Zarządzenie Nr 8/2022 Prezesa kierującego pracą Izby Dyscyplinarnej zostało wdane po pięciu latach od powstania nowej Izby w grudniu 2017 roku, choć w praktyce działa 3,5 roku.
Według zarządzenia, wniosek o przeprowadzenie losowania można złożyć w ciągu 7 dni od otrzymania zarządzenia o wyznaczeniu właściwego sądu do Prezesa SN kierującego pracą Izby Dyscyplinarnej. Wówczas to zarządzenie jest uchylane, a właściwy sąd pierwszej instancji wyznacza się w drodze losowania, w którym strony mogą uczestniczyć.
Zarządzenie to przewiduje m.in. możliwość losowania właściwego sądu na wniosek strony. To znaczy, że obwiniony sędzia lub rzecznik dyscyplinarny może zgłosić, że rozpoznanie zarzutów powinno odbywać się przed innym sądem niż pierwotnie wyznaczony - wyjaśnia rzecznik prasowy Izby Piotr Falkowski.
Wniosek taki można złożyć od dnia wyznaczenia właściwego miejscowo sądu.
KOMENTARZ PRAKTYCZNY: Postępowanie przed sądem dyscyplinarnym >
Czytaj: Zmiany w Sądzie Najwyższym - projekty prezydenta, PiS i Solidarnej Polski do dalszych prac>>
Umyślne przestępstwa sędziów - do SN
Zgodnie z art. 110 par. 1 i par. 3 ustawy z 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, w sprawach dyscyplinarnych sędziów w pierwszej instancji orzekają sądy dyscyplinarne przy sądach apelacyjnych.
Wyjątkiem są sprawy dotyczące w szczególności przewinień dyscyplinarnych wyczerpujących znamiona umyślnych przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego, które zostały zastrzeżone do właściwości Sądu Najwyższego.
W sprawach, które nie zostały zastrzeżone do właściwości SN, orzeka Sąd Dyscyplinarny działający przy Sądzie Apelacyjnym, lecz nie ten, w okręgu którego pełni służbę sędzia objęty postępowaniem dyscyplinarnym. I sąd ten wyznacza Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą Izby Dyscyplinarnej na wniosek rzecznika dyscyplinarnego.
- Do tej pory tryb wyznaczania sądu dyscyplinarnego w stosunku do sędziów nie był przewidziany ustawą Prawo o ustroju sadów powszechnych, ani regulaminem Sądu Najwyższego, ani też ustawą o SN - wskazuje Piotr Falkowski. - Doprecyzowanie tej kwestii jest inicjatywą nowego Prezesa sędziego Adama Rocha, który kieruje pracą Izby Dyscyplinarnej od 27 lutego br- dodaje.
Problem leży gdzie indziej
Wyznaczenie składu sądu właściwego do rozpoznania przewinień dyscyplinarnych sędziów na etapie postępowania w II instancji, a także w zakresie postępowania immunitetowego wielokrotnie było rozpoznawane w Sądzie Najwyższym. Problemem w tym zakresie jest status Izby Dyscyplinarnej, jako Izby, która sądem nie jest.
Co więcej - analiza orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą prowadzi do wniosku, że pogląd prawny wyrażony w uchwale połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r., pomimo wydania kolejnych orzeczeń trybunałów międzynarodowych (w tym wyroku ETPC w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce z 22 lipca 2021 r., skarga nr 43447/19 oraz wyroków TSUE z 15 lipca 2021 r. w sprawie C-791/19 i z 6 października 2021 r., w sprawie C-487/19), pozostaje nadal aktualny.
Strony postępowania wielokrotnie wnosiły do Izby Dyscyplinarnej wnioski o przekazanie spraw do Izby Karnej Sądu Najwyższego, lecz nie spotkały się one z pozytywnym rozpatrzeniem.
Czytaj: Izba Dyscyplinarna SN: Sędzia Tuleya pozbawiony immunitetu>>
Problem dyscyplinarek sędziów administracyjnych
Ostatnio wątpliwości Izby Dyscyplinarnej wzbudziła kwestia, czy jest ona właściwa do uchylenia immunitetu sędziemu Naczelnego Sądu Administracyjnego. Problem ten przedstawiła 2 marca br. rozszerzonemu składowi siedmiu sędziów tej Izby.
Ponieważ postępowanie dotyczące zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego sądu administracyjnego nie zostało uregulowane w ustawie dotyczącej funkcjonowania sądów administracyjnych, powinno się stosować odpowiednio przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym.
Wynika to z art. 49 par. 1 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych, który stanowi odesłanie do przepisów dotyczących Sądu Najwyższego, bowiem zgodnie z jego treścią „w sprawach nieuregulowanych w ustawie do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz do sędziów, urzędników i pracowników tego Sądu, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące Sądu Najwyższego, a w zakresie w nich nieuregulowanym - przepisy ustawy z 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych”.
Słuszna wydaje się, więc teza, że odrębność sądownictwa administracyjnego nakazuje uznać, że do rozpoznania wniosku o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego NSA właściwy będzie Naczelny Sąd Administracyjny.
Uchylić immunitet sędziemu NSA
Ale też Izba Dyscyplinarna bierze pod uwagę inną interpretację: art. 9 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych wskazuje, że wolą ustawodawcy była chęć ograniczenia właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego jako sądu dyscyplinarnego wyłącznie do spraw dyscyplinarnych. W ustawie tej w żadnym miejscu nie wskazano sądu dyscyplinarnego właściwego w sprawach o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej lub tymczasowe aresztowanie sędziów sądów administracyjnych oraz asesorów sądowych i uprawnione może być przyjęcie, że ustawodawca ten zabieg zastosował świadomie, całość regulacji dotyczącej uchylania immunitetu sędziemu sądu administracyjnego pozostawiając innym ustawom, a co za tym idzie - innemu sądowi.
Dwa dotychczasowe nieprawomocne orzeczenia zapadłe w sprawie immunitetowej sędziów administracyjnych zarówno sędziów NSA, jak i WSA wskazywały na niewłaściwość Izby Dyscyplinarnej SN (postanowienie Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2021 r., I Dl 27/21, i I Dl 28/21).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
