- Pomożemy mikroprzedsiębiorcom obniżyć koszty działalności: zasiłek chorobowy od pierwszego dnia nieobecności pracownika będzie płacił ZUS – brzmi 35. konkret ze „100 konkretów na pierwsze 100 dni rządów” Koalicji Obywatelskiej, ogłoszone w sobotę, 9 września 2023 roku, w trakcie konwencji programowej.
- Taka propozycja to jest zmiana umowy społecznej. Lata temu, gdy konstruowano system, założono, że pracodawca będzie wypłacał wynagrodzenie chorobowe a pracownicy będą płacili składkę na ubezpieczenie chorobowe. Teraz zapowiada się, że pracownicy nadal będą płacili składkę, ale to nie pracodawca będzie wypłacał wynagrodzenie chorobowe, lecz ZUS. To w takim razie, jak rozumiem, żeby zachować równowagę między partnerami społecznymi, pracownicy nie powinni płacić składki na ubezpieczenie chorobowe – mówi serwisowi Prawo.pl dr Liwiusz Laska, adwokat, b. przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy, ekspert OPZZ. I dodaje: - Poza tym pytanie, czy przepisy realizujące tę obietnicę wyborczą nie będą stanowiły niedozwolonej pomocy publicznej i nie będą uderzały w konkurencyjność firm.
Sprawdź w LEX: Czy pracodawca może zadzwonić do pracownika w trakcie zwolnienia lekarskiego z pytaniem jak się czuje i kiedy wróci do pracy? >
Czytaj również: Pracownicy płacą składkę zdrowotną, a pracodawcy miliardy wydają na ich choroby>>
Wynagrodzenie chorobowe i prawo do kontroli prawidłowości wykorzystania L4
Dziś osoba będąca pracownikiem, wykonująca pracę nakładczą albo odbywająca służbę zastępczą, ma prawo - za czas niezdolności do pracy, która trwa łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (a w przypadku osób, które ukończyły 50 rok życia – łącznie do 14 dni) - do wynagrodzenia na podstawie art. 92 kodeksu pracy, wypłacanego przez pracodawcę z jego środków. Okres 33 lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy, za który osoba zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego, jest ustalany poprzez zsumowanie poszczególnych okresów niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeżeli wystąpiły między nimi przerwy, a także jeżeli w danym roku kalendarzowym osoba była zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Zasiłek chorobowy finansowany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli wypłacany przez ZUS, przysługuje natomiast od 34. lub odpowiednio od 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.
Zgodnie z obowiązującym prawem, pracodawcy mogą kontrolować prawidłowość wykorzystywania przez pracowników zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny. Podstawę do przeprowadzenia kontroli zwolnień lekarskich stanowi art. 68 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Szczegółowy tryb i zasady przeprowadzania kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy określają natomiast przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.
Na podstawie zaś art. 92 kodeksu pracy, każdy pracodawca jest uprawniony do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania przez pracowników zwolnień lekarskich od pracy, za które wypłaca z własnych środków wynagrodzenie za czas choroby.
Jak przypomina Zakład Ubezpieczeń Społecznych, pracodawca jest także uprawniony do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, za które wypłaca swoim pracownikom (również innym ubezpieczonym, np. zleceniobiorcom) zasiłki chorobowe i opiekuńcze oraz świadczenie rehabilitacyjne. Są to pracodawcy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Z kolei pracodawca, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych, występuje o przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, za które pracownikom przysługują zasiłki chorobowe i opiekuńcze albo świadczenie rehabilitacyjne, do oddziału ZUS, który wypłaca te zasiłki jego pracownikom.
Jakie w takim razie skutki może mieć realizacja zapowiedzi wypłacania przez ZUS zasiłku chorobowego od pierwszego dnia choroby pracownika zatrudnionego przez mikroprzedsiebiorcę?
ZUS będzie płacił zasiłki chorobowe pracownikom mikroprzedsiębiorców?
