Mazars Central and Eastern European Tax Guide 2019 to już siódma edycja raportu. Obejmuje on systemy podatkowe 22 krajów Europy Środkowo-Wschodniej, kraje Grupy Wyszehradzkiej, Europę Południowo-Wschodnią, Rosję, Ukrainę i kraje bałtyckie.
Niższe opodatkowanie pracy
Z analizy Mazars wynika, że opodatkowanie pracy spada, z wyjątkiem Macedonii i Litwy, gdzie wprowadzono wielostawkowy, progresywny podatek, który zwiększa obciążenia podatkowe osób fizycznych. Chorwacja i Łotwa z kolei znacznie zwiększyły limit niższej stawki podatkowej. Ciągle wysoki jest jednak całkowity koszt płac pracodawców w regionie. Wynosi blisko 160 proc. średniej płacy netto. W Polsce jest to 121 proc. System płatności składek na ubezpieczenie społeczne został całkowicie zreformowany w Rumunii i na Litwie. Główne niezmienione obciążenia podatkowe są obecnie w przeważającej części ponoszone przez pracownika, a nie przez pracodawcę.
Czytaj w LEX: Napoje wydawane pracownikom podczas upałów – konsekwencje podatkowe >
Eksperci Mazars podkreślają, że Polska również przeszła zmiany w tym zakresie. Reforma objęła emerytury oraz wprowadzono mechanizm długoterminowego oszczędzania. Składki mają być wpłacane w sposób klarowny, co ma wpłynąć na przejrzystość i prostotę całego systemu.
VAT podstawowym źródłem dochodów
Średnia stawka VAT wynosi w Europie około 21 proc. Rosja podniosła ją o 2 punkty procentowe. Szczególnie wysokie są stawki w Chorwacji i na Węgrzech, odpowiednio 25 i 27 proc. W przyszłym roku w Chorwacji spodziewany jest spadek o 1 punkt procentowy. W Polsce podstawowa stawka VAT wynosi obecnie 23 proc. Obowiązują również dwie stawki preferencyjne: 8 proc. oraz najniższa 5 proc.
Czytaj w LEX: VAT 2019 - przewodnik po zmianach >
Co istotne, w ostatnim czasie rządy coraz intensywniej walczą z praktyką uchylania się od płacenia VAT. Coraz częściej korzystają przy tym z technologii cyfrowych. Chodzi tu przede wszystkim o kompleksowe monitorowanie procesu sprzedaży, wykrywanie transakcji nieopodatkowanych i ograniczanie oszustw podatkowych. W 2018 r. Węgry wprowadziły fakturowanie online. Najpewniej z tego rozwiązania będą korzystały także inne kraje. W Polsce natomiast stopniowo wprowadzany jest obowiązek stosowania kas fiskalnych online. Wkrótce w niektórych przypadkach konieczne będzie stosowanie podzielonej płatności tzw. split paymentu.
Zobacz również: Ostrożny podatnik VAT to nie detektyw na usługach skarbówki >>
Różne poziomy opodatkowania dochodu
Z danych opublikowanych przez Mazars wynika, że stawki podatku dochodowego od osób prawnych różnią się w regionie aż o 20 punktów procentowych. Najwyższy podatek płacą Niemcy – 33 proc., najniższy natomiast Węgry i Czarnogóra – 9 proc. Polska wprowadziła preferencyjną stawkę w wysokości 9 proc. dla małych podatników. Średnia stawka podatkowa w regionie wynosi około 17 proc.
Uszczelnienie poboru podatków priorytetem
Państwa Europy Środkowo-Wschodniej podejmują coraz bardziej świadome wysiłki na rzecz ograniczenia konkurencji podatkowej i zapobiegania technikom uchylania się od płacenia podatków. To m.in. z tego właśnie powodu Polska wprowadziła od początku br. obowiązek raportowania schematów podatkowych.
