Ustawa prawo budowlane nie zawiera definicji wiaty, choć w wielu przepisach pojęciem tym się posługuje. Orzecznictwo sądowoadministracyjne w oparciu o rozumienie tego pojęcia w języku potocznym przyjmuje, że jest to lekka budowla w postaci dachu wspartego na słupach. Wiata nie może być obudowana ze wszystkich albo z większości stron. Brak definicji wiaty powoduje jednak konieczność każdorazowej ocen czy dany obiekt, jest wiatą czy budynkiem. Podkreśla się, że wiata, nie powinna posiadać wszystkich jego cech, o jakich mowa w treści art. 3 pkt 2 Prawa budowlanego.
Budowa wolno stojącej wiaty o powierzchni zabudowy do 35 m2 nie wymaga pozwolenia na budowę, a wyłącznie zgłoszenia organowi nadzoru architektoniczno-budowlanego. Łączna liczba wiat nie może przy tym przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki. Pozwolenia na budowę będzie zatem wymagała budowa kolejnej wiaty, jak też budowa wiaty o większej, niż 35 m2 powierzchni.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Wiata (altana) a obiekt małej architektury >
Samodzielność konstrukcyjna
Wiata nie musi, ale może być obiektem wolno stojącym tj. samodzielnym konstrukcyjnie. „Żaden przepis prawa nie nakłada obowiązku usytuowania wiat w określonej od siebie odległości lub z wykluczaniem wzajemnego ich powiązania funkcjonalnego” (wyrok WSA w Szczecinie z 12 października 2017 r. II SA/Sz 784/17).
Odległość od granicy działki i drogi publicznej
Względem wiaty nie obowiązują przepisy rozporządzenia w sprawie warunków technicznych odnośnie odległości do granicy działki. „Obiekty spełniające funkcje budynków są poddane reżimowi warunków technicznych, ale tylko w takim zakresie, w jakim przepisy nie odnoszą się w sposób wyłączny do budynków i ich parametrów. Hipoteza § 12 rozporządzenia obejmuje tylko budynki, zawężając zakres przedmiotowy regulacji w nim zawartej do parametrów posiadanych przez budynki (wyrok NSA z 8 stycznia 2013 r., sygn. II OSK 1642/11).
Sprawdź w LEX: W jakiej odległości od granicy działki budowlanej może znajdować się wiata? >
Odległość obiektów budowlanych, a zatem również wiat, od dróg publicznych reguluje ustawa o drogach publicznych (art. 43 ust. 1). „W przypadku kiedy wiata przeznaczona jest do przechowywania drewna i pełni jednocześnie funkcję zadaszenia dla drzwi i schodów budynku mieszkalnego, i jest z nim trwale złączona, przy jej budowie obowiązują przepisy techniczno-budowlane odnoszące się do budynków. Nie może ona być postawiona w odległości mniejszej niż 1,5 m od sąsiedniej działki (wyrok WSA w Gliwicach z 24 października 2014 r. II SA/Gl 707/14).
Sprawdź w LEX: Czy wiata może mieć dach o niezgodnym kącie nachylenia z planem miejscowym? >
Powierzchnia wiaty
Przepisy nie określają jak ustalić powierzchnię zabudowy wiaty. Najczęściej liczona jest ona po zewnętrznym obrysie słupów (lub ścian, jeśli wiata je posiada). W orzecznictwie wskazuje się, że skoro wsparcie wiaty na słupach, stanowiących główny element konstrukcyjny, wiążący budowlę trwale z gruntem jest podstawową jej cechą, to powierzchnię elementu konstrukcyjnego wiaty, jakim są słupy, należy uwzględniać przy ustalaniu powierzchni zabudowy takiej budowli. Tym samym, powierzchnia zabudowy stanowi iloczyn wymiarów wyznaczonych po zewnętrznym obrysie słupów. Nie należy przy tym odwoływać się do Polskiej Normy nr PN-ISO 9836:1997 dotyczącej określenia i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych. „Przepisy zawarte w Polskich Normach nie stanowią części przepisów techniczno-budowlanych, o jakich mowa w przepisie art. 7 ust. 1 ustawy Prawo budowlane. W świetle art. 87 ust. 1 i 2 Konstytucji RP w zakres źródeł prawa nie wchodzą dokumenty normalizacyjne w postaci Polskich Norm. Tym samym Polska Norma - sama w sobie nie może stanowić źródła prawa powszechnie obowiązującego” (wyrok WSA w Poznaniu z 19 września 2012 r., II SA/Po 479/12).
