15 lutego br. Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej podatnika, dotyczącej dwukrotnego opodatkowania tego samego zdarzenia podatkowego – definicja wspólnego przedsięwzięcia. W skardze konstytucyjnej wystąpiono do Trybunału o zbadanie zgodności art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie, w jakim przepis ten ma zastosowanie do wspólnego przedsięwzięcia, z Konstytucją.
Sprawdź w LEX: Wspólne przedsięwzięcie - sposób ujmowania dla celów podatkowych >>>
Skarżący w niniejszej sprawie był przedsiębiorcą, wobec którego organy podatkowe, po przeprowadzonej kontroli, wydały decyzję określającą zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2010 rok, jak również kwotę odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie płatności zaliczek na ten podatek. Przyjętą przez organy podatkowe podstawą decyzji było uznanie, że jedna z aktywności gospodarczych skarżącego, którą realizował w 2010 r., stanowiła wspólne przedsięwzięcie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o PIT, co w konsekwencji doprowadziło do nieprawidłowego rozliczenia przez skarżącego zarówno przychodów, jak i kosztów ich uzyskania w podatku dochodowym od osób fizycznych za wskazany rok obrotowy. Skarżący zakwestionował decyzje organu kontroli podatkowej najpierw w toku postępowania podatkowego, a następnie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym oraz Naczelnym Sądem Administracyjnym. Jednak sądy nie stanęły po jego stronie, wobec czego, skarżący zwrócił się do Trybunału o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisu stanowiącego podstawę wydanego wobec niego rozstrzygnięcia.
Zobacz również: Składka zdrowotna bez odliczenia od podatku - RPO pyta o zgodność z konstytucją >>
Zakwestionowany przez skarżącego art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o PIT w 2010 r. miał brzmienie: „1. Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. 2. Zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do: 1) rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat; 2) ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki nie będącej osobą prawną”.
Skarżący stwierdził, że stanowiący przedmiot skargi konstytucyjnej art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o PIT narusza konstytucyjnie chronione prawo do własności i innych praw majątkowych, a także wykracza poza dopuszczalne konstytucyjnie ograniczenia prawa własności. Wynika to z faktu, że zakwestionowany przepis, w zakresie odnoszącym się do wspólnego przedsięwzięcia, został sformułowany przez ustawodawcę w sposób naruszający zasadę szczególnej określoności prawa daninowego. Ponadto, posłużenie się przez ustawodawcę niedookreślonym pojęciem wspólnego przedsięwzięcia, niespełniającym standardów stanowienia prawa podatkowego prowadzi w konsekwencji do tego, że przepis wykracza poza standardy proporcjonalności rozwiązań prawnych.
TK: Norma łatwa do rozkodowania
Trybunał przyjął, że także w sytuacji, gdy przedmiotem postępowania są przepisy nieprecyzyjne lub niejednoznaczne, kontrola konstytucyjności norm dotyczy nie sposobu stosowania danego uregulowania przez organy władzy publicznej, w tym przez sądy, lecz jego zgodności z normami hierarchicznie wyższymi. W sytuacji, gdy przedmiotem zarzutu jest standard legislacyjny określonych przepisów prawnych, o uznaniu regulacji za zgodną bądź niezgodną z Konstytucją decyduje to, czy istnieje możliwość odtworzenia na jej podstawie norm prawnych jednoznacznie nakazujących albo zakazujących ich adresatom, by w pewnych okolicznościach podjęli albo zaniechali jakichś działań.
Trybunał stwierdził, że ustawodawca nie zdefiniował wyrażenia „wspólne przedsięwzięcie” ani w przepisach ustawy podatkowej, ani też w innych aktach prawnych. Konieczne jest posłużenie się wykładnią językową.
Zdaniem TK, za wspólne przedsięwzięcie należy uznać wszelkiego rodzaju projekty, których realizacja oraz udział w przyszłych zyskach wiąże się z udziałem co najmniej dwóch podmiotów, które jednocześnie zazwyczaj nie łączą się z zawiązaniem formalnej struktury organizacyjnej, takiej jak spółka osobowa, oraz nie polegają jedynie na czerpaniu dochodów z przedmiotów objętych współwłasnością. Wspólne przedsięwzięcie charakteryzuje się zatem wspólnym działaniem co najmniej dwóch podmiotów, podejmowanym w celu osiągnięcia zamierzonego celu.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż zawarte w art. 8 ust. 1 ustawy o PIT wyrażenie „wspólne przedsięwzięcie” jest niejasne i nieprecyzyjne w stopniu naruszającym konstytucyjne standardy określoności prawa daninowego.
Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT, w brzmieniu nadanym odpowiednio ustawą z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, w zakresie, w jakim ma zastosowanie do wspólnego przedsięwzięcia, jest zgodny z art. 64 ust. 3 w związku z art. 217 Konstytucji RP (SK 71-20).
Trybunał przypominał, że występujące w praktyce trudności interpretacyjne same w sobie nie świadczą o naruszeniu zasad prawidłowej legislacji, w tym zasady określoności przepisów prawa. Przyjęcie poglądu, że niezgodna z zasadami poprawnej legislacji jest norma prawna, przy której stosowaniu w praktyce występują wątpliwości interpretacyjne, prowadziłoby do nadmiernej kazuistyki obowiązującego prawa.
Zdaniem Marka Isańskiego, prezesa Fundacji Praw Podatnika, kwestia przyzwalania na podwójne opodatkowanie jest jednym z poważniejszych problemów, których ciągle nie chce dostrzec sądownictwo administracyjne.
- Jest ono niedopuszczalne w naszym systemie prawnym, co potwierdza art. 1 ustawy PIT – opodatkowaniu podlega dochód, a nie zdarzenie czy też otrzymane pieniądze. W sprawie, którą zajmował się TK wyrok sądu i decyzja nakładała podatek dochodowy od opodatkowanej już wcześniej wartości gruntu. Co oznacza, że wyrok i decyzja były błędne. TK słusznie nie dopatrzył się niezgodności z Konstytucją zastosowanych przepisów, które są jasne i nie budzą wątpliwości. Tyle, że powinny być stosowane odwrotnie niż zastosowano je w przedmiotowej sprawie. Jednak ocena konkretnego wyroku nie jest zadaniem TK – podkreśla Marek Isański. Niestety, jak dodaje, to obywatel ponosi tego konsekwencje.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
