Unia Celna UE powstała w 1968 roku w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), obecnie Unii Europejskiej (UE). Jej członkami są wszystkie państwa członkowskie oraz Andora, San Marino i Turcja. U podstaw tego porozumienia leży zniesienie ceł wewnętrznych, wprowadzenie jednej taryfy celnej na towary spoza UE oraz ustanowienie wspólnych reguł handlu.

Umożliwiło to powstanie jednolitego rynku, którego transakcje z krajami trzecimi w 2021 roku osiągnęły wartość 4,3 biliona euro, stanowiąc 14 procent światowego handlu i przynosząc 75 miliardów euro z cła i podatków, wspierających budżety UE i państw członkowskich.

Czytaj w LEX:  Rola unii bankowej w procesie integracji europejskiej >

 

Potrzeba zmian

Wartości te oznaczają również, że organy celne muszą obecnie funkcjonować przez całą dobę, 365 dni w roku, przetwarzając w tym czasie ponad miliard deklaracji importowych, eksportowych i tranzytowych, co w czasach gwałtownego wzrostu poziomu handlu elektronicznego, ogromnej ilości norm unijnych dotyczących produktów, a także zmian geopolitycznych i kryzysów, jest coraz trudniejsze.

Co równie istotne – przepisy, procedury i systemy są zbyt rozbudowane, aby zarówno organy, jak i przedsiębiorcy mogli z nich skutecznie skorzystać. W tym miejscu warto wskazać, że unijni importerzy mają obecnie do czynienia z 27 krajowymi organami celnymi oraz ponad 111 oddzielnymi systemami informatycznymi, które bardzo często nie są ze sobą połączone.

W rezultacie Unia Europejska i jej obywatele są jest jeszcze bardziej narażeni na wszelkiego rodzaju zagrożenia, zaczynając od utraty dochodów z cła i podatków, przez możliwość wprowadzenia niebezpiecznych produktów na rynek, aż po działalność przestępczą, oszustwa czy terroryzm.

Czytaj w LEX: Pojęcie suwerenności w kontekście członkostwa Polski w Unii Europejskiej – wybrane aspekty polityczno-prawne >

 

Prawo celne. Komentarz

Edward Komorowski, Mirosława Laszuk, Robert Michalski

Sprawdź  

Założenia reformy

Z tych właśnie względów Komisja Europejska zdecydowała się przeprowadzić szerokie konsultacje, których celem było identyfikacja i ocena propozycji zmian. Rezultatem tych działań jest opublikowany niedawno projekt reformy, opierającej na trzech filarach:

Nowe partnerstwo z biznesem, który przewiduje:

  • utworzenie Centrum Danych Celnych UE – rozwiązanie to ma być motorem napędowym planowanej reformy, umożliwiając gromadzenie, przetwarzanie i wymianę informacji celnych pomiędzy wszystkimi państwami członkowskimi. Udostępnione dane mają być w szerokim zakresie analizowane i monitorowane z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, co potencjalnie ma pozwolić wykryć, a następnie zapobiec możliwym zagrożeniom.
  • udostępnienie jednolitego interfejsu celnego – jedną z wielu korzyści wynikających z powstania Centrum Danych Celnych UE ma być również utworzenie wspólnego systemu do obsługi celnej, który zastąpi 111 obecnie funkcjonujących, krajowych interfejsów. Zgodnie z założeniem ma to znacząco przyspieszyć i uprościć procedury celne, choćby poprzez jednorazowe dostarczanie danych dla wielu osobny przesyłek, czy zniesienie obowiązku składania standardowych zgłoszeń celnych.
  • wprowadzenie statusu Trust & Check Trader – status ten ma być rozszerzeniem AEO, dostępnym jedynie dla najbardziej zaufanych przedsiębiorstw, zapewniających maksymalną przejrzystość swoich łańcuchów dostaw. Potencjalne korzyści to między innymi możliwość dokonywania wszystkich operacji celnych przed jednym, stałym organem celnym, samodzielne zwalnianie towarów bez jakiejkolwiek, aktywnej ingerencji organu, czy okresowe opłacanie cła, bez składania zgłoszeń i uiszczania należności dla każdej przesyłki.

