Wszystko przez to, że przepisy ułatwią badanie praktyki stosowania terminów zapłaty pracownikom Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Będą oni mogli występować do firm o zajęcie stanowiska w tych kwestiach bez wszczynania postępowań (dodawany art. 13 c – patrz podstawa prawna), co dotychczas było niemożliwe. Dopiero po otrzymaniu stanowiska przedsiębiorcy i wstępnej weryfikacji negatywnych sygnałów z rynku Prezes UOKiK rozpocznie postępowanie. Co ciekawe – przepisy nie wymagają, aby przedsiębiorca obowiązkowo formułował odpowiedź na zapytanie UOKiK, firma może też nie zajmować stanowiska.
Szybsze i łatwiejsze karanie
Nowelizacja upraszcza też sposób naliczania administracyjnych kar pieniężnych (jest nowy algorytm ich wyliczania, nie potrzeba też UOKiK tylu informacji o transakcjach, co dotychczas). Na ukaranych, którzy będą współpracować z urzędnikami czeka swoista premia – obniżka o 20 proc. kary, jeśli zostanie ona wciągu 14 dni uiszczona w całości, a ponadto przedsiębiorca zrzeknie się możliwości odwoławczych (dotychczas było to 10 proc.). Możliwe tez będzie rozłożenie kary na raty bądź odroczenie jej płatności. Ułatwienia dla urzędników zwiększają więc istotnie ryzyko kontroli terminów zapłaty w dużych firmach.
Utrzymana zostaje też zasada – z modyfikacjami dotyczącymi zakresu i formy podawania danych – że najwięksi podatnicy CIT (ok. 3000 podmiotów, których listę publikuje resort finansów do 30 września każdego roku) muszą przygotowywać specjalne sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Te raporty to dla urzędników swoista mapa drogowa wskazująca branże wysokiego ryzyka, które warto w pierwszej kolejności poddać weryfikacji. Nowelizacja wydłuża tylko termin na złożeniem tych raportów – zamiast do końca stycznia, trzeba go będzie przesłać do 30 kwietnia kolejnego roku po umieszczeniu nazwy firmy na ministerialnej liście.
Zakaz cesji wierzytelności tylko na papierze
To jednak nie wszystkie zmiany, gdyż niektóre regulacje nowelizacji zaczną obowiązywać dopiero w przyszłym roku. Od 24 stycznia 2023 r. wejdzie w życie zakaz blokowania przez dużych przedsiębiorców możliwości dokonywania przez ich kontrahentów przelewów wierzytelności na inne podmioty (dodany art. 9a ustawy). Duzi przedsiębiorcy w kontraktach z MSP będą nadal mogli stosować zastrzeżenia umowne wyłączające albo ograniczające uprawnienie kontrahenta do przelewu wierzytelności, ale w praktyce nie będę one miały większego znaczenia. Będą bowiem bezskuteczne, jeśli zapłata nie nastąpiła w terminie określonym w umowie (a gdy terminu zapłaty kontrahenci do sprecyzowali w umowie – od dnia wymagalności świadczenia). Ma to być straszak na dużych graczy rynkowych i umożliwić handel roszczeniami należnymi od nich.
Zakaz cesji wierzytelności będzie jednak dotyczyć tylko nowych, zawieranych od 24 stycznia umów (w zamówieniach publicznych nawet później, gdyż regulacja ta obejmie dopiero kontrakty podpisane w wyniku postepowań wszczętych przed ta datą). Zasady uregulowane w dotychczasowych kontraktach pozostaną bez zmian, o czym przesądza brzmienie art. 3 ust. 2-3 ustawy nowelizującej. Zakaz cesji wierzytelności nie będzie też dotyczył kontraktów, gdzie dłużnikami są podmioty publiczne (ich pełen katalog zawiera art. 4 prawa zamówień publicznych).
Warto przypomnieć, że dużym przedsiębiorcą – w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych – jest podmiot, który nie jest ani mikro-, ani małym bądź średnim przedsiębiorcą w rozumieniu definicji zawartych w załączniku nr 1 do unijnego rozporządzenia nr 651/2014. Odpowiednie zakwalifikowanie jako duży przedsiębiorca wymaga więc przeprowadzenia przez każdą firmę swoistego testu wykluczającego z definicji MŚP. Decyduje poziom zatrudnienia (granica jest 250 zatrudnionych), a kryterium dodatkowym są obroty lub suma bilansowa (odpowiednio 50 i 43 mln euro). Dopiero po przekroczeniu któregoś z tych limitów trzeba dokładnie zbadać, czy nie jest się już zaliczanym do MŚP, a więc się jest dużym przedsiębiorcą.
Podstawa prawna: ustawa z 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych (DzU. z 2022 r. poz. 2414).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.