Zgodnie z dyspozycją art. 135 ust. 1 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (dalej jako ustawa o BFG): „Postępowanie egzekucyjne lub zabezpieczające skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji wszczęte przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji podlega umorzeniu”. Brzmienie i sens powyższego przepisu nie powinny budzić wątpliwości. Niemniej jednak, część pełnomocników występujących w sporach frankowych po stronie kredytobiorców toczonych z udziałem Getin Noble Bank S.A wskazuje na brak objęcia jego zakresem udzielonych w tychże postępowaniach zabezpieczeń, a zatem postuluje brak możliwości stosowania przywołanej normy prawnej i brak możliwość umorzenia postępowania zabezpieczającego, pomimo wszczęcia przymusowej restrukturyzacji wobec tegoż Banku. Powyższy pogląd pozostaje jednak moim zdaniem nieuzasadniony.
Czytaj także:
Getin Bank: Sądy różnie podchodzą do wstrzymania spłaty rat kredytobiorców>>
Przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Bank niekorzystna dla frankowiczów>>
Co z ustanowionymi już zabezpieczeniami w sprawach frankowych?
Jednym z podstawowych celów ustawy o BFG jest ochrona majątku podmiotu podlegającego przymusowej restrukturyzacji. Przepisy tej ustawy chronią majątek podmiotu objętego uporządkowaną restrukturyzacją co najmniej w taki sposób, jak przepisy upadłościowe chronią masę upadłości, a z reguły chronią go w znacznie większym stopniu. Tym bardziej nie powinno się ograniczać zastosowania art. 135 ustawy o BFG w stosunku do tych regulacji obowiązujących w prawie upadłościowym, które dopuszczają umorzenie takich postępowań z mocy samego prawa.
Czytaj w LEX: Zasady rozpatrywania reklamacji przez banki - zaproszenie na szkolenie online >>>
Czytaj w LEX: Przymusowa restrukturyzacja banku a roszczenia frankowiczów >>>
Niewątpliwie udzielanie zabezpieczeń polegających na wstrzymaniu zapłaty rat kredytu oraz zakazaniu bankowi wypowiadania umów kredytu, modyfikuje uprawnienia Banku wynikające z umowy kredytu, w sposób znaczący je ograniczając. Zawieszenie płatności rat kredytu bezpośrednio wpływa na stan majątku podmiotu w restrukturyzacji oraz jest skierowane bezpośrednio do tego majątku, gdyż dotyczy istniejących, cyklicznie wymagalnych wierzytelności podmiotu w restrukturyzacji. Tym samym zabezpieczenie takie wprost ingeruje w majątek banku, wywołując negatywny wpływ na jego działalność operacyjną oraz prowadząc do zmniejszenia wartości majątku podmiotu w restrukturyzacji, co w sposób bezpośredni narusza cele przymusowej restrukturyzacji. To właśnie w celu zapobiegania powyższym procesom ustawodawca wprowadził zasadę zakazu kontynuowania oraz wszczynania nowych postępowań zabezpieczających wobec podmiotu będącego w przymusowej restrukturyzacji.
Czytaj także:
Co ma zrobić frankowicz w Getin Noble Bank? Na pewno płacić nie musi>>
Getin Noble Bank: Co z osobami, które nie złożyły skargi do WSA?
Skoro zabezpieczenia, jak już wskazano wyżej, ingerują w uprawnienia banku oraz są skierowane do jego majątku, nie sposób jest traktować ich jako skierowane do majątku kredytobiorców, jak błędnie wskazują niektórzy prawnicy. Oceny majątku jakiego podmiotu dotyczy dane zabezpieczenie należy bowiem dokonywać z punktu widzenia podmiotu zobowiązanego z zabezpieczenia, a nie osoby będącej beneficjentem zabezpieczenia, tj. kredytobiorcy.
Jednocześnie udzielone zabezpieczenia z uwagi na swój ciągły charakter obejmują także wierzytelności Banku w zakresie przyszłych rat kredytowych, których obowiązek spłaty powstał lub dopiero powstanie już po wszczęciu przymusowej restrukturyzacji, a do których to wprost znajdują zastosowanie dyspozycje norm zawartych w art. 135 ust. 4 ustawy o BFG.
