Pod koniec maja Sejm uchwalił rządową ustawę o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek. Za jej przygotowanie odpowiadało Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Powodem jest konieczność wdrożenia do polskiego porządku prawnego przyjętej 27 listopada 2019 r. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek (Dz. Urz. UE.L Nr 321, str. 1). W założeniu przepisy mają zacząć obowiązywać od 1 sierpnia 2023 r. 

We wtorek ustawą zajęła się senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej i opowiedziała się za odrzuceniem ustawy w całości.

Biuro legislacyjne Senatu zwróciło uwagę, że przepisy omawianej ustawy są powiązane z inną regulacją, która jeszcze nie została uchwalona przez Sejm. - Następuje rozbieżność w terminie rozpatrywania ustaw, które są ze sobą powiązane - implementują jedną dyrektywę. Jest to ustawa, nad którą obecnie pracujemy oraz projekt ustawy, który obecnie jest w Sejmie na etapie po posiedzeniu komisji właściwej do rozpatrzenia tej ustawy. To jest projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy 3191. Właściwa komisja rozpatrzyła ten projekt i ma przedstawić sprawozdanie (w Sejmie-PAP) do 5 lipca 2023 roku - powiedziała Aldona Figura z biura legislacyjnego Senatu. Jak dodała, Sejm będzie kontynuował prace nad tym projektem najprawdopodobniej 6 lipca. - W dalszym ciągu ustawa jest nieuchwalona, w związku z tym ustawa, nad którą dzisiaj obraduje komisja odsyła do przepisów nieistniejących, zatem zawiera odesłania puste - wskazała Figura.

Przewodniczący komisji Jan Filip Libicki poinformował o złożeniu wniosku o odrzucenie ustawy w całości. Za wnioskiem opowiedziało się czterech senatorów, jeden był przeciw, nikt się nie wstrzymał. Senat w głosowaniu podczas ostatniego posiedzenia zadecydował o odrzuceniu ustawy w całości. 

Czytaj również: SN: Porozumienie ze związkami zawodowymi nie jest źródłem prawa>>
 

Nowa ustawa ma zastąpić obowiązujące przepisy

- W ocenie wnioskodawcy zasadne jest uregulowanie w jednym akcie prawnym kwestii związanych z uczestnictwem pracowników w odniesieniu do połączeń spółek oraz przekształceń i podziałów transgranicznych. Z uwagi na fakt, że konieczność dokonania w ustawie z 25 kwietnia 2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek wiązałaby się z wprowadzeniem licznych zmian (niemalże w każdym jej artykule), jej nowelizacja nie jest zasadna. Dlatego zaproponowano kompleksowe ujęcie przepisów regulujących kwestie uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek w oddzielnym akcie prawnym rangi ustawowej, co ułatwi ich stosowanie – podkreślają autorzy nowelizacji.

Zobacz procedurę w LEX: Transgraniczne łączenie się spółek kapitałowych i spółki komandytowo-akcyjnej >

Konsekwencją jej wejścia w życie  będzie utrata mocy obowiązującej ustawy z 25 kwietnia 2008 r.  o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (Dz. U. z 2019 r. poz. 2384).

Czytaj w LEX: Transgraniczne przekształcanie, łączenie i podział spółek >

 

Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy

Krzysztof W. Baran

Sprawdź  

Jakie zmiany wprowadzi nowa ustawa

Jak zapewniają autorzy, projektowane przepisy oraz ich układ w dużym zakresie ma stanowić powtórzenie przepisów obecnie obowiązującej ustawy z 25 kwietnia 2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek. Rozszerzone zostaną natomiast o regulacje związane z uczestnictwem pracowników w aspekcie przekształceń i podziałów spółek kapitałowych.

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wyselekcjonowało z dyrektywy 2019/2121 przepisy wymagające wdrożenia do krajowego porządku prawnego odnoszące się do uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek, a dotyczące:

  1. przekształcenia transgranicznego (art. 86 l dyrektywy);
  2. połączenia transgranicznego (kwestia uczestnictwa pracowników przy połączeniu spółek została uregulowana jeszcze w pierwotnej wersji dyrektywy zmienianej, tj. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie niektórych aspektów prawa spółek, w art. 133);
  3. podziału transgranicznego (art. 160 l dyrektywy).

