W 2025 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą mają do wyboru, co do zasady, trzy formy opodatkowania: rozliczenie według skali podatkowej (ze stawkami 12 i 32 proc.), podatek liniowy 19 proc. lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, którego stawki wynoszą od 2 do 17 proc. - w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Każda forma opodatkowania ma wady i zalety. 

- Przedsiębiorcy muszą w każdym przypadku indywidualnie obliczyć, która forma opodatkowania jest dla nich najkorzystniejsza. Należy wziąć pod uwagę specyfikę prowadzonej działalności gospodarczej, m.in. wysokość przychodów i kosztów podatkowych oraz inne dodatkowe czynniki, jak np. przysługujące przedsiębiorcy preferencje. Nowością obowiązującą od stycznia 2025 r. jest kasowe rozliczenie PIT. Analiza przepisów wskazuje jednak, że rozwiązanie to może nie cieszyć się popularnością – mówi Anna Misiak, doradca podatkowy, partner w MDDP.

 

Komu opłaca się rozliczenie kasowe

Rozliczenie metodą kasową oznacza, że przedsiębiorcy zapłacą podatek wtedy, gdy sami otrzymają zapłatę od kontrahenta. Jednak również koszty odliczą, gdy sami je uiszczą. Rozwiązanie jest dobrowolne i nie zależy od formy opodatkowania. PIT kasowy mogą wybrać zarówno rozliczający się według skali podatkowej, stawki liniowej, jak i ryczałtem, którzy spełnią ustawowe warunki. Przede wszystkim jest przewidziany dla najmniejszych firm, których przychody nie przekroczyły 1 mln zł oraz rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej. Prawa do kasowego PIT nie będą miały osoby prowadzące działalność gospodarczą, np. w formie spółki cywilnej czy spółki jawnej. Poza tym można go stosować tylko w transakcjach z przedsiębiorcami, nie z konsumentami. Trzeba też prowadzić ewidencję zawierającą datę wystawienia faktury, numer, kwotę należności oraz datę uregulowania płatności.

- W praktyce zainteresowanie tym rozwiązaniem będzie niewielkie, zarówno ze względu na limit przychodów, jak też wymóg samodzielnego prowadzenia działalności (bez wspólników). Mimo iż celem kasowego PIT jest ułatwienie rozliczeń, to zniechęcające mogą być dodatkowe warunki: konieczność monitorowania płatności po stronie przychodów i kosztów, sprawdzania statusu kontrahentów (czy są przedsiębiorcami) oraz pilnowania niskiego progu przychodów - mówi Grzegorz Grochowina, szef Zespołu Zarządzania Wiedzą w Departamencie Podatkowym w KPMG w Polsce.

Zobacz również w LEX: Wpływ nowoczesnych technologii na rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych > >

 

Co się zmienia w składce zdrowotnej

W 2025 r. zmieniły się też zasady rozliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Przedsiębiorcy opodatkowani według skali i stawki liniowej nadal będą płacić składkę w wysokości odpowiednio 9 proc. dochodów (skala) i 4,9 proc. dochodów (stawka liniowa). Zmniejszy się jednak wysokość stawki minimalnej (dla przedsiębiorców osiągających dochody poniżej minimalnego wynagrodzenia). 

- W 2025 r. wchodzi w życie wiele zmiana podatkowych i okołopodatkowych. Od lutego br. spada wysokość minimalnej składki na ubezpieczenie zdrowotne z ok. 382 zł do ok. 315 zł dla przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej i stawki liniowej. Przy podatku liniowym wzrośnie z kolei roczny limit możliwości odliczenia składki zdrowotnej do 12 900 zł. Wzrosną też kwoty miesięcznych składek na ubezpieczenie zdrowotne dla podatników, którzy wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Oczywiście te wszystkie zmiany należy wziąć uwagę planując formę opodatkowania na 2025 r. Nie są to jednak przełomowe zmiany, które mogłyby wpłynąć na decyzję przedsiębiorcy co do formy opodatkowania – wyjaśnia dr Piotr Sekulski, doradca podatkowy, założyciel kancelarii Outsourced.pl. 

Obniżka składki nie objęła natomiast ryczałtowców, którzy są podzieleni na trzy grupy i płacą stałą kwotę składki. W 2025 r. zapłacą:

  • przy przychodach do 60 tys. zł rocznie - 461,66 zł miesięcznie,
  • przy przychodach od 60 tys. do 300 tys. zł - 769,43 zł miesięcznie, 
  • powyżej 300 tys. zł - 1384,97 zł miesięcznie.