Nie sposób jest także wywodzić, że zabezpieczenia nie są skierowane do majątku Banku, z uwagi na nieistnienie wierzytelności banku o zapłatę rat kredytu. Zabezpieczenie takie jest ustanawiane na okres, w którym kwestia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy jest sporna, tj. na czas trwającego procesu. Oceny tego, czy zabezpieczenie jest skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji nie można dokonywać przez pryzmat końcowego wyroku, skoro w momencie ustanowienia zabezpieczenia prawomocny wyrok nie jest jeszcze wydany, a z momentem jego późniejszego wydania (prawomocności) zabezpieczenie i tak upada i nie odgrywa dalszej roli. Postanowienie zabezpieczające zawieszające płatność rat i zakazujące wypowiadania umowy kredytu opiera się w swej istocie na podstawowym założeniu, że umowa kredytu jest ważna, a wierzytelności kredytodawcy o zapłatę rat istnieją i są wymagalne. Ocena tego, do czego kieruje się zabezpieczenie nie jest dokonywana zatem na podstawie późniejszego wyroku, ale na podstawie treści samego postanowienia o zabezpieczeniu. Jeśli zatem zabezpieczenie znosi na czas procesu zobowiązanie do płatności rat kredytowych i wyklucza uprawnienie banku do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu w przypadku powstania zaległości po stronie kredytobiorcy, to niewątpliwie należy stwierdzić, że jest ono kierowane do majątku banku.
Należy także zauważyć, że dyrektywa 93/13 nie wprowadza uprzywilejowania roszczeń konsumentów w stosunku do innych wierzycieli w postępowaniu upadłościowym, co jednoznacznie przemawia za brakiem podstaw dla uprzywilejowanego traktowania roszczeń konsumentów kierowanych wobec podmiotu znajdującego się w przymusowej restrukturyzacji. Także biorąc pod uwagę przepisy unijne, w tym dyrektywę 2014/59/UE, należy opowiedzieć się za zasadnością stwierdzenia, że wydane do tej pory zabezpieczenia upadają, a kredytobiorcy w dalszym ciągu powinni być zobowiązani do spłaty rat. Bieżąca spłata powyższych wierzytelności w sposób istotny przyczynia się bowiem do równomiernego zaspokojenia wszystkich wierzycieli danej kategorii, w tym innych konsumentów, bez uprzywilejowania jedynie części kredytobiorców „frankowych”, którzy wcześniej uzyskali zabezpieczenia.
Natomiast realizacja celu dyrektywy 93/13 poprzez ustanowienie zabezpieczeń wobec podmiotu w przymusowej restrukturyzacji, względnie brak uchylenia już istniejących zabezpieczeń o charakterze ciągłym może doprowadzić do sytuacji, w której część konsumentów mimo obowiązującej umowy kredytu będzie zwolniona z obowiązku realizacji istniejących zobowiązań banku. Sytuacja taka równocześnie zagrozić może zaspokojeniu innych wierzycieli restrukturyzowanego podmiotu, którzy przecież także mogą posiadać status konsumenta - zatem również podlegają ochronie zgodnie ze wspomnianą Dyrektywą. W konsekwencji doprowadzić to może do sytuacji, w której podmiot w restrukturyzacji będzie zagrożony zachowaniem płynności finansowej i nie zrealizuje podstawowych celów restrukturyzacji, a tym samym może nie wypełnić swych zobowiązań względem wierzycieli, w tym konsumentów, z uwagi na naruszanie reguł obowiązujących w odniesieniu do majątku banku podyktowane rzekomą ochroną pojedynczych wierzycieli.
Warto również podkreślić, że głównym celem wprowadzenia przez ustawodawcę art. 135 ust. 1 ustawy o BFG jest konieczność zachowania nienaruszalnej substancji majątku restrukturyzowanego podmiotu i poddania jego ewentualnego uszczuplania wprost regułom wynikającym z reżimu prawnego dotyczącego postępowania restrukturyzacyjnego, wynikającego z ustawy o BFG, a także dyrektyw unijnych, w tym m.in. Dyrektywy 2014/59/UE o przymusowej restrukturyzacji, których wyżej wskazany krajowy akt prawny stanowi implementację.
