Opracowany w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (UD50) został skierowany do Stałego Komitetu Rady Ministrów wraz z protokołem rozbieżności.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Mania Marcin Jan, Raulinajtys Monika, Krajowy Rejestr Sądowy>
Nie będzie dublowania ogłoszeń
Nie wzbudziła specjalnych kontrowersji zapowiedź zniesienia obowiązku ogłaszania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wpisów dokonanych w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z uzasadnienia projektu wynika, że w dobie powszechnego dostępu do KRS, ogłaszanie tych samych treści w MSiG nie jest już potrzebne. Projektodawca przekonuje, że zniesienie obowiązku spowoduje „obniżenie kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców oraz zmniejszenie obciążeń administracyjnych”.
Pomysł spotkał się z pewną nieufnością ze strony Ministerstwa Finansów, które zwróciło uwagę, że jego realizacja spowoduje spadek dochodów budżetu państwa o około 28 min zł rocznie. - Korzyść płynąca z wprowadzenia regulacji w opinii projektodawców wydaje się być istotniejsza niż uszczerbek, jaki powstanie po stronie budżetu państwa – odpowiedział na to resort sprawiedliwości.
Czytaj także: CEIDG tylko online, ale za to przez mObywatela
Stowarzyszenia zarejestrujemy tylko przez internet
Więcej emocji wzbudziła zapowiedź zmiany wymogu w zakresie sposobu składania wniosków o wpis do rejestru stowarzyszeń oraz sposobu prowadzenia akt rejestrowych podmiotów wpisanych do tego rejestru [pełna nazwa: rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych lub zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej]. Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje, by w obu przypadkach przejść na postać elektroniczną w systemie teleinformatycznym.
Czytaj także artykuł w LEX: Mółka Michał, Prawne aspekty przekształcenia stowarzyszenia zwykłego w stowarzyszenie rejestrowe>
Już dziś w formie elektronicznej prowadzony jest rejestr przedsiębiorców, czyli inny rejestr wchodzący w skład KRS. Wnioski i pisma dotyczące podmiotów z rejestru stowarzyszeń można zaś składać na dwa sposoby: albo w postaci papierowej, albo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Przy czym w tym drugim przypadku akta rejestrowe są drukowane i jako papierowe kopie składane do teczek.
Sens zmiany uzasadniać mają statystyki. W 2023 r. 46 proc. wniosków do rejestru stowarzyszeń, zarówno o rejestrację, jak i o zmianę wpisu, składano elektronicznie. Bardziej szczegółowe dane w ocenie resortu sprawiedliwości dowodzą, że w przypadku wniosków elektronicznych, rzadziej dochodzi do pomyłek i błędów skutkujących zwrotem wniosku. Przykładowo, w 2023 r. zwrócono 34,1 proc. wniosków o wpis do rejestru stowarzyszeń KRS. W przypadku rejestru przedsiębiorców, gdzie wnioski składa się tylko elektronicznie, wskaźnik ten wyniósł 11,5 proc.
- Przejście na wyłącznie elektroniczną formę rejestracji organizacji społecznych, w tym stowarzyszeń w KRS, jest kierunkiem nie tylko pożądanym, ale wręcz nieuniknionym – komentuje Krzysztof Smaga, adwokat i wspólnik w kancelarii 5E Smaga i Wspólnicy.
- Do składania wniosków o wpis w KRS nie jest potrzebna obsługa prawna. Każdy, kto ma jakieś kompetencje cyfrowe i obsługuje komputer, powinien sobie z tym poradzić – wtóruje mu Robert Pogorzelski, adwokat prowadzący indywidualną kancelarię. - Niemniej, gdyby to ode mnie zależało, pozostawiłbym możliwość składania wniosków papierowych – dodaje.
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Koralewski Michał, Informatyzacja postępowania rejestrowego przed KRS oraz procedury dotyczącej rejestracji spółki przez system elektroniczny>
Cena promocyjna: 224.1 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 174.3 zł
Sądy obawiają się cyfryzacji
Bardziej zachowawczy okazali się niektórzy uczestnicy konsultacji i opiniowania. Uwagi krytyczne zgłaszali m.in. orzecznicy. Sędzia Maciej J. Naworski, przewodniczący V Wydziału Gospodarczego Sądu Rejonowego w Toruniu, ocenił, że pełna elektronizacja postępowania i wykluczenie składania w sposób tradycyjny wniosków „ godzi w konstytucyjne prawo do sądu”. - Praktyka pokazuje bowiem, że obsługa systemu KRS przekracza zdolności wielu podmiotów, których nie stać na obsługę prawną. Trudności mają zresztą także fachowi pełnomocnicy i przedsiębiorcy – wskazał sędzia, powołując się na doświadczenia niewielkich spółdzielni.
