Na wstępie podkreślić należy, że to już druga próba dokonania przez MF daleko idących zmian w zakresie opodatkowania fundacji rodzinnej. Pierwsza odbyła się w sierpniu 2024 r., przy czym skończyło się na deklaracjach i propozycjach, które jednak nie zostały zmaterializowane w ramach projektu nowelizującego stosowne ustawy podatkowe. Tym razem, niespełna miesiąc do briefingu MF, z 8 sierpnia br., został opublikowany projekt zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
Przepisy działające wstecz
Tak jak zostało wspomniane na początku, daty, a wręcz godziny miały znaczenie. Dysonans pomiędzy słowami wiceministra MF Jarosława Nenemana, a zaprezentowanym projektem jest znaczący. Podczas, wspomnianego briefingu MF padła jasne deklaracja, że wszelkie proponowane zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 r. Na pytanie jednego z dziennikarzy, czy zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych będą miały zastosowanie do przychodów osiąganych w roku 2025 przez fundacje rodzinne? Wiceminister stanowczo artykułował, że do przychodów w roku 2026 r., podkreślając, że cyt. „nie robimy przepisów, które działają wstecz”. Natomiast w art. 2 zaprezentowanej nowelizacji wskazano, że w przypadku zbywania mienia wniesionego lub przekazanego nieodpłatnie do fundacji rodzinnej lub nabytego przez fundację rodzinną od tzw. podmiotu powiązanego, jeżeli zbycie nastąpiło przed upływem 36 miesięcy, liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło wniesienie, przekazanie, nabycie – dotyczyć będzie również czynności dokonanych po 31 sierpnia 2025 r. Czyli, podatnicy mieli przysłowiowy „weekend” na ewentualne dokonanie stosownych czynności prawnych. Jakkolwiek, racjonalna argumentacja, nie jest możliwa do zastosowania dla powyższego przypadku.
Zobacz też w LEX: Zasady opodatkowania fundacji rodzinnej >
Radykalny przewrót w najmie krótkoterminowym
Co więcej, to nie jedyne zaskoczenie, które zafundowało firmom rodzinnym Ministerstwo Finansów. Drugim tematem budzącym nie mniejsze kontrowersje jest wykładnia przez MF „najmu krótkoterminowego”. Problematyka tego zagadnienia była i jest przedmiotem licznych „sporów” pomiędzy podatnikami, tj. wnioskodawcami w ramach tzw. wniosków o wydanie interpretacji podatkowej przez dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej. Organy skarbowe, jednolicie stały na stanowisku, że działalność fundacji rodzinnej, polegająca na wykorzystywaniu swoich aktywów do czynności najmu krótkoterminowego, nie jest tzw. preferowaną działalnością fundacji rodzinnej (wykonywaną w ramach art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej), a tym samym zwolnioną z podatku dochodowego od osób prawnych. Tak m.in. w interpretacjach z dnia 22 listopada 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.428.2023.1.EJ.), z 19 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-3.4010.662.2023.2.AN), z dnia 08 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.464.2023.1.EJ, z dnia 16 września 2024 r.(0111-KDIB1-2.4010.448.2024.1.DP), z 16 grudnia 2024 r. (0111-KDIB1 2.4010.585.2024.2.EJ) oraz z dnia z 31 marca 2025 r. (0111-KDIB1-2.4010.105.2025.1.EJ). Przy czym, wielokrotnie stanowisko Dyrektora KIS było kwestionowane, a tym samym uchylane przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne, m.in. wyrok WSA w Gdańsku z 19 czerwca 2024 r., sygn. I SA/Gd 219/ 24, wyrok WSA we Wrocławiu z 26 marca 2025 r., sygn. I SA/Wr 807/24, czy też wyrok WSA w Gliwicach z 2 kwietnia 2025 r. sygn. I SA/Gl 1191/24.
