Spółka, której jedynym wspólnikiem jest województwo, jest spółką celową. Podpisała umowę z województwem o realizację zadań publicznych. Koszty działalności ponoszone przez spółkę w związku z realizacją tych zadań są porywane przez województwo. W tych okolicznościach spółka zapytała organy skarbowe we wniosku o interpretację, czy te wykonywane przez nią czynności podlegają opodatkowaniu VAT, czy korzystają ze zwolnienia. Spółka twierdziła, że nie. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że spółka nie ma racji. Stwierdził, że działa ona w charakterze podatnika VAT i nie może skorzystać ze zwolnienia. Dyrektor KIS uznał, że nie spełnia ona warunku bycia organem władzy publicznej. WSA w Łodzi w wyroku z dnia 26 stycznia 2021 r. (I SA/Ł 525/20) nie podzielił stanowiska organów skarbowych i przyznał rację spółce. WSA stwierdził, że spółka nie jest podmiotem biorącym udział w grze rynkowej o zysk. Spółka realizuje tylko zadania własne województwa. Organy skarbowe złożyły skargę kasacyjną do NSA.

Trzyosobowy skład NSA powziął wątpliwości i postanowił przedstawić do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, czy wykonywanie na podstawie umowy czynności przez spółkę prawa handlowego utworzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego, której jedynym działaniem jest realizacja zadań własnych samorządu gminy, powiatu lub województwa i gdy otrzymanie przez spółkę środków powierzonych nie powoduje powstania przychodu po stronie spółki, a koszty działalności operacyjnej ponoszone przez spółkę w związku z realizacją umowy w okresie jej obowiązywania są pokrywane przez jednostkę samorządu terytorialnego w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, podlega opodatkowaniu VAT?

NSA, rozpatrujący sprawę w poniedziałek, 9 czerwca br., nie podjął jednak uchwały i skierował sprawę do rozpoznania w siedmioosobowym składzie. NSA stwierdził, że rozbieżności w orzecznictwie istnieją z powodu rozbieżnych stanów faktycznych, a nie rozbieżnych wykładni prawa. Wkrótce NSA znów pochyli się nad tą sprawą (I FPS 1/25).

Sędzia Jan Rudowski, uzasadniając brak podjęcia uchwały, stwierdził, że wyrok w siedmioosobowym składzie też ma moc większą niż w trzyosobowym i składy sędziowskie powinny brać go pod uwagę.

Eksperci: Istotny konkretny stan faktyczny

- To, że Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów nie wydał uchwały, lecz przejął sprawę do rozpoznania oznacza, że wyłonione zagadnienie prawne wymaga analizy w kontekście konkretnego stanu faktycznego. W ten sposób NSA wyraźnie dał do zrozumienia, że nie jest możliwe sformułowanie jednej, uniwersalnej zasady bądź jednolitych kryteriów oceny statusu podatkowego w VAT mających zastosowanie do wszystkich spółek komunalnych – ocenia Monika Szeliga, doradca podatkowy w PKF Tax & Legal Chamera Orczykowski.

Ekspertka podkreśla, że stanowisko NSA nie jest jednak zaskoczeniem, zwłaszcza w świetle orzecznictwa TSUE, które konsekwentnie akcentuje konieczność analizy konkretnych okoliczności faktycznych w tego rodzaju sprawach – tak jak miało to miejsce przykładowo w wyroku z dnia 22 lutego 2018 r., sygn. C-182/17, na który powoływał się również NSA.

- W praktyce brak jednoznacznego rozstrzygnięcia spornego zagadnienia przez NSA nie przyczynił się do uproszczenia sytuacji samorządów i powołanych przez nie spółek, które w dalszym ciągu będą mierzyły się z ryzykiem odmiennej interpretacji ich statusu podatkowego przez organy podatkowe. Należy jednak zaznaczyć, że to przede wszystkim spółka komunalna – jako podmiot realizujący zadania powierzone przez samorząd – ponosi największe ryzyko związane z ewentualną błędną kwalifikacją – podkreśla Monika Szeliga.

Jej zdaniem to ona może zostać zobowiązana do rozliczenia podatku należnego, a w konsekwencji do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami.

- Mając na uwadze potencjalne konsekwencje zakwestionowania przez organy podatkowe sposobu rozliczenia w VAT realizowanego przez spółkę komunalną zadania publicznego, zasadne staje się ponowne przeanalizowanie dotychczasowych modeli współpracy jednostek samorządu terytorialnego ze spółkami komunalnymi. Analiza ta powinna uwzględniać specyfikę konkretnego stanu faktycznego oraz ewentualną potrzebę modyfikacji przyjętego modelu działania. Równolegle spółki komunalne powinny rozważyć wdrożenie rozwiązań, które pozwolą zabezpieczyć przyjęty przez nie sposób rozliczenia na wypadek ewentualnej kontroli przeprowadzanej przez organy podatkowe – radzi Monika Szeliga.

 

Sprawdź również książkę: Procedury kontrolne w sprawach podatkowych >>


Ważny jest zakres zadań publicznych

 - W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie ma odpowiedź na pytanie, czy forma prawna spółki kapitałowej stanowi przeszkodę dla zakwalifikowania jej jako podmiotu działającego w charakterze organu władzy publicznej w rozumieniu art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. W mojej ocenie odpowiedź powinna być negatywna. Kluczowe znaczenie ma bowiem funkcjonalna analiza charakteru i celu realizowanych działań. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności wyrokiem w sprawie C-174/14, o zastosowaniu wyłączenia decyduje zakres realizacji zadań publicznych w reżimie publicznoprawnym, a nie struktura organizacyjna podmiotu – podkreśla Marcin Rozbicki, adwokat w AXELO Prawo i Podatki.

Jego zdaniem w świetle powyższego należy opowiedzieć się za dopuszczalnością wyłączenia z opodatkowania VAT czynności realizowanych przez spółki komunalne, które wykonują wyłącznie zadania własne jednostek samorządu terytorialnego, działają w warunkach wyłączających konkurencję rynkową i nie osiągają przychodów z działalności komercyjnej.

 - Oczekiwane rozstrzygnięcie składu siedmiu sędziów NSA może w sposób istotny ugruntować prawnopodatkowy status spółek celowych JST. Przyjęcie wykładni funkcjonalnej zwiększy spójność systemową i ograniczy formalizm, który dziś prowadzi do fikcyjnego fakturowania i opodatkowania transakcji o charakterze stricte wewnątrzadministracyjnym – podkreśla Marcin Rozbicki.

Dodaje on, że należy przy tym mieć świadomość, że wyłączenie z opodatkowania może ograniczyć prawo do odliczenia VAT naliczonego.

- Nie stanowi to jednak argumentu przeciwko zastosowaniu art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, lecz naturalną konsekwencję właściwej kwalifikacji prawnej świadczeń realizowanych przez podmioty wykonujące funkcje publiczne. Z perspektywy samorządów oraz ich spółek celowych jednoznaczne potwierdzenie dopuszczalności wyłączenia z VAT umożliwi uproszczenie modelu rozliczeń oraz ograniczy ryzyka podatkowe związane z nieadekwatnym opodatkowaniem czynności o charakterze publicznoprawnym – stwierdza Marcin Rozbicki.

Czytaj również: ​3 lata na decyzję po orzeczeniu o nabyciu spadku

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.