Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) wydał we wtorek, 18 października 2022 r. w sprawie C-677/20 | IG Metall i ver.di.
Dwa niemieckie związki zawodowe, IG Metall i ver.di, kwestionują przed sądami niemieckimi mechanizm desygnowania przedstawicieli pracowników w radzie nadzorczej spółki europejskiej SAP, która to rada składa się z równej liczby członków reprezentujących akcjonariuszy i pracowników.
Czytaj również: Rzecznik TSUE: Szczególny tryb wyboru przedstawicieli pracowników do rady nadzorczej nie do zniesienia
Czytaj w LEX: Ochrona praw pracowników w zakresie zaangażowania w spółce europejskiej z siedzibą w Polsce >>>
Sporny mechanizm wyboru kandydatów związków zawodowych
Sporny mechanizm został uzgodniony przez SAP (będącą wówczas spółką akcyjną prawa niemieckiego) i specjalny zespół negocjacyjny (reprezentujący pracowników spółek uczestniczących bądź też odnośnych spółek zależnych lub oddziałów) ustanowiony w tej spółce w ramach przekształcenia jej w spółkę europejską (SE). Mechanizm ten przewiduje, że w przypadku zmniejszenia liczby członków rady nadzorczej SAP SE z 18 do 12, związki zawodowe mogą nadal proponować kandydatów na część z sześciu miejsc przydzielonych przedstawicielom pracowników, jednak kandydaci ci nie będą już wybierani w ramach głosowania odrębnego od głosowania przeprowadzanego w celu wyboru pozostałych członków reprezentujących pracowników. Z tego względu nie jest już zapewniona rzeczywista obecność przedstawicieli związków zawodowych wśród przedstawicieli pracowników w ramach tej rady nadzorczej.
Rozpatrujący tę sprawę niemiecki federalny sąd pracy uważa, że na podstawie tylko prawa niemieckiego należałoby uwzględnić żądanie obu związków zawodowych i uchylić sporny mechanizm. Według prawa niemieckiego, w przypadku utworzenia SE w drodze przekształcenia muszą bowiem zostać zachowane w równoważnej mierze aspekty procedury uczestnictwa pracowników, które charakteryzują wpływ wywierany przez pracowników na podejmowanie decyzji w spółce.
Stosowanie odrębnego głosowania w odniesieniu do wyboru kandydatów zaproponowanych przez związki zawodowe ma właśnie na celu wzmocnienie wpływu wywieranego przez przedstawicieli pracowników na podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie poprzez zagwarantowanie, że wśród tych przedstawicieli znajdą się osoby w wysokim stopniu zaznajomione z sytuacją i potrzebami przedsiębiorstwa, przy jednoczesnej dostępności fachowej wiedzy z zewnątrz.
Mając wątpliwości co do tego, czy dyrektywa 2001/86 uzupełniająca statut spółki europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa pracowników nie przewiduje innego i niższego niż przewidziany w prawie niemieckim jednolitego poziomu ochrony, który w danym przypadku byłby wiążący dla wszystkich państw członkowskich, federalny sąd pracy zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości o dokonanie wykładni tej dyrektywy.
Zgodnie z jej brzmieniem, w przypadku SE utworzonej w wyniku przekształcenia, układ w sprawie mechanizmów uczestnictwa pracowników, mający zastosowanie do tej SE, musi zapewniać we wszystkich aspektach uczestnictwa pracowników co najmniej taki sam poziom ich uczestnictwa, jak istniejący w ramach spółki, która ma być przekształcona w SE (zasada „przed i po”).
Mechanizm powinien przewidywać odrębne głosowanie
We wtorkowym wyroku Trybunał stwierdził, że układ w sprawie mechanizmów uczestnictwa pracowników, mający zastosowanie do SE utworzonej w wyniku przekształcenia, powinien przewidywać odrębne głosowanie dla wyboru na przedstawicieli pracowników w radzie nadzorczej SE określonej części kandydatów proponowanych przez związki zawodowe, w sytuacji gdy mające zastosowanie prawo krajowe wymaga takiego odrębnego głosowania w odniesieniu do składu rady nadzorczej spółki podlegającej przekształceniu w SE.
W związku z tym w niniejszym przypadku to w świetle prawa niemieckiego, które miało zastosowanie do SAP, zanim została ona przekształcona w SE, w szczególności niemieckiej ustawy o udziale pracowników w podejmowaniu decyzji, należy ocenić, czy układ w sprawie uczestnictwa gwarantuje co najmniej taki sam poziom uczestnictwa pracowników w podejmowaniu decyzji w tej spółce po jej przekształceniu w SE.
Trybunał podkreślił, że prawodawca Unii uznał, że ogromna różnorodność zasad i praktyk istniejących w państwach członkowskich w zakresie sposobu, w jaki przedstawiciele pracowników uczestniczą w podejmowaniu decyzji w spółkach, czyni niewskazanym wprowadzenie jednolitego europejskiego modelu partycypacji pracowników właściwego dla SE.
Prawodawca ten zamierzał przy tym wykluczyć ryzyko, iż utworzenie SE, w szczególności w drodze przekształcenia, doprowadzi do osłabienia, a nawet zniknięcia praw uczestnictwa, z których pracownicy spółki podlegającej przekształceniu w SE korzystali na mocy prawa krajowego lub praktyki krajowej.
Trybunał uściślił ponadto, że prawo do proponowania pewnej części kandydatów w wyborach przedstawicieli pracowników do rady nadzorczej SE utworzonej w wyniku przekształcenia, takiej jak SAP, nie może być zastrzeżone wyłącznie dla niemieckich związków zawodowych, lecz musi być rozszerzone na wszystkie związki zawodowe reprezentowane w SE, jej spółkach zależnych i oddziałach, tak aby zapewnić równość tych związków zawodowych w odniesieniu do tego prawa.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.