Zdaniem dr Liwiusza Laski, to jest zmiana systemowa. – W ten sposób pracodawca zostanie zwolniony z ryzyka choroby pracownika i organizowania pracy w trakcie jej trwania – mówi dr Laska. I wskazuje na niebezpieczeństwo, że pracodawca zamiast np. wysyłać pracowników na postojowe w sytuacji braku zamówień, będzie mógł zasugerować im pójście na zwolnienie lekarskie.
Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy w HRK Payroll Consulting, założyciel Debaty Emerytalnej, pytany o to, czy jest to dobre rozwiązanie i jakie mogą z tą zmianą wiązać się ryzyka, mówi: - Wszystko zależy od tego, czy ZUS byłby w stanie kontrolować zwolnienia lekarskie, zwłaszcza te krótkie, gdy pracownik bierze na przykład trzy raz po cztery dni. Dziś te zwolnienia są dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na ogół nie do skontrolowania. Jeśli jednak ma to być adresowane tylko do mikroprzedsiębiorców, czyli pracodawców zatrudniających średniorocznie mniej niż 10 pracowników, to pula pracowników, za których ZUS miałby płacić chorobowe od pierwszego dnia choroby jest dużo bardziej ograniczona.
Jak podkreśla Sobolewski, inna rzecz to skutki finansowe dla ZUS, a de facto dla budżetu państwa. – Skala płatności, które będzie musiał realizować ZUS, jeśli będzie to dotyczyło tylko pracowników zatrudnianych przez mikroprzedsiębiorców, będzie na pewno mniejsza niż gdyby ZUS miał płacić zasiłek wszystkim pracownikom na rynku pracy. Poza tym inaczej będzie wyglądałaby sytuacja u pracodawcy, który zatrudnia np. pięciu pracowników i jeden z nich idzie na zwolnienie lekarskie, a inaczej gdy firma ma 50-ciu pracowników i dwóch z nich idzie na L4. Inaczej będzie też to wyglądało w przypadku dużych miast jak Warszawa, Wrocław, Poznań czy Kraków, a inaczej w powiatach czy mniejszych miejscowościach, gdzie wszyscy się znają - zauważa Oskar Sobolewski. I dodaje: - Nie można jednak wykluczyć, że w sytuacji, gdy zasiłki chorobowe będą finansowane nie z pieniędzy pracodawcy będącego mikroprzedsiębiorcą, to może on stracić zainteresowanie kontrolą wykorzystywania zwolnienia lekarskiego przez jego pracowników.
Dziś pracodawcy zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 pracowników mogą wystąpić do ZUS o przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy.
- Jeżeli nie dojdzie do zasadniczej zmiany formuły kontroli zwolnień lekarskich, to istnieje zagrożenie nadużywania zwolnień lekarskich na jeszcze większą skalę niż obecnie – dodaje Oskar Sobolewski.
Sprawdź w LEX: Jakie czynności przedsiębiorca może wykonywać w trakcie zwolnienia chorobowego? >
Także w opinii Mikołaja Zająca, prezesa Conperio, polskiej firmy doradczej zajmującej się problematyką absencji chorobowych, pomysł, aby to ZUS przejął świadczenia od 1-szego dnia choroby pracownika niesie za sobą zagrożenia. - Istnieje bardzo duże ryzyko wzrostu pobierania przez pracowników zwolnień chorobowych, w tym fikcyjnych L4. W ubiegłym roku zarejestrowano w całym kraju aż 27 mln zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy. Obawiam się, że po wprowadzeniu tego typu przepisu, wzrost mógłby być drastyczny. Warto także nadmienić, że ZUS jest mocno obciążoną organizacją - biurokratycznie, ale także budżetowo. Tego typu zmiana, stanowiłaby wielkie wyzwanie dla tej państwowej jednostki, w tym dla utrzymania jej budżetu - mówi Mikołaj Zając.
- To byłoby może i dobre prawo, ale przy założeniu, że mamy w pełni uczciwy i szczelny system kontroli zwolnień lekarskich – dodaje dr Liwiusz Laska.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