Czytaj w LEX: Przedstawicielstwo w sprawach celnych >

Skoordynowane zarządzanie ryzykiem i kryzysami, który przewiduje:

  • utworzenie Organu Celnego UE – ma to być nowa, zdecentralizowana instytucja, do której zadań będzie należało wspomaganie państw członkowskich w priorytetowym traktowaniu odpowiednich zagrożeń, koordynowanie kontroli celnych i zarządzania kryzysowego, utrzymywanie i zarządzaniem Centrum Danych Celnych UE, czy współpraca z pozostałymi instytucjami unijnymi zaangażowanymi w ochronę integralności jednolitego rynku.
  • ustanowienie wykazu działań lub zaniechań –w związku z tym, że podejście do naruszeń przepisów prawa celnego znacząco różni się w poszczególnych państwach członkowskich, przewiduje się wprowadzenie minimalnego wspólnego wykazu działań lub zaniechań, stanowiących naruszenie przepisów prawa celnego, a także sankcji innych niż karne za dopuszczenie się ich.

Czytaj w LEX: Oznaczanie geograficznego pochodzenia produktu w czasach "konsumenckiego patriotyzmu" >

Nowocześniejsze podejście do handlu elektronicznego, który przewiduje:

  • wprowadzenie definicji uznanego importera (ang. deemed importer) – kategoria ta będzie dotyczyła platform internetowych, które staną się odpowiedzialne pobranie cła i VAT w momencie zakupu i przekazanie ich odpowiednim organom. W rezultacie konsumenci w UE nie będą już uznawani za importerów towarów, które zamówili online z krajów trzecich, ani też nie będą zaskakiwani formalnościami i ukrytymi opłatami, naliczanymi momencie pojawienia się przesyłki.
  • zniesienie zwolnienia z cła dla towarów o niskiej wartości (≤150 EUR) – ma to pozwolić na ograniczenie oszustw związanych z zaniżaniem wartości towarów wwożonych do UE oraz zniechęcić sprzedawców do dzielenia większych przesyłek, w celu skorzystania ze zwolnienia. W miejsce tego rozwiązania wprowadzony zostanie nowy uproszczony system klasyfikacji oparty na zbiorczych kategoriach towarowych, co z założenia ma ułatwić identyfikację towarów na potrzeby kalkulacji należności celnych.

 

Harmonogram zmian

Opisane rozwiązania mają być stopniowo wdrażane w ciągu najbliższych 15 lat. W przypadku Organu Celnego UE, Centrum Danych Celnych UE oraz nowych zasad handlu elektronicznego ma to być już 2028 rok. Przy czym na samym początku, centrum danych będzie dostępne wyłącznie dla transakcji handlu elektronicznego, dopiero od 2032 roku będą mogli z niego skorzystać wszyscy przedsiębiorcy. W tym samym okresie ma zostać wprowadzony status Trust & Check Trader. Natomiast na 2035 rok zaplanowane jest przeprowadzenie oceny skutków nowych rozwiązań.

Zobacz również: Raport LEX: Polscy pełnomocnicy wygrywają większość spraw podatkowych przed TSUE >>

Choć omawiany dokument stanowi jeszcze projekt, a powyższe terminy wydają się bardzo odległe, to warto już teraz śledzić postępy prac nad reformą i przygotowywać się na nadchodzące zmiany. Powinno pozwolić to na odpowiednie dostosowanie procesów wewnętrznych, płynne przejście na nowe zasady, a rezultacie pełne wykorzystanie dostępnych korzyści.

Wojciech Krajewski, menedżer w zespole ds. podatków pośrednich w KPMG w Polsce

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.