Chodzi o obowiązującą od 31 sierpnia 2023 r. ulgę w podatku od czynności cywilnoprawnych, która ma wspierać osoby kupujące pierwsze mieszkanie na rynku wtórnym.

Zgodnie z art. 9 pkt 17 ustawy o PCC zwolniona z podatku jest sprzedaż, której przedmiotem jest:

  • prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
  • prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego,
  • spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego

- jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, zwolnienie przysługuje, jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, a żadnej z nich, w dniu zakupu prawa do mieszkania lub domu, nie przysługuje i przed tym dniem nie przysługiwało, żadne z tych praw ani udział w tych prawach. Wyjątek dotyczy osób, które w dniu zawarcia umowy sprzedaży posiadają lub przed tym dniem posiadały udział w takich prawach, ale jego wysokość nie przekracza lub nie przekraczała 50 proc. i został nabyty w drodze dziedziczenia. One mogą skorzystać ze zwolnienia.

Czytaj również: Mieszkanie za granicą a zwolnienie z PCC w Polsce >>

Budynek gospodarczy to nie mieszkanie 

W najnowszych interpretacjach fiskus wyjaśnia wątpliwości wynikające z nowych przepisów.

W interpretacji z 8 listopada 2023 r. (nr 0111-KDIB2-3.4014.344.2023.2.JKU) dyrektor KIS rozpatrywał pytanie kobiety, która we wrześniu 2023 r. kupiła razem z mężem spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Jest to dla nich pierwszy zakup nieruchomości. Wcześniej jednak kobieta otrzymała w darowiźnie od rodziców działkę z murowanym budynkiem gospodarczym. Zapytała, czy notariusz prawidłowo pobrał od małżonków PCC.

Dyrektor KIS zgodził się, że nie powinna płacić podatku. - Skoro na działce będącej pani własnością znajdował się wyłącznie budynek gospodarczy, to w takiej sytuacji przy zawieraniu umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, mogła pani skorzystać ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych - stwierdził dyrektor KIS.

Zaznaczył, że przy zakupie lokalu przez małżonków warunki zwolnienia muszą spełniać oboje. 

Również w interpretacji z 26 stycznia 2024 r. (nr 0111-KDIB2-3.4014.511.2023.2.JS) dyrektor KIS przyznał prawo do ulgi kobiecie, która jest właścicielką domu w budowie. Dom nie został oddany do użytku. Nie nadaje się, na dzień dzisiejszy, do zamieszkania; brakuje ocieplenia, przyłączy prądu i ogrzewania. Dyrektor KIS zgodził się, że skoro – zgodnie z odrębnymi przepisami – w domu nie można zamieszkać, to kobiecie przysługuje ulga.

Sprawdź w LEX: Czy podatnik ma prawo do skorzystania ze zwolnienia z PCC przy zakupie pierwszego mieszkania, jeżeli łączy go wspólność majątkowa z małżonką, która posiada nieruchomość w majątku osobistym? >

Można mieć udziały w kilku nieruchomościach

W innej interpretacji z 8 listopada 2023 r. (nr 0111-KDIB2-2.4014.211.2023.2.PB) dyrektor KIS odpowiadał na pytanie mężczyzny, który w spadku po matce nabył po 50 proc. udziałów w dwóch mieszkaniach. Teraz chce kupić z żoną mieszkanie na rynku wtórnym. Zapytał, czy zapłaci PCC. Jego zdaniem przepisy nie precyzują, czy dozwolona wielkość udziału w nieruchomości nabytego w drodze spadku dotyczy 50 proc. jednej nieruchomości, czy też kilku nieruchomości. Wobec tego przepisy powinny być interpretowane na korzyść nabywcy.

Dyrektor KIS zgodził się z nim. - W przedmiotowej sprawie znajdzie zastosowanie przepis art. 9 pkt 17 ustawy o PCC. Nie będzie pan zatem zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zakupu mieszkania z rynku wtórnego, o ile pana małżonka również spełnia wymogi określone w art. 9 pkt 17 ww. ustawy - stwierdził. 

