Od końca sierpnia 2021 roku placówki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w całym kraju przeżywają prawdziwe oblężenie. W gigantycznych kolejkach ustawiają się emeryci i osoby, które dopiero zamierzają zakończyć pracę zawodową. – W zeszłym tygodniu, w kolejce do ZUS, czekając na wejście do placówki, stałam sześć godzin – mówi nasza Czytelniczka z Lublina. W innych miastach też nie jest lepiej. Wszystko za sprawą nieprawdziwej informacji, jaka pojawiła się w przestrzeni publicznej, jakoby wszyscy emeryci mogli wystąpić do ZUS o przeliczenie świadczenia według nowych tablic średniego dalszego trwania życia, publikowanych corocznie przez Główny Urząd Statystyczny. W okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r., na skutek pandemii COVID-19 i spowodowanej nią większej umieralności Polaków, ZUS będzie dzielił zgromadzony indywidualnie kapitał emerytalny przez mniejszą liczbę miesięcy do przeżycia. W efekcie osoby, które w tym okresie zdecydują się przejść na emeryturę, otrzymają wyższe świadczenie niż to, które dostałyby jeszcze przed pandemią. Nie każdy skorzysta jednak na skróceniu średniego okresu dożycia Polaków.
Czytaj również: Więcej osób umiera - przechodzący w 2021 r. na emeryturę mogą liczyć na wyższe świadczenia
Kto zyska na nowej tabeli GUS?
ZUS potwierdza, że emeryci składają wnioski o przeliczenie swoich świadczeń w związku z nowymi tablicami średniego dalszego trwania życia. Większość z tych wniosków nie ma żadnych podstaw i poskutkuje odmową przeliczenia emerytury.
Wszystko dlatego, że przeliczenie wysokości emerytury jest możliwe w ściśle określonych sytuacjach. Na przykład jest możliwe, gdy emeryt po przyznaniu świadczenia pracował i odprowadzał składki emerytalne.
Czytaj w LEX: Nabywanie prawa do emerytury a obowiązki płatników składek >
- Publikowane przez Główny Urząd Statystyczny tablice średniego dalszego trwania życia są kluczowym elementem przy wyliczaniu emerytur ustalanych według nowych zasad. Aktualne tablice średniego dalszego trwania życia, które obowiązują od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r., mają jednak zastosowanie tylko do części świadczeń – mówi serwisowi Prawo.pl Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS.
Chodzi o emerytury ustalane według nowych zasad dla osób, które spełnią warunki do uzyskania emerytury (w szczególności warunek wieku emerytalnego) między kwietniem 2021 r. a marcem przyszłego roku oraz osób, które warunki do emerytury ustalanej według nowych zasad już wcześniej spełniły, ale dopiero teraz - w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. - wystąpią o ustalenie tej emerytury. A także o osoby mające już ustalone prawo do tzw. nowej emerytury, które mają okresy podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po dniu, od którego przyznano tę emeryturę i zgłaszają obecnie wniosek o tzw. doliczenie składek zapisanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury. - W przypadku złożenia takiego wniosku w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. przy obliczeniu kwoty doliczenia składek zastosujemy średnie dalsze trwanie życia z aktualnych tablic. Taki wniosek może być złożony raz w roku lub po ustaniu ubezpieczenia – mówi Paweł Żebrowski. I dodaje: - Aktualnie obowiązujące tablice trwania życia zastosujemy również w przypadku osoby, której wprawdzie ustaliliśmy w poprzednich latach prawo do nowej emerytury, ale prawo to zostało zawieszone z powodu kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, u którego wnioskodawca pracował przed dniem nabycia prawa do emerytury i która w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. zakończy zatrudnienie.
Czytaj w LEX: Odprawy emerytalno-rentowe >
Taka osoba, jak wyjaśnia rzecznik ZUS, nie miała ustalonej ostatecznej wysokości emerytury, gdyż takie ustalenie następuje dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy i złożeniu wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia. - Jeżeli więc wniosek o podjęcie wypłaty emerytury w związku z zakończeniem zatrudnienia zostanie złożony w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r., czyli w okresie obowiązywania aktualnych tablic trwania życia, kwotę emerytury obliczymy z zastosowaniem tablic obowiązujących w dacie złożenia wniosku i porównamy z tablicami obowiązującymi w dniu, w którym wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny oraz wybierzemy wariant najkorzystniejszy dla wnioskodawcy – zaznacza Paweł Żebrowski.
