Chodzi o ulgę wprowadzoną w 2019 r., która ma zachęcić podatników do wdrażania innowacyjnych rozwiązań związanych z prawami własności intelektualnej. Pozwala ona skorzystać z preferencyjnej stawki podatkowej wynoszącej 5 proc., w odniesieniu do dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Jak wynika z danych Ministerstwa Finansów, w 2024 r. z ulgi skorzystało łącznie 7650 podmiotów, w tym 7494 podatników PIT oraz 156 podatników CIT. To najlepszy wynik od momentu obowiązywania tej preferencji. Łącznie podatnicy zapłacili ponad 255 mln zł od dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. 

Zobacz procedurę w LEX: Innovation Box - preferencyjne opodatkowanie dochodów generowanych przez prawa własności intelektualnej >

 

Brakuje drugiej części objaśnień 

– Warto pamiętać, że ulga IP Box miała pierwotnie wspierać polskich twórców i wynalazców, promując rozwój rodzimej innowacyjności. Niestety, wskutek braku precyzyjnych wytycznych i praktycznych narzędzi jej stosowania, cel ten nie został osiągnięty. Z ulgi w przeważającej mierze korzystają dziś informatycy, podczas gdy przedsiębiorcy z innych branż, w tym ci faktycznie tworzący wynalazki i nowe technologie, często rezygnują z jej stosowania z uwagi na niejasności interpretacyjne i ryzyko błędów w rozliczeniach – mówi dr Izabela Andrzejewska-Czernek, radca prawny, członek zarządu IFA Polska.

Również według Michała Rodaka, doradcy podatkowego w Grant Thornton, mimo iż ulga skierowana jest do innowacyjnych przedsiębiorstw ze wszystkich branż, to w praktyce korzystają z niej głównie podatnicy z sektora IT. Większość stanowią programiści prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. 

- Uważam, że grupa podatników korzystających z IP Box byłaby większa, gdyby Ministerstwo Finansów wydało drugą część objaśnień w sprawie stosowania ulgi IP Box, co zapowiadało już w 2019 r. Wiele firm prowadzących innowacyjną działalność w innych branżach wstrzymuje się ze skorzystaniem z ulgi, albo w ogóle z niej rezygnuje z powodu niejasnych przepisów. Przedsiębiorcy nie wiedzą, w jaki sposób obliczyć wartość kwalifikowanego IP zawartego w cenie ich towarów czy usług. Niestety, wygląda na to, że szybciej przedawni się możliwość skorygowania rozliczenia za 2019 r. (co nastąpi z końcem 2025 r.), niż przedsiębiorcy doczekają się objaśnień – mówi Michał Rodak.

Przypomina, że pierwsza część objaśnień została wydana w lipcu 2019 r. i dotyczyła dość prostych sytuacji (link do objaśnień). Zabrakło w niej natomiast wskazań, jak obliczać dochód z kwalifikowanego IP zawartego w towarach i usługach. Do obliczenia tej wartości należy stosować odpowiednio przepisy o cenach transferowych, dlatego miało się tym zająć Forum Cen Transferowych. Resort finansów zapowiadał wówczas, że druga część będzie gotowa jesienią 2019 r., ale tak się nie stało.

Sprawdź w LEX: Czy strata wygenerowana w ramach ulgi IP BOX podlega odliczeniu? >

W branży IT sprawa jest prosta, ponieważ wytworzony program komputerowy stanowi co do zasady w całości kwalifikowane IP. Dochód z jego sprzedaży może być więc w całości opodatkowany stawką 5 proc. Mimo to wielu z nich przechodzi na rozliczenie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, według stawki 12 proc., który wyklucza korzystanie z ulg. W przypadku podatników CIT główną przeszkodą korzystania z IP Box jest brak drugiej części objaśnień MF (które miały wydane już kilka lat temu) oraz rozbieżności w orzecznictwie sądów. Wiele firm obawia się korzystać z ulgi, ponieważ nie mają pewności, w jaki sposób obliczyć dochód z kwalifikowanego IP, jeśli np. firma wykorzystuje trzy patenty w jednym produkcie. 

Sprawdź też w LEX: Jak rozliczać różnice kursowe przy IP Box? >

 

Niewykorzystany potencjał 

Jak wskazuje dr Izabela Andrzejewska-Czernek, ulga IP Box skierowana jest do wszystkich podatników PIT i CIT osiągających dochody z kwalifikowanych IP, więc co do zasady może mieć bardzo szerokie zastosowanie. Mogą z niej skorzystać zarówno duże spółki, jak i przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Nie ma też ograniczenia, jeśli chodzi o branże. Jednak podstawowym założeniem miało być promowanie polskich wynalazców, a efektem miały być innowacyjne patenty. 

Zgodnie z art. 24d ustawy o CIT i art. 30ca ustawy o PIT kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej są:

  • patent,
  • prawo ochronne na wzór użytkowy,
  • prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
  • prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
  • dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
  • prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
  • wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie o ochronie prawnej odmian roślin,
  • autorskie prawo do programu komputerowego.

Sprawdź też w LEX: Czy korzystanie z ulgi IP Box wymaga dokończenia rejestracji patentu? > 

- Ulga IP Box to ogromny niewykorzystany potencjał. Według opublikowanych przez Ministerstwo Finansów danych dotyczących rozliczeń największych podatników, o których mowa w art. 27b ustawy o CIT (o przychodach powyżej 50 mln euro), z ulgi korzysta nieliczna grupa spółek. Nie wydaje się, by najwięksi podatnicy nie prowadzili działalności badawczo-rozwojowej i nie mieli dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Problem polega na tym, by w cenie produktu czy usługi wyodrębnić dochód przypadający na każde z osobna kwalifikowane IP. Częste są sytuacje, w których produkt, np. sprzęt elektroniczny, zawiera kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt patentów. Podatnik musi wówczas wyodrębnić je w ten sposób, by każde IP miało swój strumień przychodów i kosztów, umożliwiający wyodrębnienie dochodu - mówi dr Izabela Andrzejewska-Czernek. 

– Brak zapowiadanej drugiej części objaśnień stanowi w tym kontekście duże utrudnienie. Co istotne, prace nad tą częścią były prowadzone w ramach grup roboczych z udziałem ekspertów i przedstawicieli środowiska podatkowego, jednak efekty tych prac – mimo zaawansowanego etapu – nie zostały ostatecznie wykorzystane i popadły w zapomnienie. To szczególnie rozczarowujące, ponieważ druga część objaśnień miała rozwiać praktyczne wątpliwości dotyczące zasad kalkulacji dochodu z kwalifikowanych IP w produktach złożonych – dodaje ekspertka.

Sprawdź w LEX: Czy współtwórcy i współwłaściciele wynalazku mogą stosować ulgę IP BOX? >

Zgodnie z art. 24e ustawy o CIT i art. 30cb ustawy o PIT podatnicy podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 30ca są obowiązani m.in. wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonych księgach rachunkowych; prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej oraz wyodrębnić koszty przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu. Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów wykazują informacje w odrębnej ewidencji.

Sprawdź w LEX: Czy samo projektowanie produktu cyfrowego może kwalifikować się pod ulgę IP BOX? >

Czytaj również: Ulgi B+R i IP Box - ilu podatników skorzystało w 2024 r.

Ulga IP Box ciągle pełna niejasności