Rodzinne darowizny to powszechna praktyka. Równie częste są jednak pytania, jak zrobić to najtaniej i uniknąć podatku. Problem polega na tym, że zwolnienie z daniny przysługuje bowiem tylko członkom najbliższej rodziny, bez synowej, zięcia, teściów i szwagrów. Dobra wiadomość jest taka, że stanowisko fiskusa jest korzystne dla podatników.
Czytaj również: Od lipca więcej darowizn i spadków bez podatku >>
Jak przekazać pieniądze, by nie były opodatkowane
Przykładem może być jedna z najnowszych interpretacji z 4 lipca br. (nr 0111-KDIB2-2.4015.71.2023.1.DR). Z pytaniem wystąpiła kobieta, której siostra zamierza przekazać kwotę 130 tys. zł. Wątpliwości wynikają z faktu, że siostra pozostaje w związku małżeńskim w ustroju wspólności ustawowej (nie ma rozdzielności majątkowej). Darowizna będzie zaś pochodzić z majątku wspólnego siostry i jej męża.
Tymczasem prawo do całkowitego zwolnienia z podatku mają osoby należące do tzw. zerowej grupy podatkowej, określonej w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, należą do małżonkowie, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha. Są to osoby należące do I grupy, ale z wyjątkiem teścia, teściowej, zięcia i synowej.
Zgodnie z interpretacją, darowizna trafi na rachunek bankowy podatniczki po zawarciu pisemnej umowy między siostrami. Mąż nie będzie stroną umowy, ale podpisze oświadczenie, że wyraża zgodę na przekazanie przez żonę darowizny.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że przekazana kwota będzie w całości zwolniona z podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.,
- Z treści przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Jednak, wyrażając taką zgodę, drugi z małżonków nie staje się stroną umowy darowizny – wyjaśnił dyrektor KIS.
Darowizna do majątku osobistego
Podobnie fiskus stwierdził w interpretacji z 3 lipca br. (nr 0111-KDIB2-3.4015.90.2023.1.JS). Z pytaniem wystąpiła kobieta, której syn pozostaje w związku małżeńskim i nie posiada rozdzielności majątkowej. Syn podarował jej 300 tys. zł. Synowa wyraziła zgodę na przekazanie pieniędzy z majątku wspólnego. Fiskus potwierdził, że kobieta nie zapłaci podatku, jeśli spełni ustawowe warunki.
Majątku wspólnego małżonków, który jest majątkiem bezudziałowym, nie da się podzielić w trakcie trwania wspólności małżeńskiej. Jeden małżonek może jednak samodzielnie przekazać darowiznę, o ile drugi wyrazi na nią zgodę. Obdarowany nie dostaje pieniędzy od obojga, ale od jednego darczyńcy. Z drugiej strony rodzice czy rodzeństwo mogą przekazać darowiznę do odrębnego majątku członka rodziny, który pozostaje w związku małżeńskim, np. tylko dla syna, nie dla synowej. Zgodnie z art. 33 pkt 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przedmioty nabyte w darowiźnie należą do majątku osobistego każdego z małżonków, chyba że darczyńca postanowił inaczej. Jeśli jest to przekazanie pieniędzy, należy wyraźnie zaznaczyć, kto jest obdarowanym w umowie darowizny i opisie przelewu. W przeciwnym razie połowa darowizny, zostałaby opodatkowana.
Trzeba właściwie sformułować umowę
Taki właśnie przypadek rozpatrywał dyrektor KIS w interpretacji z 9 marca 2018 r. (nr 0111-KDIB4. 4015.7.2018.1.AD). Obdarowani wpadli w pułapkę, przez co nie mogli skorzystać ze zwolnienia całości darowizny.
Sprawa dotyczyła kobiety, której mąż ma otrzymać darowiznę od brata. Żona darczyńcy wyraża zgodę na przekazanie nieruchomości. Darowiznę otrzyma mąż, ale małżonkowie mają wspólność majątkową. Darowizna zostanie przekazana w drodze umowy między braćmi. Problem polega na tym, że - zgodnie z wolą darczyńcy – darowizna trafi do majątku wspólnego małżonków, czyli brat przekaże ją nie tylko bratu, ale również bratowej.
Dyrektor KIS stwierdził, że takie sformułowanie umowy decyduje o tym, że bratowa nie będzie zwolniona z podatku. Choć darowizna zostanie dokonana do majątku wspólnego (bezudziałowego), to na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn podstawę opodatkowania dla wnioskodawczyni będzie stanowić połowa wartości nabytej nieruchomości. Decydują tu postanowienia umowy darowizny, a dokładniej – wola darczyńcy.
Warunki zwolnienia
Jednak aby skorzystać ze zwolnienia z podatku, obdarowany musi spełnić odpowiednie warunki. Trzeba:
- zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia otrzymania darowizny,
- w przypadku gdy przedmiotem nabycia są środki pieniężne, należy udokumentować ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Zgłoszenie o nabyciu rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2. Jeśli jednak umowa darowizny zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego, nie ma obowiązku zgłoszenia na formularzu SD-Z2
Zobacz procedurę w LEX: Darowizny dla najbliższych zwolnione od podatku >
Dotychczas kwestia udokumentowania darowizny przelewem była przedmiotem sporów. Jednak przepisy obowiązujące od 1 lipca 2023 r. stanowią jednoznacznie, że darowizny nie można przekazać w gotówce. Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn wprowadza od 1 lipca br. pakiet SLIM VAT 3, czyli nowelizacja ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1059).
Czytaj w LEX: Udokumentowanie dokonania darowizny jako warunek zwolnienia od podatku od spadków i darowizn >
Można otrzymać więcej bez podatku
Od 1 lipca obowiązują też nowe podwyższone kwoty wolne od podatku.
W przypadku osób zaliczonych do I grupy podatkowej, opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczające 36 120 zł (wcześniej było to 10 434 zł).
Do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
W przypadku darowizn wielokrotnych, dla potrzeb ustalenia limitu darowizny otrzymanej przez podatnika od tego samego darczyńcy, zlicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od niego w danym roku oraz w okresie pięciu lat poprzedzających ten rok.
Jak wyjaśnia Grzegorz Grochowina, szef zespołu zarządzania wiedzą w departamencie podatkowym w KPMG w Polsce, wzrost kwoty wolnej od podatku to oczywiście korzystna zmiana, dzięki której łatwiej będzie uniknąć podatku od spadków i darowizn.
- Skorzystają przede wszystkim osoby, które nabywają spadki i darowizny od członków bliższej i dalszej rodziny. Jeśli wartość darowizny zmieści się w kwocie wolnej, nabywca nie zapłaci podatku, ani nie będzie musiał zgłaszać nabycia do urzędu skarbowego – mówi ekspert.
Przykład: Podatnik otrzymał od brata 80 tys. zł darowizny. Kwota darowizny przekracza więc limit 36 120 zł przewidziany dla I grupy podatkowej. Nie zapłaci daniny, jeśli w ciągu sześciu miesięcy zgłosi nabycie darowizny do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2. Dodatkowym warunkiem będzie w tym przypadku, aby pieniądze przekazane zostały przekazane np. w formie przelewu. Nie może to być gotówka. Jednak gdyby otrzymał kwotę poniżej limitu 36 120 zł, nie musiałby zgłaszać darowizny.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
