W ekspresowym tempie - 11 dni od jego upublicznienia i skierowania do uzgodnień - Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (UD526). Jego autorem jest ministerstwo rolnictwa i rozwoju wsi.
Przede wszystkim zobowiązuje on pośredników do zawierania umów, podwyższa kary za brak umów, a także rozszerza kompetencje ministra. Okazuje się bowiem, że obowiązująca od trzech lat ustawa o organizacji niektórych rynków rolnych okazała się niewystarczająca. Nie zadziałała też wypracowana, przez powołaną w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi grupę roboczą, przykładowa umowa. Zawieranie umów tuż przed dostawą czy brak gwarancji ceny do zapłaty to wciąż aktualne problemy rolników.
Nowelizacja ma zacząć obowiązywać po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Jeśli zatem Sejm i Senat przyjąłby ją jeszcze w lipcu, to rolnicy mogliby z niej skorzystać jeszcze w tym roku. Z tym, że nowe przepisy mogą wymagać notyfikacji przez Komisję Europejską, co może przedłużyć ich wejście w życie.
Czytaj również: Więcej producentów rolnych będzie mogło poskarżyć się do UOKiK i ubezpieczyć od suszy >>
Co się zmieni w umowach z rolnikami
Umowy na dostarczanie produktów rolnych obejmą ziemniak, rzepak i rzepik. Zawierać je będą musieli również pośredników, tj. podmioty, które nie zbywają produktów rolnych bezpośrednio konsumentom końcowym lecz kolejnym podmiotom w łańcuchu dostaw żywności, np. przetwórcom lub dystrybutorom żywności. Nowela przewiduje też możliwości wyrażenia sprzeciwu przez producenta rolnego wobec przepisu dotyczącego minimalnego okresu od zawarcia umowy do realizacji dostawy lub terminu zawarcia umowy, pod warunkiem, że złoży go na piśmie.
Warto pamiętać, że ustawa stosowana jest do produktów przetworzonych, np. konserw, dżemów, wędlin, częściowo przetworzonych, np. surowe produkty powstające w wyniku uboju i rozbioru zwierząt typu surowy rostbef wołowy, czy półtusze wieprzowe, nieprzetworzonych, np. świeże warzywa, owoce, mięso oraz tych, których spożycia przez ludzi można się spodziewać.
Wyższe kary, więcej przewinień
Nowelizacja przewiduje podwyższenie kar pieniężnych. Za niedotrzymanie terminu zawarcia umowy może wynieść 0,5 proc. zapłaty za produkty nabyte, za każdy dzień, ale nie więcej niż 15 proc. Za niestosowanie porozumień, decyzji lub praktyk kara może wynieść 8 proc. zapłaty za produkty nabyte na podstawie umowy. W pozostałych przypadkach kary pieniężne są wymierzane w wysokości 5000 zł. Obecnie prezes UOKiK może ukarać za nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej, w szczególności nieuzasadnione rozwiązanie umowy, przyznaniu wyłącznie jednej stronie uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia, uzależnianiu zawarcia lub kontynuowania umowy od przyjęcia lub spełnienia przez jedną ze stron innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z umową, za nieuzasadnione wydłużanie terminów płatności. Kara może wynieść do 3 proc. obrotu firmy.
Zgodnie z projektem nieuczciwe wykorzystywania przewagi kontraktowej może mieć miejsce w stosunku do:
- spółdzielni zrzeszającej producentów tego produktu rolnego;
- grupy producentów rolnych w rozumieniu przepisów o grupach producentów rolnych i ich związkach;
- uznanej organizacji producentów owoców i warzyw lub ich zrzeszenia w rozumieniu przepisów o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu;
- uznanej organizacji producentów w rozumieniu przepisów o organizacji niektórych rynków rolnych;
- uznanej organizacji producentów w rozumieniu przepisów o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych.
Ponadto karana będzie też praktyka nabywania produktu rolnego lub jego podkategorii poniżej ceny referencyjnej. To zdaniem MR przyczyni się do sprawiedliwego podziału marż w łańcuchu dostaw żywności, co pozwoli na pokrycie kosztów wytworzenia produktu rolnego lub podkategorii tego produktu.
Nowe uprawnienia ministra
To minister rolnictwa w drodze rozporządzenia będzie mógł określi wykaz produktów lub podkategorii produktów, dla których ustala się cenę referencyjną. Do projektu ustawy dołączono też projekt rozporządzenia w tej sprawie. Zgodnie z nim ceny referencyjne będą ustalone dla:
- jabłek;
- porzeczek do mrożenia oraz na koncentrat;
- aronii na koncentrat;
- wiśni do mrożenia oraz na koncentrat;
- truskawek do mrożenia oraz na koncentrat;
- malin do mrożenia oraz na koncentrat;
- agrestu do mrożenia;
- pszenicy konsumpcyjnej oraz paszowej;
- jęczmienia konsumpcyjnego oraz paszowego;
- żyta konsumpcyjnego oraz paszowego;
- kukurydzy.
Warto pamiętać, że obowiązująca od 3 lat ustawa jest stosowana, jeśli łączna roczna wartość obrotów między stronami umowy przekracza 50 tys. zł rocznie, a całkowity roczny obrót przedsiębiorcy podejrzanego o nieuczciwe wykorzystanie przewagi kontraktowej przekracza 100 mln zł. Dotyka ok. 16 tys. producentów i 100 tys. handlujących produktami rolnymi. O tym, jak z niej korzystać można przeczytać na stronie: przewagakontraktowa.uokik.gov.pl.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
.
