Łącznie za projektem nowelizacji głosowało 447 posłów: za nowelizacją 234, przeciw 201, a od głosu wstrzymało się 12 posłów. Z grona demokratycznej opozycji w grupie wstrzymujących się od głosu było jedynie dwóch posłów Lewicy (Marek Dyduch i Arkadiusz Iwaniak) oraz poseł Ryszard Galla, reprezentujący mniejszość niemiecką. Pomimo werbalnego wspierania strony społecznej, ostatecznie od głosu wstrzymali się też posłowie Konfederacji (Krzysztof Bosak, Grzegorz Braun, Artur Dziambor, Krystian Kamiński, Janusz Korwin-Mikke, Jakub Kulesza, Dobromir Sośnierz, Krzysztof Tuduj, Michał Urbaniak).

Czytaj w LEX: Podstawa opodatkowania przy wywłaszczeniu nieruchomości za odszkodowaniem >>>

Nie będzie zasady korzyści

Najważniejszą zmianą w ugn, forsowaną przez Marcina Horałę, stanowi rezygnacja z tzw. zasady korzyści – zgodnie z którą przy ustalaniu wysokości odszkodowania na potrzeby wywłaszczenia uwzględniane jest jej przeznaczenie na cel publiczny. Zdaniem M. Horały „zasada korzyści prowadzi do zwielokrotnienia wysokości odszkodowania w stosunku do wartości rynkowej nieruchomości”. Już przed rokiem zapowiadał, że „nie będzie specjalnych korzyści dla mniejszości, która wygrywa na loterii setki i tysiące procent”.

Czytaj: Ochojski: Wywłaszczenia pod CPK „najkorzystniejsze w UE", skąd więc protesty?>>

 

Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl

Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl >>

 

Postulat likwidacji tzw. zasady korzyści zupełnie inaczej postrzegają eksperci. Zdaniem Mirosława Ochojskiego z Fundacji INLEGIS „Wbrew swojej nazwie zasada ustanowiona w art. 134 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie przysparza osobom wywłaszczonym żadnych korzyści. Jej podstawową funkcją jest symulowanie rynkowych warunków nabycie w toku przymusowego pozbawiania prawa dotychczasowych właścicieli. Dzięki tej normie rzeczoznawca ustala wartość nieruchomości na taką, za jaką dotychczasowy właściciel byłby gotów ją sprzedać, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności”. W opinii Łukasza Bernatowicza, radcy prawnego, wiceszefa BCC „Zmienia się przepisy po to, by ta (CPK) oraz inne publiczne inwestycje były tańsze. Robi się to kosztem wywłaszczanego obywatela.”

Czytaj w LEX: Forma dokonania waloryzacji odszkodowania należnego za wywłaszczoną nieruchomość >>>

 

Słuszne odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości

Zbigniew Czarnik

Sprawdź  

Zmiana korzystna dla Skarbu Państwa?

W Ocenie Skutków Regulacji ugn znalazły się zapisy sugerujące, że Skarb Państwa zyska dzięki tej nowelizacji; podane zostały nawet spodziewane kwoty w odniesieniu do nieruchomości rolnych. Kierując się tymi wyliczeniami, zysk Skarbu Państwa osiągnięty wskutek wywłaszczeń przewidywanych pod inwestycje CPK – na realizację których wykorzystanych ma być nawet 20 tys. ha grutów -  wstępnie oszacować można na ponad 30 mld zł.

Czytaj też: Skutki podatkowe wywłaszczenia nieruchomości >>>

Poprawki zgłaszane przez stronę społeczną i opozycję. 

