  • powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł ‒ 15 000 zł;
  • powyżej 5 000 000 zł ‒ 25 000 zł.

W sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o:

  • rozwód i unieważnienie małżeństwa ‒ 720 zł;
  • stwierdzenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa ‒ 720 zł;
  • przysposobienie ‒ 360 zł;
  • pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka ‒ 240 zł;
  • ustalenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa, ustalenie bezskuteczności uznania dziecka oraz rozwiązanie przysposobienia ‒ 480 zł;
  • rozstrzygnięcie w istotnych sprawach rodziny lub co do zarządu majątkiem wspólnym ‒ 480 zł;
  • ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami ‒ 720 zł;
  • alimenty, nakazanie wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka ‒ 120 zł.

W sprawach spadkowych przykładowo:

  • zabezpieczenie spadku, dokonanie spisu inwentarza, odrzucenie spadku, ogłoszenie testamentu i nakazanie jego złożenia, zarządu spadku nieobjętego i wyjawienie przedmiotów spadkowych ‒ 120 zł;
  • stwierdzenie nabycia spadku ‒ 120 zł, a jeżeli przedmiotem postępowania jest również ważność testamentu ‒ 720 zł.

Z kolei w sprawach:

  • o ustalenie prawa do patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji ‒ 1200 zł;
  • o naruszenie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji ‒ 1680 zł;
  • a o uchylenie uchwały wspólników bądź akcjonariuszy i o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników bądź akcjonariuszy ‒ 1080 zł.

Opłaty za obronę - zgodnie z projektami - miałyby wynosić:

  • przed sądem rejonowym w postępowaniu szczególnym ‒ 720 zł;
  • przed sądem rejonowym w postępowaniu w sprawach o wykroczenia ‒ 360 zł;
  • przed sądem rejonowym w postępowaniu zwyczajnym lub przed wojskowym sądem garnizonowym ‒ 840 zł;
  • przed sądem okręgowym jako drugą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako drugą instancją ‒ 840 zł;
  • przed sądem okręgowym jako pierwszą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako pierwszą instancją oraz przed sądem apelacyjnym ‒ 1200 zł;
  • przed Sądem Najwyższym ‒ 1200 zł.

Samorządy prawnicze analizują   

Naczelna Rada Adwokacka poinformowała, że zajmie się zaopiniowaniem tego projektu dotyczącego urzędówek adwokackich na najbliższym posiedzeniu plenarnym, które rozpocznie się w piątek 20 października w Katowicach.

- To efekt konsekwentnych działań Naczelnej Rady Adwokackiej w tej kadencji w sprawie podwyższenia stawek za pomoc prawną udzielaną z urzędu. Przypomnijmy, że we wrześniu br. Rada Ministrów przyjęła projekt budżetu państwa na 2024 rok, w którym są dodatkowe środki na pomoc prawną z urzędu w wysokości 120 mln zł - czyli łącznie 240 mln. Zabezpieczenie tych środków umożliwi zmianę rozporządzenia poprzez podwojenie stawek z urzędu i ustalenie ich wysokości na poziomie stawek z wyboru. Ważne i pomocne było także zaskarżenie przez adwokatów do Trybunału Konstytucyjnego przepisów rozporządzenia różnicujących stawki dla adwokatów ustanowionych obrońcami z urzędu i stawki w tych samych sprawach dla adwokatów ustanowionych obrońcami z wyboru. Trybunał Konstytucyjny uznał takie zróżnicowanie ze szkodą dla adwokatów świadczących pomoc prawną z urzędu za niekonstytucyjne - czytamy w stanowisku NRA.

Zapewne samorządy będą podnosić zgłaszane już wcześniej postulaty - jak choćby konieczność urealnienia stawek do sytuacji na rynku i wprowadzenia mechanizmu ich waloryzacji. Mówili o tym zarówno prezes Chróścik jak i prezes Rosati.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.