Wykonywanie pracy wiąże się z ryzykiem zawodowym. Prawodawca określa je jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy (par. 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dalej jako: rozporządzenie).

Czytaj w LEX: Obowiązek przeprowadzania oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego - komentarz praktyczny >>

Pracodawca odpowiada za stan bhp

Zgodnie z art. 15 i art. 207 ustawy Kodeks pracy, pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Jest on też zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 2 października 2002 r., sygn. akt II SA/Wr 319/00) podkreślił, że podstawowym składnikiem instytucji ochrony pracy są przepisy dotyczące obowiązków pracodawców w zakresie ochrony życia i zdrowia pracowników, przybierające postać prawa, którego przestrzeganie może być egzekwowane środkami przymusu państwowego. Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy mają charakter bezwarunkowy, ponieważ obciążają go niezależnie od sposobu spełniania świadczenia przez pracownika. Posiadają one też cechę niepodzielności, ponieważ działania lub zaniechania innych podmiotów nie zwalniają pracodawcy od odpowiedzialności za stan bhp w miejscu pracy.

Przykładowe WZORY DOKUMENTÓW w LEX:

 

Kluczowa ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego

Podstawą profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników w zakładzie pracy jest obowiązek przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy i jego dokumentowania. Na podstawie art. 104(1) pkt 8 kp, pracodawca ma obowiązek określić w regulaminie pracy obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą. Natomiast art. 201 par. 3 kp zobowiązuje pracodawcę do przekazania młodocianemu pracownikowi informacji o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną przez niego pracą. Z kolei na mocy art. 226 kp, ustawodawca nałożył na pracodawcę obowiązek oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko, a także informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. W tym miejscu warto też wskazać, że pracodawca został zobowiązany do konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z bhp, w szczególności dotyczących oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku (art. 237(11a) kp).

Czytaj w LEX: Przewodnik po metodach oceny ryzyka zawodowego >>

Ponadto na podstawie par. 2 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą powinna brać udział służba bhp.

Czytaj także: BHP obowiązuje także przy pracach administracyjno-biurowych >>>

Czytaj w LEX: Ocena ryzyka zawodowego z uwzględnieniem uprawnień kontrolnych PIP >

Trzeba zapobiegać zagrożeniom 

Zgodnie z par. 39 rozporządzenia, pracodawca realizuje obowiązek zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności przez zapobieganie zagrożeniom związanym z wykonywaną pracą, właściwą organizację pracy, stosowanie koniecznych środków profilaktycznych oraz informowanie i szkolenie pracowników. Obowiązek ten powinien być realizowany na podstawie ogólnych zasad dotyczących zapobiegania wypadkom i chorobom związanym z pracą, w szczególności przez:

  1. zapobieganie zagrożeniom;
  2. przeprowadzanie oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, które nie mogą być wykluczone;
  3. likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania;
  4. dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika, w szczególności przez odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy - z uwzględnieniem zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie, oraz ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracowników;
  5. stosowanie nowych rozwiązań technicznych;
  6. zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń, substancji i innych materiałów - bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi;
  7. nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej;
  8. instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

 

Czytaj w LEX: Żurawski Kazimierz - Co powinniśmy wiedzieć o zagrożeniach w środowisku pracy? >>

Konieczne uwzględnienie różnych czynników

Przepisy rozporządzenia zobowiązują pracodawcę do oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i mieszanin chemicznych, materiałów zawierających czynniki biologiczne, rakotwórcze lub mutagenne oraz przy zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac. Natomiast stosowane w następstwie oceny ryzyka zawodowego środki profilaktyczne, metody oraz organizacja pracy powinny zapewniać zwiększenie poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników oraz być zintegrowane z działalnością prowadzoną przez pracodawcę na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej zakładu pracy. 

Zobacz PROCEDURY w LEX:

 

Pracodawca został też zobowiązany do prowadzenia dokumentacji oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Zgodnie z par. 39a ust. 3 rozporządzenia, dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności:

  1. wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;
  2. datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny;
  3. opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:
  • stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,
  • wykonywanych zadań,
  • występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,
  • stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
  • osób pracujących na tym stanowisku;

 

MERITUM Bezpieczeństwo i higiena pracy

Józef Gierasimiuk, Jaromir Grabowski

Sprawdź  

Ocena ryzyka to ciągły proces

Głównym celem oceny ryzyka jest zapewnienie poprawy warunków pracy oraz ochrony życia i zdrowia pracowników. Od sposobu przeprowadzenia tej oceny zależy w dużej mierze skuteczność funkcjonującego w zakładzie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. W systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się w sposób usystematyzowany i postrzega się ją jako proces ciągły, który daje podstawy do poprawy warunków pracy. Współudział pracowników w jej przeprowadzaniu może zwiększyć ich zaangażowanie w rozwiązywanie problemów związanych z bhp i wpłynąć na lepszą realizację wynikających z niej działań korygujących i zapobiegawczych. Ponadto działanie to przyczynia się do zwiększenia świadomości o występujących zagrożeniach.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.