Inwentaryzacja sporządzana przez podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów powinna obejmować takie składniki majątku firmy, jak:
- towary handlowe,
- materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze,
- półwyroby,
- produkcja w toku,
- wyroby gotowe,
- braki i odpady.
Jednocześnie podatnicy nie powinni zapominać, że również składniki majątku znajdujące się na dzień 31 grudnia poza przedsiębiorstwem, ale stanowiące jego własność, powinny być ujęte na inwentaryzacji. Również towary, które nie stanowią własności przedsiębiorcy, ale na dzień sporządzenia inwentaryzacji znajdują się w siedzibie firmy, podlegają ujęciu na inwentaryzacji. Podatnik jednak nie dokonuje ich wyceny, a jedynie na spisie podaje ilość towarów oraz ich właściciela.
Wycena inwentaryzacji
Samo sporządzenie inwentaryzacji nie kończy całego procesu. Konieczne jest w kolejnym kroku dokonanie wyceny składników objętych spisem. Jest to o tyle istotne, że wartość sporządzonego spisu z natury ma wpływ na faktycznie ustalany dochód za rok podatkowy:
- jeśli wartość sporządzonego remanentu na koniec roku jest wyższa niż remanent z początku roku (czyli najczęściej remanent z roku poprzedniego), wówczas różnica ta będzie podwyższać dochód za rok podlegający opodatkowaniu;
- jeśli wartość sporządzonego remanentu na koniec roku jest natomiast niższa niż wartość remanentu z końca roku poprzedniego, wówczas dochód roczny przedsiębiorstwa podlega zmniejszeniu o różnicę między tymi dwoma spisami.
Sposoby wyceny składników majątku ujętych w inwentaryzacji zostały określone w rozporządzeniu w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Najczęściej wycenie podlegają towary handlowe oraz materiały stanowiące własność przedsiębiorcy - i te podlegają wycenie w cenie zakupu, czyli w cenie, jaką nabywca płaci za zakupione towary, pomniejszoną o podatek od towarów i usług podlegający odliczeniu.
Czytaj też w LEX: Deregulacja przepisów podatkowych i rachunkowych - przewodnik po zmianach >
Ujęcie wartości spisu w KPiR
Ostatnim krokiem jest ujęcie spisanego remanentu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Osoby prowadzące księgi często zastanawiają się, w której kolumnie należy ująć sporządzoną inwentaryzację. Przepisy nie wskazują tego wprost, jednak w praktyce przyjęło się ujmowanie wartości spisu w kolumnie 15 KPiR, która jest kolumną wolną.
Zdarza się jeszcze ujmowanie wartości remanentu w kolumnie 10 „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu” – spowodowane jest to faktem, że w tej kolumnie ujmowane są koszty zakupu lub wytworzenia składników majątku objętych spisem. Trzeba jednak w sytuacji takiego ujmowania remanentu pamiętać, by nie uwzględniać jego wartości w rocznym podsumowaniu kosztów wpisanych do tej kolumny.
Czytaj też w LEX: Ewidencja sprzedaży w nowej PKPiR >
Z dwóch powyższych sposobów ujmowania remanentu w KPiR możliwość ujmowania go w kolumnie 15 jest szczególnie przydatna u podatników, którzy prowadzą księgę przychodów i rozchodów w formie elektronicznej – programy bowiem automatycznie sumują wartości ujęte w kolumnach, co powoduje, że wpisana wartość inwentaryzacji błędnie zwiększałaby wysokość kosztów. Ponieważ kolumna 15 nie podlega ujęciu do kosztów czy też przychodów podatkowych, podatnicy mają pewność, że wpisanie do niej wartości remanentu końcoworocznego nie wpłynie w sposób nieprawidłowy na koszty bądź przychody jednostki, a dodatkowo spełniają obowiązek w postaci sporządzenia i ujęcia spisu z natury w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Podstawa prawna: par. 24 rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. 2019 poz. 2544 ze zm.), Od 1 stycznia 2026 r. w nowym rozporządzeniu ws. KPiR odpowiednio par. 20
Czytaj również: Od 2026 roku istotne zmiany w rozporządzeniu KPKiR
Autor: Urszula Sałacińska-Matwiejczyk, doradca podatkowy z Północno-Wschodniej Grupy Podatkowej, ekspert Tax Alert
Zobacz też w LEX: Jak zdobywać klientów z polecenia do biura rachunkowego? >