Wskazać należy, że zakres zastosowania art. 135 ustawy o BFG zawęził sam ustawodawca i są to wyłącznie przypadki enumeratywnie wymienione w treści ust. 5 tegoż przepisu, które ograniczają dopuszczalność kontynuowania postępowań zabezpieczających zasadniczo jedynie w stosunku do świadczeń alimentacyjnych oraz rent. Nie ma zatem podstaw do dodatkowego zawężania zakresu zastosowania tego przepisu ponad intencje ustawodawcy.
Podsumowując, zabezpieczenia ustanowione przed wszczęciem uporządkowanej restrukturyzacji w toczących się przeciwko bankowi procesach frankowych zostały umorzone (upadły) z mocy prawa na podstawie art. 135 ust. 1 ustawy o BFG z chwilą wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego wobec Banku.
Brak dopuszczalności ustanawiania nowych zabezpieczeń
W świetle wyżej przytoczonych poglądów, nie powinno także budzić wątpliwości, że od dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji nie można wszczynać nowych postępowań zabezpieczających, a także wydawać nowych postanowień udzielających zabezpieczenia roszczeń frankowiczów wobec podmiotu będącego w przymusowej restrukturyzacji.
Zgodnie z art. 135 ust. 4 ustawy o BFG: „W czasie trwania przymusowej restrukturyzacji w stosunku do podmiotu w restrukturyzacji niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego i postępowania zabezpieczającego.”
Jedyne wyjątki od powyższej zasady wymieniono enumeratywnie w art. 135 ust. 5 ustawy o BFG i dotyczą rent oraz świadczeń alimentacyjnych.
Pomimo jednoznacznego brzmienia art. 135 ust. 4 ustawy o BFG w dalszym ciągu pojawiają się interpretacje, których autorzy zawężają zastosowanie tego przepisu. Wskazują, że regulacja ta znajduje zastosowanie wyłącznie do postępowań wobec majątku podmiotu w restrukturyzacji. Natomiast przyjęcie takiej interpretacji miałoby otwierać drogę do uzyskiwania nowych zabezpieczeń, nieodnoszących się rzekomo do majątku Banku. Pogląd ten jest jednak niesłuszny z dwóch powodów.
Po pierwsze, istnieje tylko jeden warunek w zakresie zasad wszczynania postępowań zabezpieczających po dniu wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, którym jest posiadanie statusu podmiotu w przymusowej restrukturyzacji, a zatem zakres zastosowania art. 135 ust. 4 ustawy o BFG jest szerszy niż art. 135 ust. 1 ustawy o BFG. Obejmuje on wszelkie zabezpieczenia, których jedną ze stron jest podmiot w restrukturyzacji. Bez znaczenia dla jego stosowania pozostaje materia kwalifikacji czyjego majątku dotyczy zabezpieczenie w postaci braku obowiązku płatności rat kredytowych – kredytobiorcy, czy wierzytelności podmiotu w przymusowej restrukturyzacji. Takie podejście jest uzasadnione z uwagi na konieczność brania pod uwagę interesu wszystkich wierzycieli restrukturyzowanego podmiotu, w tym konsumentów, którzy z wnioskiem o zabezpieczenie nie wystąpili lub go nie otrzymali. Zaspokojenie wierzycieli banku następować może wyłącznie w sposób ściśle określony w ustawie o BFG , a nie w sposób uprzywilejowany dla jedynie jednej z potencjalnych grup wierzycieli.
Po drugie, nawet jeśli by przyjąć za słuszną zawężającą interpretację zakresu zastosowania art. 135 ust. 4 ustawy o BFG to – na co wskazano w poprzedniej części artykułu - zabezpieczenia polegające na zawieszeniu obowiązku płatności rat kredytu oraz zakazujące wypowiadania przez Bank umowy kredytu, również są kierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji. Tym samym, niewątpliwie art. 135 ust. 4 ustawy o BFG właśnie do braku możliwości ustanawiania takiego typu zabezpieczeń, jak i każdego innego, winien mieć zastosowanie
Autorka: Marianna Valirakis-Wołyńska jest radcą prawnym, wspólnikiem w kancelarii Lawspective Litwiński Valirakis Radcowie Prawni Sp. k.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.