Chodzi o nowy podatek wprowadzony przez Polski Ład, określony w art. 24ca ustawy o CIT, którego obowiązywanie odroczono do końca 2023 roku. Co do zasady zapłacą go spółki, które poniosą stratę podatkową lub nie przekroczą 2-proc. progu rentowności. Celem jest uszczelnienie systemu podatkowego oraz zapobieganie przerzucania dochodów z polskich spółek do jurysdykcji o korzystniejszym poziomie opodatkowania. Podatek trzeba po raz pierwszy uwzględnić w rozliczeniu za 2024 r. Spółki, których rok podatkowy jest równy kalendarzowemu, zrobią to do końca marca 2025 r.

 

Czy koszty podatników będą wyższe, niż wpływy do budżetu

- Rozliczenie minimalnego podatku dochodowego wymaga od podatników przeprowadzenia wielu skomplikowanych obliczeń, przy których trzeba uwzględnić szereg danych. Przepisy te  przewidują jednak tak liczne wyłączenia dla różnych grup podatników, że w praktyce może się okazać, że powstanie podobna sytuacja jak przy rozliczeniu podatku od przerzuconych dochodów – mało kto zapłaci nową daninę. Powstaje więc pytanie o sens wprowadzania regulacji, które nakładają na przedsiębiorców tak duże obciążenia administracyjne – mówi Agnieszka Wnuk, doradczyni podatkowa, partnerka w Quidea.  

Przypomnijmy, że podatek od przerzuconych dochodów, również wprowadzony przez Polski Ład w art. 24aa ustawy o CIT, obowiązuje od 2022 r. W rozliczeniu za 2023 r. zapłaciło go tylko 10 podmiotów, a za 2022 r. – 14. Podlegają mu, co do zasady, polskie podmioty wypłacające należności z wybranych tytułów podmiotom powiązanym z siedzibami w państwach o niższym poziomie opodatkowania. Ma zapobiegać transferowaniu określonych kategorii płatności pasywnych do jurysdykcji z niskimi podatkami.

Konfederacja Lewiatan, która od początku wskazywała na wady podatku minimalnego, postuluje jego uchylenie przy okazji zapowiadanych przez rząd prac nad deregulacją podatków. 

- Należy mieć świadomość, że koszty niezbędnych analiz, obliczenia i poboru tego podatku przez przedsiębiorców będą wyższe, niż spodziewane wpływy budżetowe - mówi Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, dyrektor departamentu podatkowego Konfederacji Lewiatan. Jak wyjaśnia, wszelkiego rodzaju podatki minimalne, których konstrukcje zakładają obowiązek zapłacenia podatku także w przypadku, kiedy firma nie osiągnęła dochodu, a nawet poniosła stratę, są dla firm szczególnie niekorzystne. Osłabiają skłonność do inwestowania, ponieważ koszty ponoszone na rozwój firmy są niejako opodatkowane w okresie ich ponoszenia. 

Podatek minimalny zapłaci, co do zasady, spółka będąca podatnikiem CIT (akcyjna, sp. z o.o., prosta spóła akcyjna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, wybrane spółki jawne lub ich zagraniczne odpowiedniki, jeśli prowadzą działalność poprzez położony w Polsce zagraniczny zakład).

 

Obszerny katalog wyłączeń

- Analiza i ewentualne wyliczenie podatku będzie przysparzało przedsiębiorcom wielu problemów praktycznych: rozpoczynając od tego, kto ten podatek zapłaci, kto może uniknąć zapłaty - powołując się na obszerny katalog wyłączeń - oraz kto nie uniknie zapłaty i będzie musiał przejść przez wielopoziomowy wzór do wyliczenia należnego podatku do dopłaty - mówi Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea.

Podatek minimalny zapłacą co do zasady spółki, których:

  • udział dochodów w przychodach (innych niż pochodzących z zysków kapitałowych) jest niższy lub równy 2 proc. albo      
  • poniosły stratę podatkową za 2024 r. (Inną niż z zysków kapitałowych).
     

Podatek wyniesie 10 proc. podstawy opodatkowania, czyli sumy m.in. 1,5 proc. przychodów podatnika (innych niż z zysków kapitałowych) oraz “nadmiernych” kosztów finansowania dłużnego i usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych. Będzie jednak można wybrać alternatywny sposób obliczenia podstawy opodatkowania, czyli 3 proc. wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych. O wyborze takiego sposobu ustalania podstawy opodatkowania poinformuje w zeznaniu podatkowym.

Przepisy przewidują jednak szereg wyłączeń, dzięki którym podatku unikną m.in.

