Po raz kolejny wojewódzki sąd administracyjny uznał, że jednostka samorządu terytorialnego nie płaci VAT od aportu nieruchomości do spółki komunalnej. WSA w Gdańsku potwierdził w wyroku z 22 listopada 2023 r. (sygn. I SA/Gd 682/23), że skoro gmina posiada 100 proc. udziałów w spółce, to wniesienie aportu miało na celu realizację zadań własnych gminy, a nie dokapitalizowanie spółki. Gmina nie działa więc jako podatnik VAT.
- To nie pierwsze orzeczenie, ale z pewnością przełomowe dla praktyki. Z mojej wiedzy wynika, iż gminy opodatkowują tego rodzaju aporty a stanowisko, a fiskus niezmienne stoi na stanowisku, że muszą płacić VAT od wkładów niepieniężnych do spółek komunalnych. Są to jednak ogromne pieniądze dla gmin „stracone”, gdyż ani gmina nie ma prawa do odliczenia VAT przy nabyciu przedmiotu aportu (zwykle są to grunty od lat niewykorzystane w samorządach, pochodzące z majątku przekazanego im w czasie tworzenia samorządu terytorialnego w Polsce) ani spółka nie może odliczyć VAT od otrzymanego wkładu (nie ma ona bowiem sprzedaży opodatkowanej VAT, związanej z tym zakupem). Jest to zatem nieproporcjonalne obciążenie dla samorządów – mówi Joanna Rudzka, doradca podatkowy, pełnomocnik w sprawie..
Czytaj też w LEX: Podatnicy podatku od towarów i usług - organy władzy publicznej >
Czytaj również: Powstało tylko 21 grup VAT - nowe przepisy bez sukcesu >>
Pytanie o VAT od aportu
Spór dotyczył gminy, która otrzymała niekorzystną dla niej interpretację podatkową. Gmina jest 100-procentowym udziałowcem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, powołanej w celu budowy mieszkań i obiektów użyteczności publicznej. Podstawowym celem spółki jest realizacja zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego. Wszystkie lokale należące do spółki stanowią mieszkaniowy zasób gminy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o ochronie praw lokatorów i są udostępniane gminie na podstawie umów najmu.
Gmina wystąpiła o interpretację, ponieważ zamierza wnieść aportem do spółki cztery niezabudowane działki. Spółka ma tam wybudować lokale, by realizować gminny programu mieszkalnictwa dla osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Gmina zaznaczyła, że działki nie były wykorzystywane na cele jej działalności gospodarczej, a przy ich nabyciu (stanowią majątek komunalny nabyty w drodze komunalizacji) nie miała prawa do odliczenia VAT. Zapytała, czy wnosząc aport, działa jako podatnik VAT. Jej zdaniem, nie, ponieważ za pośrednictwem spółki gmina wykonywać będzie swoje zadania własne. Czynność wniesienia wkładu nie będzie więc opodatkowana VAT. Gmina argumentowała, że aport podlega VAT tylko wtedy gdy:
- stanowi odpłatną dostawę towarów lub odpłatne świadczenie usług
- są dokonane przez podatnika VAT
- - działającego w tym charakterze.
Tymczasem - jak zaznaczyła - warunki te nie są spełnione.
Czytaj też w LEX: Nieodpłatne przekazania dokonywane przez jednostki samorządu terytorialnego >
Niekorzystne stanowisko fiskusa
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe (interpretacja nr 0113-KDIPT1-2.4012.354.2023.1.PRP z 19 czerwca 2023 r.). Podkreślił, że ustawa o VAT definiuje podatnika jako każdy podmiot, niezależnie od jego formy organizacyjno-prawnej, który samodzielnie prowadzi działalność gospodarczą, bez względu na cel oraz rezultat takiej działalności. Działalność ta nie musi być prowadzona w celu osiągnięcia zysku. W świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 ustawy o VAT transakcja zbycia nieruchomości gruntowych w drodze aportu, będzie niewątpliwie czynnością cywilnoprawną, nie publicznoprawną.
Według dyrektora KIS transakcja nie będzie wyłączona spod opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Według dyrektora KIS, w przypadku dostawy nieruchomości za odpłatnością (w tym wniesienia aportu) nie będą realizowane zadania, dla realizacji których organy te zostały powołane. Działania gminy będą więc w tym przypadku tożsame z działaniami każdego innego podmiotu dokonującego dostawy nieruchomości. To oznacza, że planowany aport będzie stanowił czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, a gmina wystąpi w tym przypadku w roli podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, a nie jako organ władzy publicznej.
Zobacz procedurę: Organy władzy publicznej jako podatnicy VAT >
WSA po stronie samorządu
Gmina zaskarżyła interpretację do WSA w Gdańsku, który zgodził się z jej argumentami i uchylił interpretację. Orzekł, że gmina, wnosząc do spółki wkład niepieniężny w postaci nieruchomości, nie działa w charakterze podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT ani art. 9 Dyrektywy VAT, ponieważ wykonuje czynności mieszczące się w ramach swoich zadań własnych. Nie czyni tego na podstawie umów cywilnoprawnych, tak jak miałoby to miejsce, gdyby spółka przynależała do podmiotów zewnętrznych wobec gminy, z którymi trzeba by wchodzić w stosunki umowne, o których mowa w art. 3 ustawy o gospodarce komunalnej.
Zgodnie z orzeczeniem, dyrektor KIS błędnie odmówił zastosowania art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika, że jednostki samorządu terytorialnego na gruncie podatku od towarów i usług występować mogą w dwoistym charakterze:
- podmiotów niebędących podatnikami, gdy realizują zadania nałożone na nie odrębnymi przepisami prawa, oraz
- podatników podatku od towarów i usług, gdy wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych.
WSA stwierdził, że aport niezabudowanych nieruchomości nie zmierza do osiągnięcia zysku. Spółka spełnia warunki działania jako podmiot prawa publicznego, gdyż dzięki aportowi będzie realizować zadania własne gminy. Spółka działa więc w tym konkretnym przypadku jako wewnętrzna jednostka organizacyjna gminy. Wniesienie aportu do spółki nie ma w tym przypadku na celu jej dokapitalizowanie, lecz związane jest z realizacją zadania własnego gminy obejmującego sprawy gminnego budownictwa mieszkaniowego. By spełniać te zadania, spółka musi posiadać zasoby nieruchomościowe.
Czytaj też w LEX: Odliczenie VAT od wydatków inwestycyjnych w gminach >
Spółka wykonuje zadania własne gminy
Wcześniej podobne stanowisko zajął WSA w Szczecinie w wyroku z 5 października 2022 r. (sygn. I SA/Sz 375/22). W tym przypadku spór również dotyczył gminy, która chciała wnieść aportem nieruchomość do spółki powołanej w celu tworzenia czynszowego budownictwa społecznego. Sąd orzekł, że spółki kapitałowe, mimo iż posiadają odrębną podmiotowość od jednostki samorządu terytorialnego, są traktowane jako jednostki organizacyjne powołane w celu wykonywania gminne gospodarki komunalnej.
Skoro zatem gmina za pośrednictwem spółki wykonuje zadania własne, to nie może być uznana za podatnika VAT zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Gminę ze spółką nie łączy umowa o powierzeniu wykonania zadań. Wykonywanie działalności przez spółkę jest całkowicie podporządkowane gminie, jako jej właścicielowi. Wniesienie aportu do spółki nie miało na celu jej dokapitalizowanie, lecz związane było z realizacją zadania własnego. Gmina nie działa więc jako podatnik VAT i nie zapłaci podatku.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