Uprawnienia pracowników do uczestnictwa w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału, podobnie jak w obecnie obowiązującej regulacji, mają mieć formę:

  1. prawa do wyboru lub wyznaczenia określonej liczby członków rady nadzorczej;
  2. prawa rekomendowania członków rady nadzorczej;
  3. prawa sprzeciwienia się wyznaczeniu niektórych albo wszystkich członków rady nadzorczej.

Według projektodawców, w celu należytej ochrony uprawnień pracowniczych, podobnie jak w obecnie obowiązującej regulacji, przewidziana zostanie instytucja specjalnego zespołu negocjacyjnego. Jego zadania będą obejmowały w przypadku:

  1. przekształcenia transgranicznego spółki – zawarcie z właściwymi organami spółki przekształcanej porozumienia w sprawie uczestnictwa pracowników w spółce przekształconej;
  2. połączenia transgranicznego spółek – zawarcie z właściwymi organami spółek uczestniczących porozumienia w sprawie uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia spółek;
  3. podziału transgranicznego spółki – zawarcie z właściwymi organami spółki podlegającej podziałowi porozumienia w sprawie uczestnictwa pracowników w spółce przejmującej.

- Specjalny zespół negocjacyjny będzie reprezentował pracowników zatrudnionych w spółce. Powołanie specjalnego zespołu negocjacyjnego nie będzie konieczne jedynie wówczas, gdy właściwe organy spółek skorzystają z przysługującego im uprawnienia i podejmą uchwałę w sprawie bezpośredniego podlegania standardowym zasadom uczestnictwa określonym w projekcie ustawy oraz przestrzegania ich od daty rejestracji spółki powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek – napisano o istocie rozwiązań.

Zobacz procedurę w LEX: Wniosek spółki o wydanie zezwolenia na rejestrację połączenia transgranicznego spółek kapitałowych >

Według wnioskodawców, w projekcie zaproponowana zostanie również szczegółowa procedura powołania specjalnego zespołu negocjacyjnego w sposób zabezpieczający prawa i interesy pracowników, określająca termin rozpoczęcia postępowania zmierzającego do utworzenia zespołu, podział miejsc w zespole w sposób proporcjonalny do liczby pracowników zatrudnionych w danym państwie członkowskim oraz zasady wyboru członków zespołu przez pracowników.

Wskazane zostaną też sytuacje, w których będzie wygasał mandat członka specjalnego zespołu negocjacyjnego oraz ustanowiony zostanie nakaz niezwłocznego udostępnienia wykazu osób wyznaczonych lub wybranych na członków specjalnego zespołu negocjacyjnego uczestniczącym spółkom z innych państw członkowskich. Ponadto wprowadzony zostanie obowiązek właściwego organu spółki dotyczący bieżącego przedstawiania specjalnemu zespołowi negocjacyjnemu informacji o planach i przebiegu transgranicznego łączenia się spółek do dnia rejestracji spółki powstałej w wyniku tego przekształcenia, połączenia lub podziału.

- Ustawa przewiduje też powołanie zespołu przedstawicielskiego w celu zagwarantowania, że nie nastąpi przypadek, w którym pracownicy zatrudnieni w spółce zostaną pozbawieni praw, z których korzystali. Zespół ten będzie działał w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału. Jego zadaniem będzie podjęcie decyzji o sposobie rekomendowania przez pracowników osób do rady nadzorczej spółki powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek lub wyrażania przez pracowników sprzeciwu wobec wyznaczenia określonej liczby członków tego organu. Zespół przedstawicielski składa się z pracowników spółki powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek oraz jej spółek zależnych i zakładów. Odnośnie procedury jego utworzenia, kwestii związanych z wygaśnięciem mandatu jego członków, trybu obradowania czy sposobu podejmowania decyzji, znajdują zastosowanie przepisy dotyczące specjalnego zespołu negocjacyjnego – podkreślają wnioskodawcy.