Witold Ignaszewski, starszy referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Zielonej Górze, stwierdził, że zmiana „przysporzyć może dodatkowej pracy zarówno samym wnioskodawcom, jak i orzecznikom w wydziałach rejestrowych”. Zwrócił uwagę, że „podmioty widniejące w rejestrze stowarzyszeń „bywają reprezentowane przez osoby, których zaawansowanie informatyczne - delikatnie mówiąc - nie jest na najwyższym poziomie”.
- Skoro podmioty wpisane do tego rejestru wybierają przy składaniu wniosku do sądu rejestrowego głównie postać papierową, to znaczy, że takie rozwiązanie jest dla nich korzystne – czytamy w uwagach Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Ministerstwo Sprawiedliwości postanowiło tych uwag nie uwzględnić. Zapowiedziało, że ułatwieniem będą stanowiska komputerowe w sądach rejestrowych z dostępem do internetu i portalu prs.ms.gov.pl. Rozwiązanie to jest przewidziane na poziomie przepisów wykonawczych.
- Argument, że cyfrowa forma może stanowić barierę dla mniejszych organizacji, nie znajduje – moim zdaniem – silnego uzasadnienia. Po pierwsze, różnica między wypełnieniem formularza papierowego a elektronicznego nie polega na poziomie skomplikowania prawniczego – w obu przypadkach trzeba znać podstawy formalne. Po drugie, dostęp do komputera czy smartfona jest dziś powszechny, a korzystanie z formularzy online nie wymaga specjalistycznych kompetencji technicznych – komentuje mec. Smaga. - Wreszcie – jeżeli ktoś podejmuje się utworzenia stowarzyszenia, powinien posiadać choćby elementarne rozeznanie w kwestiach prawnych i formalnych. Jeżeli takiej wiedzy nie ma, zwykle sięga po pomoc prawnika – i to niezależnie od tego, czy wniosek jest papierowy, czy elektroniczny. Dlatego uważam, że cyfryzacja w tym zakresie nie tylko nie powinna być postrzegana jako zagrożenie, ale jako naturalny i racjonalny etap modernizacji systemu – dodaje.
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Szczepaniak Sylwester, Doręczenia elektroniczne dla przedsiębiorców wpisanych w KRS>
Skrócona nazwa jeszcze nie teraz
Ustawa przewiduje też, że podmioty publiczne (i realizujące zadania publiczne) będą miały możliwość dostępu do informacji z Krajowego Rejestru Sądowego za pośrednictwem usług sieciowych, w szczególności poprzez interfejsy API, na podstawie decyzji Ministra Sprawiedliwości. Z ustawy o KRS znikną także archaiczne obowiązki nałożone na gminy jako zadania zlecone (m.in. udostępniania papierowych formularzy wniosków o rejestrację spółek jawnych, które de facto i tak nie są już wykorzystywane).
Ciekawą kwestię w toku uzgodnień poruszyło Ministerstwo Cyfryzacji, wskazując na przepisy kodeksu cywilnego, sugerujące, że w rejestrach publicznych powinna być ujawniona nie tylko firma, ale i skrót firmy (tj. nazwy) przedsiębiorcy. Aktualnie KRS nie zawiera takich informacji, nowelizacja byłaby więc okazją do zmiany.
Ministerstwo Sprawiedliwości uznało jednak, że uwaga wykracza poza meritum projektu, wskazując jednocześnie na przepisy szczególne kodeksu spółek handlowych, które nakazują spółkom stosowanie pełnej nazwy formy prawnej, a skróty jedynie dopuszczając w obrocie.
- Wprowadzenie do KRS możliwości wpis skrótu firmy wymaga zmiany w strukturze rejestru. Modyfikacja taka wymaga znacznych nakładów finansowych oraz czasowych, które nie zostały przewidziane przy pracach nad przedmiotowym projektem ustawy – czytamy w odpowiedzi na uwagi.
Resort zasugerował jednak, że zmiana może zostać uwzględniona przy kolejnych pracach legislacyjnych, które będą obejmowały zmiany w strukturze rejestru.
Czytaj także artykuł w LEX: Kiejnich-Kruk Karolina, Building blocks – strategia cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości. Perspektywa estońska>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
