Naczelny Sąd Administracyjny wydał orzeczenie w sprawie studentki ubiegającej się o przyznanie stypendium socjalnego, która otrzymała decyzję odmowną. Uniwersytecka komisja stypendialna wyjaśniła, że dochód rodziny studentki przekroczył kryterium dochodowe, określone w regulaminie świadczeń dla studentów wydanym na podstawie ustawy - prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Co istotne, wedle ustawodawcy dochód ustala się na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. To oznacza, że przychody opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych (m. in. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej) mogą zostać pomniejszone jedynie o koszty uzyskania przychodu, należny PIT, składki na ubezpieczenie społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Podane wyliczenie dotyczące katalogu składników wchodzących w zakres definicji dochodu ma charakter zamknięty, a nie przykładowy.
Zobacz procedurę w LEX: Rozliczanie straty z lat ubiegłych >
Tym samym wskazana przez studentkę strata powstała przy prowadzeniu działalności gospodarczej poniesiona w latach ubiegłych nie została wymieniona w powołanej regulacji, nie można zatem odliczyć jej od dochodu rodziny. Ustalając zakres prawa do świadczeń rodzinnych, ustawodawca za miarodajny przyjął dochód w roku poprzedzającym okres zasiłkowy i od jego wysokości uzależnił prawo do świadczenia, jednocześnie wprowadzając możliwość korygowania dochodu w związku z wystąpieniem ustawowo określonych sytuacji.
Czytaj również: Stypendium rektorskie nie pozbawia rodziców prawa do ulgi na dziecko >>
Niesłuszne odwołanie studentki do sądu pierwszej instancji
WSA w Rzeszowie, do którego odwołała się studentka na skutek wydania niezadowalającej ją decyzji, uznał za bezzasadne zarzuty strony skarżącej. Sąd orzekł, że m.in. niesłusznie odwołano się do przepisów prawa podatkowego, ponieważ nie można postawić znaku równości pomiędzy podstawą opodatkowania w PIT, a dochodem w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych. Jeśli kryterium dochodowe stanowi kwotę 1050 zł, a w przypadku studentki wysokość dochodu na osobę w rodzinie wynosi 1130,63 zł, organ stypendialny nie mógł przyznać wnioskowanego świadczenia. Bez wykazania trudnej sytuacji finansowej student nie otrzyma stypendium socjalnego - możliwość udzielenia pomocy finansowej jest zależna od właściwego udokumentowania sytuacji majątkowej. Tym samym WSA w Rzeszowie oddalił skargę złożoną na decyzję Odwoławczej Komisji Stypendialnej w przedmiocie odmowy przyznania stypendium socjalnego.
Czytaj w LEX: O prawidłowym kształtowaniu postanowień w regulaminie przyznawania pomocy materialnej >
Skarżąca, pewna tego, że spełnia warunki niezbędne do otrzymania stypendium socjalnego, zwróciła się do NSA o uchylenie orzeczenia w całości, czemu przeciwny był organ stypendialny. Zarzuciła naruszenie przepisów postępowania przed sądami administracyjnymi oraz przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię przyjmującą, że dochód rodziny stanowiący podstawę ustalenia prawa do stypendium socjalnego nie może zostać pomniejszony o wysokość straty z określonego źródła przychodu. Uważała, że dzięki prawidłowej wykładni przepisów owa strata mogłaby zostać odliczona, zmniejszając jednocześnie dochód ustalony na potrzeby przyznawania świadczeń socjalnych dla studentów. Zgodnie z argumentacją studentki, możliwość odliczenia straty stanowi uprawnienie podatnika pozwalające zapłacić niższy podatek albo nie zapłacić go w ogóle. Pomniejszenie dochodu o stratę podatkową zmniejsza i dochód i kwotę podatku należną do odliczenia, z kolei nieodliczenie straty zwiększa analogicznie zarówno dochód jak i kwotę podatku.
Sprawdź w LEX: Czy dokumenty wymagane przez uczelnię w celu przyznania studentowi stypendium można przechowywać czy powinny być wyłącznie do wglądu? >
Dochód rodziny ustalany poza regulacją PIT
NSA rozpatrując odwołanie od wyroku WSA w Rzeszowie oddalił skargę kasacyjną studentki, uznając, że nie ma usprawiedliwionych podstaw do jej uwzględnienia (wyrok NSA z 30 maja 2023 r. sygn. III OSK 21/22). Co ważne i na co zwrócił uwagę sąd wyższej instancji, niewskazanie rzeczywistych dochodów uniemożliwia każdemu organowi ocenę tego, czy stypendium przysługuje, co stanowi podstawę do odmowy przyznania stypendium. NSA w pierwszej kolejności wskazał, że biorąc pod uwagę sposób ustalenia dochodu na osobę w rodzinie studenta, który warunkuje przyznanie stypendium socjalnego, należy odwołać się do zasad określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych i określić, czyje dochody są uwzględniane przy ustalaniu dochodu (tj. studenta, małżonka studenta, rodziców i będących na utrzymaniu dzieci) oraz jakich świadczeń nie uwzględnia się przy obliczaniu dochodu. Ustawa enumeratywnie wymienia członków rodziny studenta uwzględnianych przy ustalaniu rzeczywistej sytuacji materialnej i wysokości dochodu studenta do celów stypendialnych. Uwzględnienie wymienionych członków rodziny jest obowiązkowe niezależnie od tego, czy zamieszkują wspólnie ze studentem.
Według NSA, sposób ustalania dochodu określony w ustawie o świadczeniach rodzinnych nie jest tożsamy ze sposobem ustalania dochodu dla celów podatkowych określony w ustawie o PIT, bowiem w dochodzie rodziny uwzględnia się dochody niepodlegające opodatkowaniu PIT. NSA podzielił stanowisko wojewódzkiego sądu administracyjnego. Orzekł, że ustalenie dochodu rodziny do celów określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych, w tym również dla celów stypendialnych, następuje wyłącznie w oparciu o przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych. Nie ma możliwości pomniejszenia dochodu przed opodatkowaniem o stratę podatkową powstałą przy prowadzeniu działalności gospodarczej poniesioną w latach ubiegłych. Okoliczność, że art. 9 ust. 3 ustawy o PIT daje możliwość odliczenia straty z lat ubiegłych od dochodu jest szczególną instytucją, mającą zastosowanie wyłącznie na gruncie tejże ustawy i na warunkach w niej określonych. Brak jest podstaw do uwzględnienia straty z ubiegłych lat przy obliczaniu dochodu na potrzeby ustalania prawa do świadczeń rodzinnych.
Wyrok NSA z 30 maja 2023 r., sygn. III OSK 21/22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
