Opublikowane na początku toku trzy informacje o odmowie wydania opinii zabezpieczającej to zła wiadomość dla podatników. Eksperci wskazują jednak, że należy przeanalizować, jakich konkretnych sytuacji dotyczą. To też wskazówka dla podatników, jakie działania mogą narazić ich na spory z fiskusem.
Kolejna odmowa skarbówki
Najnowszy przykład to informacja o odmowie wydania opinii zabezpieczającej z 16 grudnia ub.r. (nr DKP1.8082.3.2024) i z 18 grudnia (nr DKP1.8082.4.2024), opublikowane 10 lutego 2025 r. W obu przypadkach wnioskodawcy planowali następujące działania:
- wniesienie posiadanych przez fundatorów udziałów oraz ogółu praw i obowiązków w spółkach handlowych (prawa udziałowe) do fundacji rodzinnej;
- sprzedaż wniesionych udziałów oraz ogółu praw i obowiązków przez fundację rodzinną do niezależnego inwestora;
- dystrybucja środków do beneficjentów fundacji rodzinnej zgodnie ze statutem.
Wnioskodawcy przyznali, że zdecydowali się na takie rozwiązanie ze względu na zwolnienie podmiotowe fundacji (art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT). Gdyby najpierw sprzedali prawa udziałowe i zapłacili PIT, a następnie środki, pomniejszone o zapłacony podatek, zostały wniesione do fundacji, to byłaby to znacznie niższa kwota. Fundatorzy argumentowali, że ponieważ są osobami działającymi racjonalnie i jednocześnie pragnącymi zabezpieczyć rodziny (beneficjentów), to rozważanym scenariuszem jest wniesienie praw udziałowych i ich sprzedaż przez fundację, a nie przez fundatorów.
W ocenie szefa KAS spełniona została przesłanka unikania opodatkowania polegająca na tym, że jednym z głównych celów miało być osiągnięcie korzyści podatkowej.
- Fundacja rodzinna ma w istocie zostać przez fundatorów wykorzystana jako pewnego rodzaju pośrednik – wehikuł, umożliwiający korzystną podatkowo sprzedaż praw udziałowych. Działanie takie wykracza poza zakres dozwolonej działalności przez fundację, gdyż pozwala zasadnie przyjąć, że prawa udziałowe fundacji zostałyby wniesione wyłącznie w bezpośrednim celu ich dalszego zbycia - stwierdził szef KAS.
Wcześniej szef KAS odmówił wydania opinii zabezpieczającej w sprawie fundacji rodzinnej (nr DKP1.8082.7.2023) w sprawie wniesienia udziałów do fundacji rodzinnej i ich sprzedaży po dwóch miesiącach. Chodzi o sytuację, w której założyciele wnieśli do niej udziały w spółce z o.o. i sprzedali po dwóch miesiącach, co pozwoliło zmniejszyć obciążenia podatkowe z 23 proc. do 15 proc.
Szef KAS kwestionuje sprzedaż udziałów przez fundację rodzinną
Zainteresowanie fundacją rodzinna nadal bardzo duże
Co to oznacza dla fundatorów i beneficjentów?
Jak podkreśla Anna Turska-Tomczykowska, doradca podatkowy i partner zarządzający Kancelarią Tomczykowski Tomczykowska, zainteresowanie fundacjami rodzinnymi ciągle pozostaje wysokie, a głównym problemem jest czas oczekiwania na zarejestrowanie fundacji rodzinnej. Na koniec stycznia 2025 r. do sądu w Piotrkowie Trybunalskim wpłynęło 3330 wniosków o wpisy do rejestru fundacji rodzinnych, a zarejestrowanych zostało 2101 fundacji.
- Fundacja rodzinna nie jest „wehikułem podatkowym” i z założenia nigdy nie miała nim być. W ramach współprowadzonej przez mnie kancelarii podkreślamy to od samego początku funkcjonowania ustawy. Ostatnia opublikowana odmowa wydania opinii zabezpieczającej zdaje się ten fakt jedynie potwierdzać - podkreśla Anna Turska-Tomczykowska.
I przypomina, że w obrocie funkcjonują obecnie trzy odmowy wydania opinii zabezpieczającej w sprawach dotyczących fundacji rodzinnej oraz trzy opinie zabezpieczające (z 21 grudnia 2023 r, opublikowana 2024 r., z 12 lutego 2024 r., opublikowana 9 kwietnia 2024 r. oraz z 13 września 2024 r., opublikowana 2024 r.).