Najważniejsze z nich dotyczyły:

  • przyjęcia zasady tzw. efektywnego odtworzenia nieruchomości, zgodnie z którą ustalana wysokość odszkodowania za nieruchomość nie może być niższa niż koszt jej odtworzenia, bez uwzględnienia stopnia zużycia. Dzięki temu, wywłaszczany zyskałby możliwość odtworzenia domostwa o podobnym standardzie, w nowym miejscu. Dodatkowo, oznaczałoby to rozwiązanie problemu wywłaszczanych z nieruchomości, które są obciążone kredytem hipotecznym. Wiele z tych osób po utracie domu wskutek wywłaszczenia nie uzyskałoby dziś kredytu hipotecznego porównywalnej wysokości, na zasadach, które obowiązywały wcześniej.
  • utrzymania tzw. zasady korzyści;
  • możliwości dochodzenia przed sądem powszechnym odszkodowania za utracone korzyści powstałe na skutek inwestycji celu publicznego – szczególnie ważne w przypadku firm i przedsiębiorstw zmuszonych do przerwania działalności wskutek wywłaszczenia i wymuszonej zmiany siedziby;
  • obligatoryjnej wypłaty odszkodowania na 90 dni przed opuszczeniem wywłaszczanej nieruchomości mieszkalnej. W obecnej sytuacji wywłaszczany zmuszony jest wydać dom w ciągu 120 dni (lub 30 dni, za 5% bonus dodatkowy) i samodzielnie zarządzić swoim losem do momentu wypłaty odszkodowania. Tymczasem w Polsce proces ten standardowo trwa miesiące, czasem lata. Oczywistym jest, że przy masowych wywłaszczeniach i dotychczasowym trybie obsługi interesantów, proces ustalania wysokości odszkodowania się wydłuży. To dodatkowy czynnik, pomijany i lekceważony przez CPK. Strona społeczna zwraca uwagę, że konsekwencją masowych wywłaszczeń w wielu przypadkach mogą być mogą problemy wynikające z bezdomności, utraty pracy, wzrostu zachorowań spowodowanych stresem. Zarządzanie tym wszystkim spadnie na barki samorządów, organizacji pomocowych i lokalnych społeczności.

Czytaj też: Rokowania poprzedzające wywłaszczenie nieruchomości >>>

Nowelizacja ugn wprowadza zmiany pozytywne, choć niewystarczające, by poprawić los wywłaszczanych:

  • możliwość dochodzenia przed sądem powszechnym odszkodowania za straty powstałe na skutek inwestycji celu publicznego
  • bonusy: 20% do wartości gruntu oraz DO 40% wartości nieruchomości.
  • bonus niemal nigdy nie może osiągnąć poziomu 40%, co wynika ze wzoru wyliczenia (opis w art. 128, 1.a ugn: W przypadku prawa własności odszkodowanie odpowiada wartości tego prawa, powiększonej o kwotę odpowiadającą 20% wartości gruntu oraz 40% różnicy między wartością nieruchomości i wartością gruntu). Skutkiem tak przyjętego zapisu, im cenniejszy jest grunt, na którym posadowiona jest nieruchomość, tym niższa % będzie wartość bonusu – ponieważ niższa będzi podstawa do wyliczenia tej dodatkowej premii.
  • bonusy naliczane są jedynie od  wartości nieruchomości nieobciążonej hipoteką (im wyższa hipoteka, tym niższą premię może uzyskać osoba wywłaszczana).

 

Z uwagi na skalę wywłaszczeń, niepokojący jest upór inicjatora nowelizacji, by wysokość odszkodowania oprzeć na rynkowej wartości nieruchomości. Wartość ta nie będzie obiektywna w warunkach gwałtownej zmian popytu i podaży, wymuszonych przez liczne wywłaszczenia. Dla osób wywłaszczanych oznaczać to będzie długotrwałą, niestabilną sytuację, wynikającą z braku możliwości oceny swojej sytuacji materialnej. Np. rynkowa wartość nieruchomości po ogłoszeniu projektu CPK radykalnie spadła na terenach, gdzie mają być prowadzone poszczególne inwestycje. W efekcie wywłaszczani za otrzymane odszkodowanie - nawet po doliczeniu bonusów - nie będą mieli wystarczających środków, by odtworzyć podobne domostwo, zwłaszcza w okolicy utraconego. Stoi to w sprzeczności z art. 21 ust. 2 Konstytucji RP (Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem).

Projekt nowelizacji ugn nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej, ponieważ regulacje dotyczące wywłaszczenia nieruchomości pozostają materią regulacyjną państw członkowskich.

Czytaj tez: Żądanie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość nie przedawnia się >>>

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.