Czytaj też w LEX: Reprezentacja i pełnomocnik w fundacji rodzinnej w organizacji >
Fundatorzy czy też przyszli fundatorzy mieli albo powinni mieć świadomość co do funkcjonującego sporu w zakresie tematyki „najmu krótkoterminowego”, rozumianego jako przede wszystkim krótkoterminowy najem lokali mieszkalnych tj. domki letniskowe, apartamenty, tzw. apartamentu w systemie condo. Tym samym, w związku z komunikatami MF, już od sierpnia 2024 r. należało się liczyć z faktem, że niniejszy obszar działalności gospodarczej fundacji rodzinnej będzie dla ministerstwa kontrowersyjny i prędzej czy później, w związku z „przegrywaniem spraw przez dyrektora KIS” przed wojewódzkimi sądami admiracyjnymi, nastąpi próba ingerencji legislacyjnej. Natomiast w ramach projektu z 29 sierpnia br. zaproponowano radykalny, wręcz kopernikański zwrot w zakresie wykładni, oczywiście na niekorzyść firm rodzinnych. Mianowicie, to co MF nazywa „doprecyzowaniem” zakresu przychodów z najmu lub dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jest niczym innym jak nietyczną i zasługującą na najdalej posuniętą dezaprobatę zmianą reguł gry, co więcej niezgodną z założeniami jakie przyświecały tworzeniu ustawy o fundacji rodzinnej. Przechodząc do sedna sprawy, według propozycji MF, rozwiniętej w uzasadnieniu projektu nowelizacji ustawy o CIT - zwolnienie podatkowe znajdzie zastosowanie jedynie w przypadku najmu stricte mieszkaniowego (najmu długoterminowego) – tzn. sytuacji, gdy fundacja rodzinna wynajmuje wskazane w przepisie nieruchomości osobom fizycznym na ich własne potrzeby mieszkaniowe. Natomiast wszelkie inne formy wykorzystania nieruchomości – takie jak najem krótkoterminowy, świadczenie usług zakwaterowania (np. w ramach apartamentów na doby czy tzw. condohoteli), wynajem na cele działalności gospodarczej lub komercyjnej – będą objęte opodatkowaniem CIT.
Czytaj też w LEX: Funkcjonowanie fundacji rodzinnej, od założenia do wykreślenia z rejestru >
Cena promocyjna: 167.3 zł
Cena regularna: 239 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 167.3 zł
Pytanie o stabilność i przewidywalność prawa
Konsekwencją powyższej propozycji jest fakt, że wiele fundacji rodzinnych, które zostały wyposażone w nieruchomości, zwłaszcza te tzw. komercyjne, które są przedmiotem umów najmu lub dzierżawy, dla podmiotów trzecich, zostaną pozbawione zwolnienia z podatku dochodowego z tego źródła przychodu. Takie podejście MF jest również w kontrze, do „ukształtowanego”, na podstawie wielu, pozytywnych interpretacji stanowiska dyrektora KAS, m.in. z 25 listopada 2024 r., (0111-KDIB3-1.4012.521.2024.4.ICZ), z 30 grudnia 2024 r. (0111-KDIB3-3.4012.578.2024.1.AM), z 22 stycznia 2025 r. (0114-KDIP1-1.4012.778.2024.2.ESZ), z 26 maja 2025 r. (0112-KDIL1-3.4012.135.2025.2.MG). Dotyczyły one przede wszystkim wnoszenie do fundacji rodzinnych przez fundatora, czy też inne podmioty przedsiębiorstw lub zorganizowanych części przedsiębiorstw zajmujących się przede wszystkim najmem komercyjnym nieruchomości. W związku z czym organy nie kwestionowały, a tym bardziej nie postulowały, że prowadzenie działalności w zakresie najmu, dzierżawy nieruchomości dla celów komercyjnych nie będzie traktowane jako tzw. preferowana, a tym samym zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych działalność gospodarcza fundacji rodzinnej.
Czytaj też w LEX: Fundacja rodzinna jako narzędzie planowania podatkowego >
Na koniec, wspomnieć należy deklaracje ministra finansów i gospodarki będące podsumowania briefingu MF. Dotyczyły one rzekomego tworzenia rozwiązań, które sprawią, że polski kapitał będzie chciał wrócić nad Wisłę. Mając na uwadze wyraźną rozbieżność pomiędzy deklaracjami słownymi a faktycznymi propozycjami – zaprezentowanymi w ramach projektu z 29 sierpnia br., stabilność i przewidywalność prawa, która niewątpliwie jest fundamentem do budowania zaufania wobec obywateli, przedsiębiorców, nie jest wartością, której aktualnie hołduje Ministerstwo Finansów. Finalnie, należy liczyć na rozsądek posłów i senatorów w trakcie prac parlamentarnych.
Piotr Aleksiejuk, radca prawny, wspólnik kancelarii Wojarska Aleksiejuk & Wspólnicy