Nie każdy wniosek zostanie rozpoznany pozytywnie
Do ZUS wpływają jednak wnioski o przeliczenie dotychczasowych emerytur, w związku z nowymi tablicami, od niepracujących emerytów z tzw. starego systemu oraz niepracujących osób, które mają emeryturę z tzw. nowego systemu i już wcześniej skorzystały z jej obliczenia według różnych tablic średniego dalszego trwania życia. - Te osoby otrzymają odmowę przeliczenia, ponieważ w ich przypadku zastosowanie nowych tablic średniego dalszego trwania życia jest niemożliwe – wyjaśnia Paweł Żebrowski.
Czytaj omówienie w LEX: Wysokość emerytury ustala się na podstawie niepodważalnych dowodów >
Informacje te potwierdza dr Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego. - Niestety, przeliczenia według bardziej korzystnych tabel są tylko dla osób, które teraz przechodzą na emeryturę. W przypadku osób, które mają ustalone prawo do emerytury nie ma możliwości przeliczenia – mówi dr Antoni Kolek. I dodaje: - Osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, ale nie przeszły jeszcze na emeryturę, mogą to teraz zrobić, według tych bardziej korzystnych warunków, ale może się okazać, że pandemia na tyle wpłynęła na rynek pracy, że w przyszłym roku tablice będą jeszcze bardziej korzystne.
Czytaj w LEX: Postępowanie emerytalne w przypadku osób zamieszkałych za granicą >
Jak przypomina dr Kolek, nawet prezes ZUS tuż po opublikowaniu danych przez GUS o średnim trwaniu życia, zapowiedziała, że emerytury wzrosną. - Wydaje się, że było to niestosowne, bo rząd nie utrzymuje tej narracji, która wynika z katastrofy systemu ochrony zdrowia. Jednak warto pamiętać, że faktycznie osoby, które teraz będą przechodzić na emeryturę korzystają z gorszych wskaźników średniego dalszego trwania życia. Im krócej żyjemy, według GUS, tym świadczenie jest wyższe, bo zgromadzony kapitał należy podzielić na mniejszą liczbę miesięcy – wyjaśnia prezes IE.
Sprawdź również książkę: Prawo do emerytury z ubezpieczenia i zaopatrzenia społecznego. Komentarz do ustaw z orzecznictwem >>
Emerytura i praca najbardziej się opłaca?
Z informacji przekazanych przez ZUS serwisowi Prawo.pl wynika, że szacunki Zakładu wskazują na wzrost wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w najbliższych latach z powodu nowych tablic GUS o kwotę od 340 do 900 mln zł rocznie, czyli łącznie do 2024 r. - o 2,9 mld zł. Takie skutki wynikają ze scenariusza, w którym do marca przyszłego roku 364 tys. osób zostaną przyznane wyższe emerytury dzięki najnowszym tablicom GUS, a kolejne 50 tys. osób zachowa do nich prawo, przechodząc na emeryturę w kolejnych latach.
Czytaj w LEX: Rozwiązanie stosunku pracy jako warunek wypłaty emerytury >
- Według statystyk ZUS od trzech lat utrzymuje się pozytywna tendencja odraczania przechodzenia na emeryturę. Natychmiast po spełnieniu warunków, czyli ukończeniu ustawowego wieku emerytalnego, przechodzi na emeryturę ok. 60 proc. Polaków. Dalsze 25 proc. odracza tę decyzję o 1–11 miesięcy, a około 15 proc. - o rok lub dłużej. Ważne jest, że między innymi dzięki doradcom emerytalnym w placówkach ZUS, którzy wyjaśniają ludziom przepisy emerytalne i pomagają oszacować wysokość przyszłego świadczenia w różnych scenariuszach, statystyki się poprawiły – mówi Paweł Żebrowski. Przypomina, że przed 2018 rokiem od razu na emeryturę przechodziło nawet 87 proc. Polaków.
Czytaj w LEX: Pracownicy 65+ - nowe szanse dla pracodawców >
Dr Antoni Kolek nie ma wątpliwości, że obecnie najlepszym rozwiązaniem jest przejście na emeryturę i dalsza praca zawodowa. Jak twierdzi, należy jednak pamiętać, że aby dostać 14. emeryturę trzeba mieć status emeryta na koniec października tego roku – inaczej 14-tka przepadnie. - 14. emerytura jest świadczeniem uzależnionym od dochodu, Jeśli zatem ktoś otrzymuje świadczenie w wysokości około 2900 zł brutto, to powinien poczekać z przeliczeniem, gdyż podniesienie świadczenia obniży 14 emeryturę – zauważa dr Antoni Kolek.
Czytaj w LEX: Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