- Tam, gdzie wnioskodawca był w stanie wykazać, że korzyść podatkowa była niejako efektem ubocznym – zaś uzasadnieniem do założenia fundacji i sprzedaży posiadanego przez nią majątku była realizacja celów ustawowych – tam wydane zostały (korzystne) opinie. Jakie cele były „premiowane”? Chociażby zapewnienie bezpieczeństwa niepełnosprawnemu dziecku czy też gromadzenie środków na realizację polityki inwestycyjnej i zaspokajanie potrzeb rodziny. Z drugiej strony, jeśli wnioskodawcy wskazywali, że gdyby nie zwolnienia podatkowe fundacji w CIT, w tym w szczególności neutralność podatkowa transakcji zbycia udziałów oraz możliwość preferencyjnego opodatkowania dochodu uzyskiwanego przez fundację rodzinną i jego transferu do fundatora, to nie zdecydowaliby się skorzystanie w fundacji rodzinnej – to trudno oczekiwać innego rozstrzygnięcia. Stan faktyczny opisywany przez wnioskodawców, ich intencje oraz cel, który przyświecał im przy zakładaniu fundacji rodzinnych wydają się więc być kluczowe dla dokonywanych rozstrzygnięć - mówi Anna Turska-Tomczykowska.
Zobacz w LEX: Fundacje rodzinne rok po wejściu w życie > >
Cena promocyjna: 198 zł
|Cena regularna: 220 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 165 zł
Fundacja nie jest narzędziem do transferu środków
Jak zauważa Piotr Aleksiejuk, radca prawny, wspólnik kancelarii Wojarska Aleksiejuk & Wspólnicy, wnioskodawcy prezentują „nonszalanckie” podejście do instytucji fundacji rodzinnej, traktując ją - jak słusznie to ujął Szef Krajowej Administracji Skarbowej – jak podmiot „pośredniczący” do korzystnego podatkowo transferu środków.
- Argumentacja, że wniesienie udziałów, a następnie ich sprzedaż zapewni utrzymanie rodziny fundatorów oraz jednocześnie pozwoli na pozostawienie kapitału w kraju i reinwestowanie go w polską gospodarkę, choć brzmi patetycznie, pozostaje wyłącznie w sferze frazesów, a nie konkretnych, planowanych działań. Organ słusznie podkreślił, że wnioskodawcy nie wskazali żadnego rodzaju planowanej przez fundację rodzinną przejawu działalności, określonej w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej. Kolejny raz należy przytoczyć opinię zabezpieczającą z dnia 13 września 2024 r., gdzie pomimo planowanej sprzedaży dopiero co wnoszonych praw udziałowych do fundacji rodzinnej, precyzyjnie i konkretnie wskazano politykę reinwestowania i wykonywania tzw. preferowanej działalności przez fundację rodzinną. I nie ma tutaj znaczenia, jak niektórzy doradcy głoszą fakt, że argument „prospołeczny”, czyli zabezpieczenie finansowe niepełnosprawnej córki, był decydujący dla organu - uważa mec. Aleksiejuk.
Wnioskodawcy ubiegający się o opinie zabezpieczające powinni pamiętać, że kluczowe jest, aby cel powołania do życia, a następnie funkcjonowania fundacji rodzinnej, był zgodny art. 2 ust 1 ustawy o fundacji rodzinnej, tj. gromadzenie majątku, jego pomnażanie i spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów.
Sprawdź także w LEX: Fundacje rodzinne, czyli nowe zasady sukcesji w przedsiębiorstwach > >
Co jest działalnością gospodarczą
- Z odmów płynie wniosek dla fundatorów, że przede wszystkim warto, aby fundacja rodzinna reinwestowała ewentualne zyski z transakcji wyjścia z poszczególnych lokat. W ten bowiem sposób wzmocnimy funkcję gromadzenia i pomnażania majątku za pośrednictwem tej instytucji - mówi Michał Kwaśniewski, adwokat i partner w Quidea.
Podkreśla, że podatnicy zamierzający wystąpić o opinię zabezpieczającą powinni zachować ostrożność w konstrukcji wniosku o opinie i najpierw warto zebrać oraz zważyć argumenty. Według szefa KAS fundacja rodzinna powinna prowadzić działalność gospodarczą we własnym imieniu. Warto więc opisać i zaadaptować w statucie zasady korporacyjne, w jaką działalność gospodarczą i inwestycyjną fundacja może, a w jaką nie powinna się angażować. Im bardziej rozbudowane będę kompetencje fundacji rodzinnej, tym trudniej fiskusowi będzie argumentować, że fundacja ogranicza się do funkcji pośrednika oraz wystąpiło w konkretnej strukturze fundacyjnej zjawisko w postaci dzielenia operacji.
- Najważniejsza więc konkluzja jest taka, że najpierw należy przeanalizować, czy coś jest działalnością gospodarczą. W następnej kolejności – ale tylko w przypadku, jeśli coś w ogóle może i jest działalnością gospodarczą – należy rozstrzygnąć, czy mieści się w dozwolonym przez ustawodawcę katalogu - mówi mec. Kwaśniewski.
Czytaj w LEX: Funkcjonowanie fundacji rodzinnej, od założenia do wykreślenia z rejestru > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