Podobne stanowisko zajął w interpretacji z 9 października 2023 r. (nr 0111-KDIB2-3.4014.286.2023.1.ASZ). Sprawa dotyczyła kobiety, która w drodze dziedziczenia nabyła 1/2 udziału w spadku po zmarłym ojcu. W skład spadku wchodziły udziały w prawie własności nieruchomości w wysokości 1/2 udziału. Innymi słowy, stała się właścicielką wszystkich nieruchomości w udziale po 1/4. Ma prawo do ulgi, ponieważ w żadnej z nieruchomości jej udział nie przekraczał 50 proc. 

 


Czytaj w LEX: Zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych pożyczek udzielonych przez członków najbliższej rodziny >

Intercyza nie pomoże

W interpretacji z 21 września 2023 r. (nr 0111-KDIB2-2.4014.203.2023.1.PB) fiskus odpowiadał na pytanie kobiety, która razem z mężem, z którym ma rozdzielność majątkową (intercyzę), planuje zakup domu jednorodzinnego w zabudowie szeregowej. Ze względu na intercyzę, dom będzie kupiony w udziałach. Jej mąż był wcześniej właścicielem innego mieszkania, natomiast ona nigdy nie posiadała udziałów w żadnej nieruchomości.

- Skoro mąż był już właścicielem innej nieruchomości, do umowy sprzedaży domu jednorodzinnego w zabudowie szeregowej nie znajdzie zastosowania przepis art. 9 pkt 17 ustawy o PCC. Warunkiem do skorzystania z ww. zwolnienia w niniejszej sprawie – gdy dom jednorodzinny nabywany jest na współwłasność – jest to, żeby pani oraz pani mąż nie posiadali wcześniej nieruchomości lub udziału w niej, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50 proc. i został nabyty w drodze dziedziczenia - wyjaśnił dyrektor KIS.

Dwie nieruchomości w jednym akcie akcie notarialnym

Nie pomogą też inne "wybiegi", jak np. zakup dwóch nieruchomości w jednym akcie notarialnym. 

W interpretacji z 19 lipca 2024 r. (nr 0111-KDIB2-3.4014.228.2024.1.JKU) odpowiadał na pytanie mężczyzny, który w jednym akcie notarialnym nabył dwie nieruchomości, a wcześniej nie był właścicielem żadnej.

- Skoro na nieruchomości gruntowej (dwóch działkach ewidencyjnych), znajdują się dwa domy mieszkalne, trzy budynki gospodarcze oraz garaż, to w takiej sytuacji cała umowa sprzedaży nie korzystała ze zwolnienia z podatku - stwierdzi dyrektor KIS.

Wyjaśnił, że ulga obejmuje nabycie działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym oraz innym budynkiem gospodarczym, o ile stanowią one część składową tego gruntu. Jednak, co ważne, zwolnienie dotyczy nabycia budynku mieszkalnego, a nie budynków mieszkalnych. Nabycie dwóch budynków mieszkalnych nie daje prawa do ulgi. 

Przy zakupie notariusz pobiera oświadczenie

Kupujący nieruchomości na rynku wtórnym skorzystają ze zwolnienia, jeśli przedstawią notariuszowi oświadczenie.

-Tak jak dotychczas przy innych ulgach notariusz będzie pobierał jako płatnik oświadczenie od strony umowy, że nie posiada ona innych nieruchomości. Zgodnie z art. 56 ustawy kodeks karny skarbowy (k.k.s.) podanie w oświadczeniu nieprawdziwych informacji może stanowić - w zależności od wysokości narażonego na uszczuplenie podatku - przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe – mówi Maciej Celichowski, notariusz, rzecznik prasowy Rady Izby Notarialnej w Poznaniu.

Zgodnie z art. 56 par. 1 k.k.s. podatnik, który składając płatnikowi oświadczenie podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Artykuł 56 par. 2 k.k.s. stanowi, że jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Paragraf 3 tego samego artykułu stanowi, że jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

W drugim półroczu 2024 r. wartość graniczna pomiędzy wykroczeniem a przestępstwem wynosi 21 500 zł.

Podatnik składa takie oświadczenie również m.in. gdy chce skorzystać z tzw. ulgi mieszkaniowej na podstawie art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Osoba korzystająca z ulgi nie może być właścicielem innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego, który stanowi odrębną nieruchomość.

Czytaj również: Pierwsze mieszkanie na rynku wtórnym bez PCC >>