Cena promocyjna: 249 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 174.3 zł
Funkcja wiaty
O charakterze obiektu jako wiaty nie decyduje jego funkcja. „Wyróżnikiem wiaty nie jest pełniona funkcja, ale przede wszystkim konstrukcja obiektu” (wyrok WSA w Poznaniu z 2 października 2019 r., IV SA/Po 392/19). Choćby zatem wiata miała przeznaczenie rekreacyjno-wypoczynkowe, a nie jak to jest najczęściej - gospodarcze (składowe, garażowe), pełniąc funkcję budynku, nadal będzie budowlą, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 2 p.b. „Każda wiata, spełniająca warunki określone hipotezą normy prawnej z art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego, objęta jest zwolnieniem. Odrębne przepisy prawa mogą jednak przewidywać, że ze względu na funkcję obiektu, wyłączone będzie w odniesieniu do wiaty zastosowanie wyjątku z art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego” (wyrok WSA w Poznaniu z 5 listopada 2014 r. sygn. IV SA/Po 628/14). „Każda wiata, przeznaczona do pełnienia różnorakich funkcji, w tym np. myjni samochodowej, jest objęta hipotezą normy prawnej z art. 29 ust. 1 pkt 2 p.b. Do przyjęcia, iż dany obiekt budowlany jest "wiatą" nie jest wymagane ustalenie jego gospodarczego przeznaczenia. Kwalifikacja obiektu jako "wiaty" opiera się nie na sposobie jego wykorzystywania, lecz na jego konstrukcji, która pozbawiona jest co najmniej jednej ze ścian” (wyrok WSA w Krakowie z 10 września 2015 r. II SA/Kr 708/15).
Zabudowanie wiaty ścianami
Za podstawowe cechy wiaty uznaje się wsparcie budowli na słupach, stanowiących podstawowy element konstrukcyjny, wiążący budowlę trwale z gruntem. „Natomiast częściowe wyposażenie w ściany nie zmienia charakteru obiektu, zwłaszcza jeżeli nie stanowią one elementu konstrukcyjnego, a konstrukcja nadal pozostaje słupowa, gdy funkcję nośną spełniają słupy, a nie ściany” (wyrok WSA w Gdańsku z 19 lutego 2020 r. II SA/Gd 389/19). Nieposiadanie ściany (ścian) oraz brak wydzielenia z przestrzeni przy pomocy przegród budowlanych są tymi cechami, które odróżniają wiatę od budynku. „Wiata nie może być zatem obudowana ze wszystkich stron. Za przegrodę taką uważa się przy tym również ścianę bezpośrednio sąsiadującego innego budynku” (wyrok NSA z 7 listopada 2017 r. II OSK 365/16). „To oznacza, że gdy obiekt posiada ściany z trzech stron, natomiast z jednej graniczy ze ścianą budynku znajdującego się na sąsiadującej działce, to należy go zakwalifikować do kategorii budynków, którego budowa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę” (wyrok NSA z 7 czerwca 2017 r. II OSK 575/17). Nie ma znaczenia z jakiego materiału zostaną wykonane ściany (deski, cegła). Całkowite zamknięcie obiektu ścianami, z wybiciem okien nie zmieni kwalifikacji obiektu jako budynku. Ściana nie straci bowiem swojej funkcji wydzielającej obiekt przez to, że będzie posiadać otwory.