Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa o PIT”) rezydenci dla celów podatkowych mają w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że dany podatnik posiadając nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce ma obowiązek zadeklarowania wszystkich dochodów niezależnie od miejsca ich uzyskania. W związku z czym, taki podatnik musi wykazać nie tylko dochody z polskiego źródła, lecz również dochody uzyskane w danym roku poza terytorium Polski.
Centrum interesów życiowych lub gospodarczych
Za osobę mającą nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce, uznaje się podatnika, który spełnia jeden z warunków określonych w art. 3a ust 1a ustawy o PIT, tj. posiada centrum interesów życiowych lub gospodarczych w Polsce, lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej dłużej niż 183 dni w danym roku podatkowym.
Podatnicy, którzy nie spełniają powyższych warunków określonych w ustawie o PIT, powinni zostać uznani jako osoby o ograniczonym obowiązku podatkowym w Polsce. W związku z tym mają oni obowiązek zadeklarowania w Polsce jedynie dochodów pochodzących z polskich źródeł.
Zobacz również: Nawet zawieszony ryczałt wyklucza wspólne opodatkowanie małżonków >>
Czytaj też: Wykładnia polskich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania >
Analiza rezydencji podatkowej danej osoby na gruncie przepisów ustawy o PIT powinna również brać pod uwagę przepisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W przypadku sporu między krajami odnoszącego się do rezydencji danego podatnika określonej na bazie lokalnych przepisów podatkowych, to w takim przypadku powstały spór powinien być rozstrzygnięty w oparciu o regulacje zawarte w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Czytaj też: Stosowanie postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania - komentarz praktyczny >
Zasady opodatkowania a umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, jakie Polska zawarła z innymi krajami, określają metody unikania podwójnego opodatkowania, które precyzują opodatkowanie w Polsce dochodów zagranicznych. Dochód mający swoje źródło w innym kraju, co do zasady powinien podlegać opodatkowaniu w tym kraju. Mając na uwadze tą zależność, jeśli podatnik posiadający w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy, osiągnął dochody za pracę w Wielkiej Brytanii i dochody te podlegały opodatkowaniu w Wielkiej Brytanii, to umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania jaką Polska zawarła z Wielką Brytanią określa metodę jaką należy zastosować w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania takiego dochodu w Polsce. Należy nadmienić, iż możliwe są sytuacje, gdzie podatnik osiągnął w danym roku podatkowym dochody z kilku krajów i na mocy swojego statusu rezydencji podatkowej te dochody podlegają zadeklarowaniu w polskim zeznaniu, to do każdego z tych dochodów powinna mieć zastosowanie metoda określona w umowach jakie Polska zawarła z tymi krajami. Możliwe więc jest, że w zeznaniu podatnik będzie musiał skorzystać z obu metod unikania podwójnego opodatkowania opisanych w polskich przepisach.
Czytaj też: Opodatkowanie majątku w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę >
Metody unikania podwójnego opodatkowania
Obecne przepisy określają dwie metody unikania podwójnego opodatkowania, które zostały przyjęte w umowach zawartych z innymi państwami. Tymi metodami są: metoda zaliczenia proporcjonalnego (tzw. kredy podatkowy) oraz metoda wyłączenia z progresją.
W tym miejscu należy nadmienić, iż w ostatnich latach wpływ na zmianę metody ma konwencja MLI, której jedną ze stron jest Polska. Zgodnie z postanowieniami tej konwencji, jest strony mogą jednostronnie dokonać zmian w podpisanych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowaniu w zakresie metody. Polska będąc jedną ze stron jednostronnie zmieniła umowy w zakresie metody miedzy innymi z Wielką Brytanią, Irlandią, Norwegią i Kanadą. z krajami tymi metoda wyłączenia z progresją została zamieniona na metodą zaliczenia proporcjonalnego. Np. metoda zaliczenia proporcjonalnego miała już zastosowanie do dochód uzyskiwanych w Wielkiej Brytanii i Irlandii już od 1 stycznia 2020 roku, natomiast w przypadku Norwegii, Portugalii zastosowanie ma do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2021 roku. Metoda wyłączenia z progresją ma nadal zastosowanie miedzy innymi do dochodów osiągniętych we Francji, Niemczech czy Włoszech.
Sprawdź: Jak ustalić, czy obcokrajowiec jest polskim rezydentem podatkowym? >
Wyłączenie z progresją
W przypadku zastosowania metody wyłączenia z progresją, Polska zwalani z opodatkowania dochody osiągnięte zagranicą. Mimo zwolnienia takiego dochodu z opodatkowania, to jest on uwzględniany do obliczenia rzeczywistej stopy podatkowej, która ma zastosowanie do pozostałych dochodów osiągniętych przez podatnika.
Zwolnienie z opodatkowania przedmiotowych dochodów nie zwalania podatnika z wykazania ich w zeznaniu podatkowym. Uzyskane dochody, do których zastosowanie ma metoda wyłączenia z progresją skutkują zwiększeniem zobowiązania podatkowego z polskich źródeł, w związku z tym, że zwiększają one rzeczywistą stopę opodatkowania, która ma zastosowanie do dochodów z źródeł polskich. Dodatkowo, jeśli podatnik w danym roku uzyskiwał jedynie dochody zwolnione na mocy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, to nie ma obowiązku składania zeznania podatkowego za dany rok podatkowy.
Metoda ta ma zastosowanie do podatników, którzy uzyskali dochody w 2021 roku m. in. z Francji bądź Niemiec.
Czytaj też: W jaki sposób na wspólnym PIT-36 małżonków obliczyć ulgę abolicyjną? >
Zaliczenie proporcjonalne (kredyt podatkowy)
Metoda zaliczenia proporcjonalnego ma zastosowanie w przypadku, gdy wskazuje tak zawarta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, np. z Holandią lub Stanami Zjednoczonymi oraz ze względu na zmiany wprowadzone na mocy konwencji MLI. Należy również wspomnieć, że w przypadku braku umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z danym krajem np. z Brazylią i Argentyną, to stosowaną metodą unikania podwójnego opodatkowania jest właśnie zaliczenie proporcjonalne.
Na mocy tej metody, dochód zagraniczny podlega opodatkowaniu w Polsce na zasadach ogólnych, łącznie z dochodem uzyskanym z polskich źródeł. Podatnik może jednakże dokonać odliczenia od podatku proporcjonalnej kwoty podatku zapłaconego zagranicą. Kwota odliczonego podatku nie może zgodnie z przepisami ustawy o PIT „przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.”.
Należy zaznaczyć, iż metoda zaliczenia proporcjonalnego prowadzi do większych obciążeń podatników, niż ma to miejsce w przypadku wyłączenia z progresją.
Czytaj też: Ulga abolicyjna a zapłata podatku za granicą >
Ulga abolicyjna w rozliczeniu za rok 2021
Ulga abolicyjna ma za zadanie niwelowanie niekorzystnej różnicy między dwiema wyżej opisanymi metodami o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jednakże, od 1 stycznia 2021 roku nastąpiła zmiana art. 27g ustawy o PIT, zgodnie z którym ulga abolicyjna będzie limitowana. Zgodnie ze zmianami odliczenie od podatku nie może przekroczyć kwoty 1 360,00 zł dla dochodów uzyskiwanych od 1 stycznia 2021 roku. Następstwem tej zmiany, oraz zmian wprowadzonych za sprawą konwencji MLI wzrośnie obciążenie podatkowe osób posiadających nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce, które osiągają dochody w krajach do których zastosowanie ma metoda zaliczenia proporcjonalnego.
Sebastian Sterbicki, ekspert w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