Piotr Sekulski przypomina też, że znacząco rośnie kwota składek społecznych na ZUS (do poziomu ok. 1774 zł miesięcznie), co z drugiej strony jest w pewnej części rekompensowane tzw.  miesięcznymi wakacjami od ZUS (a właściwie wakacjami od składek społecznych na ZUS). Przedsiębiorcy, którzy skorzystali z wakacji w 2024 r., muszą jednak mieć świadomość, iż jest to forma pomocy de minimis. Zatem składając wniosek w 2025 r. powinni to wskazać i potwierdzić oświadczeniem/zaświadczeniem. 

- Na pewno warto też zwrócić uwagę na nowe zasady rozliczenia składki zdrowotnej od sprzedaży środków trwałych. Podatnicy maja do wyboru dwie opcje – mówi dr Sekulski.

Do końca 2024 r. przedsiębiorcy rozliczający się według skali lub stawki liniowej przy obliczaniu dochodu będącego podstawą wymiaru składki zdrowotnej uwzględniali sprzedaż środków trwałych (maszyn, samochodów czy nieruchomości). Kwotę ze sprzedaży wykazali jako przychód. Natomiast niezamortyzowana wartość środka trwałego była kosztem. Od 2015 r. nie muszą uwzględniać sprzedaży środków trwałych przy obliczaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Nie rozliczą też kosztów, czyli niezamortyzowanej wartości majątku. Jeśli jednak stare zasady byłyby korzystniejsze, mogą je zastosować w rozliczeniu rocznym – wykazać przychód i odliczyć koszty. Może to być bardziej opłacalne, jeśli do rozliczenia pozostały wysokie koszty.

Zobacz w LEX: Podatki i finanse w kancelarii adwokackiej: praktyczne wskazówki > >

 


Która forma się opłaca i komu

Przedsiębiorca może wybrać formę opodatkowania na 2025 r. tylko do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskał pierwszy przychód z działalności gospodarczej. Stanowi tak art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym oraz art. 9a ust. 2 ustawy o PIT. W praktyce, jeśli pierwszy przychód uzyskał w styczniu, to formę opodatkowania może zmienić do 20 lutego 2024 r. Jeśli nadal chce być opodatkowany tak jak w roku poprzednim, nie musi nic robić, będzie automatycznie opodatkowany na takich samych zasadach.

Zgodnie z przepisami podstawa formą opodatkowania jest skala podatkowa. Rozliczają ją osoby, które nie wybiorą innego podatku lub zrobią to po terminie (art. 9a ust. 1 ustawy o PIT). Kto w 2023 r. rozliczał się według skali, a w 2024 r. chce płacić liniowy lub ryczałt od przychodów, musi złożyć odpowiednie oświadczenie naczelnikowi urzędu skarbowego (lub dokonać odpowiedniego wpisu do CEIDG).

Do jej zalet, poza niską dolną stawką PIT (12 proc.), należy kwota wolna od podatku (30 tys. zł). Przedsiębiorcy opodatkowani według skali skorzystają też z wielu ulg, w tym rozliczenia z małżonkiem lub jako samotny rodzic. Z preferencji tych nie można korzystać przy rozliczeniu liniowym ani ryczałtowym. Minusem jest wysoka 9-procentowa składka zdrowotna. 

Ryczałt jest korzystny przede wszystkim dla osób, które nie ponoszą wysokich wydatków związanych z biznesem. Przy tej formie opodatkowania nie można bowiem odliczać od przychodów kosztów ich uzyskania. Do jego zalet należy określona kwotowo składka na ubezpieczenie zdrowotne oraz stawki podatku, które - w zależności od rodzaju działalności - wynoszą: 17 proc., 15 proc., 14 proc., 12,5 proc., 12 proc., 10 proc., 8,5 proc., 5,5 proc., 3 proc. i 2 proc.

- Ryczałt jest tym bardziej opłacalny, im niższa stawka. Przykładowo ryczałt od usług budowlanych wynosi tylko 5,5-proc., więc nawet przy stosunkowo wysokich kosztach rozliczenie ryczałtowe może być bardziej opłacalne od innych form opodatkowania. Jeśli jednak podatnik świadczy usługi opodatkowane np. 15 proc. czy 17 proc., to przy ponoszeniu wysokich kosztów korzystniejsza może być dla niego inna forma - wskazuje Agata Malicka, współwłaścicielka biura rachunkowego.

Z kolei przy podatku liniowym, co do zasady, nie ma ulg (z kilkoma wyjątkami) ani kwoty wolnej. Do tego dochodzi 4,9 proc. składki zdrowotnej. Jednak stawka liniowa może być atrakcyjna dla podatników, którzy ponoszą wysokie koszty uzyskania przychodu. Wówczas opodatkowanie liniowe, nawet z uwzględnieniem składki zdrowotnej, może okazać się niższe niż przy wyborze ryczałtu ewidencjonowanego i w konsekwencji zryczałtowanej składki zdrowotnej. 

Czytaj również: Piąta rocznica MDR - co dalej z raportowaniem schematów

Sprawdź w LEX: Rozliczenie PITa biuro musi już wbić na kasę > >