Obowiązek raportowania schematów podatkowych, czyli tzw. MDR-ów, towarzyszą przedsiębiorcom od ponad czterech lat. Przepisy o schematach podatkowych to efekt implementacji unijnych regulacji (tzw. dyrektywy DAC6), która ma umożliwić organom podatkowym wczesne wykrywanie potencjalnych zagrożeń związanych z wykorzystywaniem luk w przepisach podatkowych.
Jednak wraz z nastaniem pandemii SARS-CoV-2 zawieszony został obowiązek raportowania tzw. krajowych schematów podatkowych. Efektywnie zatem od przeszło trzech lat przedsiębiorcy są zwolnieni z przekazywania informacji o powstałych u nich krajowych schematach podatkowych.
Jednocześnie, opublikowane rozporządzenie ministra zdrowia od 1 lipca 2023 r. odwoła stan zagrożenia epidemicznego. Praktycznie więc z końcem lipca 2023 r. ruszą terminy na zaraportowanie zarówno zaległych, jak i bieżących krajowych schematów podatkowych.
Czytaj w LEX: Skutki podatkowe odwołania stanu zagrożenia epidemicznego >
Czytaj również: Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego wpłynie na rozliczenia podatkowe >>
Co grozi za brak raportowania schematów podatkowych
Zobowiązanymi do raportowania schematów podatkowych są m.in. przedsiębiorcy. Kluczowym dla firm zwrotem w przypadku konieczności dowiedzenia wywiązywania się z obowiązków raportowania jest należyta staranność.
Podatnik powinien zatem tak zorganizować funkcję podatkową, aby stworzyć wewnątrz organizacji system procesów i procedur zapewniających prawidłowe realizowanie obowiązków informacyjnych względem administracji skarbowej.
Czytaj w LEX: Powrót raportowania krajowych schematów podatkowych MDR >
Odpowiedzialność za brak raportowania schematów podatkowych to odpowiedzialność osobista. W prawie karnym podstawową przesłanką odpowiedzialności jest wina.
Istotne jest zatem wykazanie przykładania odpowiedniej wagi do obowiązków informacyjnych i przepływu – istotnych dla rozliczeń podatkowych oraz wypełniania obowiązków sprawozdawczych – informacji w organizacji.
Należy też pamiętać, że po stronie organów podatkowych centralizacja informacji i wiedzy pod kątem raportowanych przez biznes schematów podatkowych pozwala na budowę bazy danych o raportowanych schematach podatkowych w poszczególnych branżach czy gałęziach gospodarki.
Czytaj w LEX: MDR – raportowanie schematów podatkowych przez biura rachunkowe >
Powyższe, w połączeniu m.in. ze zgromadzonymi danymi podatników pod kątem raportowania transakcji z podmiotami powiązanymi pozwala na weryfikację wywiązywania się z obowiązków informacyjnych oraz skuteczniejszą metodykę typowania do ewentualnej kontroli podatkowej.
Czytaj w LEX: Ujawnianie schematów podatkowych a tajemnica zawodowa doradcy podatkowego >
Jak przygotować się do odwieszenia terminów
Praktyczną konsekwencją związaną z odwołaniem stanu epidemicznego jest to, że firmy powinny dokonać przeglądu przeprowadzonych operacji, transakcji i innych czynności pod kątem MDR w horyzoncie czasowym sięgającym jeszcze 2020 r.
Taki audyt MDR powinien uwzględniać rozwój praktyki oraz podejścia zarówno biznesu, jak i organów podatkowych do obowiązku raportowania poszczególnych typów zdarzeń gospodarczych.
W przeciągu ostatnich trzech lat praktyka w tym zakresie znacząco się rozwinęła. Zarówno brak raportowania transakcji, które spełniają przesłanki uznania za schemat podatkowy, jak i nadmierne raportowanie może prowadzić do negatywnych konsekwencji lub wzbudzić zainteresowanie organów podatkowych.
Czytaj w LEX: Raportowanie schematów podatkowych – informacje o schemacie podatkowym >
W tym kontekście istotna będzie weryfikacja czy wdrożone w firmie kilka lat temu procedury związane z raportowaniem MDR po pierwsze uwzględniają tę nową praktykę, a po drugie są w praktyce stosowane czy też nawet znane osobom, którym przypisują określone zadania i funkcje.
Efektywnie nie ma nic gorszego niż posiadanie procedury, która nie jest w praktyce stosowana w przypadku ewentualnej kontroli wywiązywania się z obowiązków raportowania schematów podatkowych. W tym bowiem przypadku finansowy organ ścigania łatwo może zidentyfikować, że czynności przewidziane w procedurze nie miały miejsca oraz efektywnie obowiązki z nią związane nie były realizowane.
Alternatywną ścieżką w celu uniknięcia obowiązku raportowania krajowych MDR jest złożenie aplikacji do pilotażowego Programu Współdziałania. Pod pewnymi bowiem warunkami podpisanie z administracją skarbową umowy o współdziałanie zwalnia całkowicie z obowiązku raportowania krajowych schematów podatkowych. Jednak jest to realna opcja tylko dla dużych podatników CIT (rocznie min. 50 mln euro obrotów).
Czasu jest coraz mniej, szczególnie biorąc pod uwagę, że ułożenie procesów wewnątrz organizacji oraz przejrzenie zdarzeń gospodarczych 3 lata wstecz wymaga zarówno czasu, jak i znacznego wysiłku po stronie każdej organizacji zobowiązanej do raportowania krajowych schematów podatkowych.
Czytaj w LEX: Od 1 lipca wyższe kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe >
Praktyka rynkowa i podejście firm do raportowania
Narzędziem, które pomoże dopełnić ustawowych obowiązków, jak i pozwoli na uniknięcie odpowiedzialności w przypadku ewentualnych uchybień może być wdrożenie skutecznych i adekwatnych ram wewnętrznego nadzoru podatkowego dostosowanych do zakresu i charakteru działalności firmy.
Natomiast, kluczowym obszarem z punktu widzenia kadry wyższego szczebla jest ułożenie i budowa odpowiednich narzędzi w zakresie kontroli zarządczej w celu uniknięcia odpowiedzialności na zasadzie winy w wyborze osób odpowiedzialnych za raportowanie w organizacji oraz następnie winy w nadzorze tych osób.
Można zwiększyć poziom bezpieczeństwa osób zarządzających poprzez odpowiedni rozkład odpowiedzialności i zapewnienie efektywnego przepływu informacji istotnych dla rozliczeń podatkowych w organizacji.
W szczególności, kontrolę procesów podatkowych i realizację obowiązków ustawowych można zabezpieczyć poprzez: nadanie każdemu zdarzeniu gospodarczemu odpowiedniego statusu, nadanie wybranym użytkownikom odpowiednich ról (lider MDR, administrator i/lub użytkownik) oraz stworzenie możliwości podglądu przez lidera MDR i/lub administratora, na każdym etapie, wszystkich uzgodnień zgłoszonych przez użytkowników jako potencjalny schemat podatkowy wraz z określeniem terminu na ich zaraportowanie.
Alternatywnie lub dodatkowo, można skorzystać z outsourcingu funkcji MDR oficera lub komitetu MDR na zewnątrz organizacji.
Czytaj w LEX: PIT 2023 - przewodnik po zmianach >
Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