Czytaj w LEX: Obowiązkowy split payment >
Kinga Baran, dyrektor działu doradztwa podatkowego w Mazars, w rozmowie z Prawo.pl potwierdza, że w Europie coraz bardziej widoczny jest trend pogarszania sytuacji podatników. Zwraca uwagę, że przepisy podatkowe się zaostrzają. Jednocześnie nakładane są dodatkowe obowiązki formalne. Przejawem tego jest wprowadzenie w całej Europie obowiązku ujawniania informacji dotyczących schematów podatkowych, a także restrykcyjne podejście do wypłat należności przez podatników do kontrahentów z innych krajów w zakresie poboru podatku u źródła.
Polska przodownikiem Europy
- Można powiedzieć, że Polska przoduje we wdrażaniu nowego prawa, które jest procedowane na szczeblu OECD, gdyż jako jeden z pierwszych krajów wprowadziła obowiązek raportowania w zakresie schematów podatkowych, rozszerzając ten obowiązek w stosunku do rozporządzenia UE dotyczącego tych przepisów o raporty w zakresie chociażby podatku od towarów i usług, wprowadzając wysokie kary finansowe za brak przestrzegania obowiązków formalnych wynikających z tych nowo uchwalonych przepisów – podkreśla Kinga Baran.
Czytaj w LEX: Kasy fiskalne online >
Jej zdaniem, to samo restrykcyjne podejście dotyczy podatku u źródła, gdzie od początku lipca w niektórych przypadkach polski płatnik tego podatku zamiast zwolnienia od opodatkowania tym podatkiem lub zastosowania obniżonej stawki (wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania), będzie musiał pobrać ten podatek według wysokiej stawki 19 lub 20-proc. – Już teraz spotkamy się z negatywnymi reakcjami zagranicznych kontrahentów naszych klientów (lub ich zagranicznych udziałowców), gdyż obowiązek zapłaty podatku u źródła od lipca, a następnie ewentualne odzyskanie tego podatku w drodze procedury zwrotu, nie jest rozwiązaniem powszechnie stosowanym w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Rząd ani Ministerstwo Finansów bez koncepcji?
- Podstawowy problem, z jakim wciąż nie możemy się zmierzyć jako państwo, to czytelny, spójny i kompletny model podatkowy, do którego chcemy docelowo dążyć. Nie jest więc jasne, czy w istocie zakładamy wsparcie przedsiębiorców, szczególnie w podziale na małych, średnich i dużych, czy też chcemy, aby to oni głównie finansowali krajowy budżet – ocenia prof. Robert Suwaj w Politechniki Warszawskiej. Jego zdaniem, takiej koncepcji, wizji czy nawet planu nie jest w stanie zaprezentować ani prezes rady ministrów, ani też kolejny minister finansów. Może to oznaczać zasadniczo dwie kwestie: albo tego planu nie ma i mamy do czynienia z nieskoordynowanymi działaniami w ramach tzw. gaszenia pożarów, albo taki plan jest, ale tego planu rząd nie chce nam ujawnić. W obu przypadkach świadczy to raczej o przedmiotowym traktowaniu podatników, głównie jako dostarczycieli wpływów budżetowych.
Czytaj w LEX: Wpływ zmian prawa podatkowego 2019 na praktykę notarialną >
- W konsekwencji, zaciera się zupełnie granica pomiędzy optymalizacją podatkową a nielegalnym uchylaniem się od obowiązku podatkowego. W wyniku tego służby KAS zaczynają traktować wszystkich przedsiębiorców jako przeciwników w walce o uszczelnianie systemu, bez względu na to, czy ich zamierzenia oraz działania są legalne, czy wykorzystują oni jedynie nieprecyzyjne regulacje ustawowe. Taka strategia w dłuższej perspektywie opłacalna dla budżetu nie będzie – podsumowuje prof. Suwaj.
Pełna wersja raportu Mazars jest dostępna tutaj. >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