Ponadto uzupełnione i doprecyzowane mają zostać przepisy w zakresie m.in.:

  • ustalania liczby pracowników w celu dokonania podziału miejsc w specjalnym zespole negocjacyjnym,
  • zasad wyznaczania członków specjalnego zespołu negocjacyjnego oraz zespołu przedstawicielskiego oraz sposobu podejmowania uchwał (przewidziano możliwość wykorzystania środków komunikacji elektronicznej),
  • zasad ponoszenia kosztów związanych z utworzeniem i działalnością specjalnego zespołu negocjacyjnego oraz zespołu przedstawicielskiego,
  • zasad uczestnictwa pracowników oraz przypadków, w których nie będą one miały zastosowania,
  • zasad przeprowadzania wyborów osób reprezentujących pracowników zatrudnionych w Rzeczypospolitej Polskiej w radzie nadzorczej spółki.

Nowelizacja ma również zawierać przepisy karne penalizujące naruszenie przepisów ustawy, polegające na:

  • utrudnianiu utworzenia specjalnego zespołu negocjacyjnego lub zespołu przedstawicielskiego, w szczególności niezawiadomieniu uprawnionych organizacji związkowych o terminie lub sposobie przeprowadzenia wyborów członków specjalnego zespołu negocjacyjnego,
  • utrudnianiu działania specjalnego zespołu negocjacyjnego lub zespołu przedstawicielskiego,
  • dyskryminowaniu członka specjalnego zespołu negocjacyjnego, członka zespołu przedstawicielskiego lub przedstawiciela pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku transgranicznego połączenia, przekształcenia lub podziału spółek w związku z pełnioną przez niego funkcją.

Nowością ma być penalizacja nieprzekazania ministrowi właściwemu do spraw pracy informacji niezbędnych do oceny funkcjonowania przepisów ustawy. Są to informacje niezbędne do dokonania oceny funkcjonowania regulacji.

- Opracowanie zupełnie nowej ustawy to jest inny niż przyjęty powszechnie sposób wprowadzania zmian, czyli uchwalenie nowelizacji a potem opracowanie tekstu jednolitego ustawy, ale opracowanie i uchwalenie nowej ustawy. Może autorzy projektu uważają,  że liczba i charakter wprowadzanych zmian spowoduje, że będzie to nowe prawo - mówi dr Maciej Chakowski, partner zarządzający w kancelarii C & C Chakowski & Ciszek. I dodaje: - Czy zmiany będą istotne? Trudno powiedzieć. Nowe przepisy będą analogiczne do sytuacji spółek w Polsce, które znamy z łączenia spółek, czyli ustawy o związkach zawodowych i art. 231 Kodeksu pracy.

Zobacz procedurę w LEX: Przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę >

Wprowadzane zmiany też będą opierały się na zasadzie udziału związku zawodowego, czyli czynnika społecznego. Mamy więc obowiązek prowadzenia negocjacji, możliwość negocjacji jednej i drugiej strony społecznej, czyli łączonych spółek, i mamy procedurę powołania zespołu w taki sposób, żeby pracodawca – jak rozumiem – nie przejął tego zespołu. Stąd istotne jest rozpoczęcie rozmów przez zespół negocjacyjny, ustalenie, jak się dzielimy miejscami czy jak ustalać proporcje udziału w zespole poszczególnych organizacji związkowych z podlegających łączeniu spółek. To jest cała techniczna strona dotycząca nie tyle tego, jak rozmawiać, ile jak najpierw wybrać zespół, który do tych rozmów usiądzie.

Czytaj w LEX: Pojęcie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę - omówienie orzecznictwa >

Jak podkreśla dr Chakowski, tak powoływany zespół będzie miał potem istotne znaczenie przy ustalaniu wszystkich pracowniczych kwestii w tworzonej w wyniku połączenia nowej spółce. – Kluczowe jest bowiem to, aby te osoby zostały wybrane we właściwy sposób, by ludzie ci faktycznie reprezentowali w tych rozmowach pracowników. Mają to być osoby specjalnie chronione, aby nie podlegały presjom zewnętrznym, które nie mogą być dyskryminowane z powodu zasiadania w tym zespole. Te wszystkie mechanizmy już znamy na gruncie prawa krajowego. Być może na poziomie tego transgranicznego łączenia spółek o są nowości, ale dla nas - nie – zauważa. 

Zobacz procedurę w LEX: Wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim połączenia transgranicznego >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.