  • podatnicy rozpoczynający działalność - w roku rozpoczęcia działalności i w kolejnych dwóch latach podatkowych - czyli łącznie w trzech latach podatkowych, ale uwaga na podmioty utworzone w wyniku czynności reorganizacyjnych,
  • ci, których dotknął spadek przychodów o minimum 30 proc. w porównaniu do poprzedniego roku,
  • mali podatnicy CIT (których roczne przychody brutto ze sprzedaży nie przekraczają 2 mln euro),
  • przedsiębiorstwa finansowe, np. banki, SKOK-i, towarzystwa ubezpieczeniowe,
  • podatnicy zajmujący się eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych,
  • przedsiębiorstwa górnicze,
  • ci, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, jeżeli podatnicy nie posiadają udziałów w innych spółkach lub innych podmiotach,
  • spółki prowadzące gospodarkę komunalną,
  • ci, których większość przychodów zostało osiągniętych w związku ze świadczeniem usług ochrony zdrowia, np. szpitale,
  • ci, których rentowność w jednym z trzech ostatnich lat podatkowych była co najmniej na poziomie 2 proc.,
  • postawieni w stan upadłości, likwidacji lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjny,
  • tworzący grupę spółek, w ramach której spółka dominująca posiada bezpośrednio minimum 75 proc. w kapitale spółki zależnej przez cały rok podatkowy, jeśli rok podatkowy tych spółek jest taki sam i spółki te łącznie osiągają udział dochodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach z tego źródła na poziomie przekraczającym 2 proc.,
  • podatnicy, którzy zawrą z Szefem KAS tzw. umowę o współdziałania w ramach dobrowolnych form współpracy z organami podatkowymi.

Czytaj w LEX: Kilka uwag o minimalnym podatku dochodowym > >

Sprawdź również książkę: Jednolity Plik Kontrolny CIT + Szkolenie on-line >>


Szereg sposobów, żeby uniknąć podatku

Jednak nawet jeśli przedsiębiorca nie może skorzystać z wyłączeń, nie oznacza to jeszcze, że zapłaci podatek minimalny. Przepisy pozwalają bowiem wyłączyć z wyniku szereg kosztów i przychodów. 

- W praktyce może dojść do sytuacji, w której spółka wykaże stratę dla celów rozliczenia „klasycznego” CIT, natomiast uwzględniając przytoczone wyłączenia, przekroczy ustawowy 2 proc. próg rentowności w rozumieniu regulacji o podatku minimalnym i ostatecznie nie zapłaci nowego podatku - mówi Michał Kwaśniewski. 

Przy obliczeniu straty oraz poziomu rentowności przedsiębiorca nie uwzględnia bowiem:

  • zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów kosztów wynikających z nabycia, wytworzenia lub ulepszenia środków trwałych, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne
  • zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów opłat ustalonych w umowie leasingu operacyjnego,
  • przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z tymi przychodami z tytułu zbycia wierzytelności na rzecz podmiotu będącego instytucją finansową,
  • wzrostu kosztów uzyskania przychodów z tytułu zakupu energii elektrycznej, cieplnej lub gazu przewodowego (w porównaniu rok do roku).
  • zapłaconych przez podmiot do tego obowiązany kwot podatku akcyzowego, podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej i opłaty emisyjnej,
  • przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów odpowiadających wysokości podatku akcyzowego zawartego w cenie wyrobów akcyzowych nabywanych/sprzedawanych przez podatnika,
  • 20 proc. wartości kosztów z tytułu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne oraz wpłat do PPK.

 

W wyniku tych kalkulacji może się okazać, że dochód podatnika obliczany na potrzeby podatku minimalnego wzrośnie na tyle, że osiągnie rentowność ponad 2 proc. 

Podatku minimalnego mogą tez uniknąć spółki rozliczające ulgę na badania i rozwój (B+R). W interpretacji z 21 lutego 2025 r. (nr 0114-KDIP2-1.4010.32.2025.1.AZ) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że od podstawy opodatkowania minimalnym CIT można odliczyć kwotę ulgi B+R dotyczącej roku bieżącego oraz nieodliczone jeszcze kwoty ulgi B+R z sześciu wcześniejszych lat podatkowych, łącznie do kwoty nieprzekraczającej podstawy opodatkowania podatkiem minimalnym. Takie samo stanowisko zajął w interpretacji z 27 stycznia br. (0111-KDIB1-1.4010.783.2024.1.SG).

Czytaj również: ​Fiskus kwestionuje programy motywacyjne dla menedżerów

Sprawdź także w LEX: Minimalny podatek od największych korporacji > >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.