Organizacje społeczne i samorządy ostrzegają przed przyjęciem rządowego projektu zmian prawa geologicznego i górniczego, który został właśnie skierowany do pierwszego czytania w komisjach. Projekt wprowadza nowe regulacje m.in. w zakresie ochrony złóż, które bardzo znacząco ingerują w prawo własności nieruchomości oraz we władztwo planistyczne gmin.
Na największe problemy mogą być narażeni właściciele i inwestorzy z gmin tzw. górniczych. Jak bowiem mówi Miłosz Jakubowski, radca prawny w fundacji Frank Bold, planowane przepisy pozwolą ministrowi klimatu i środowiska arbitralnie decydować o tym, które złoża w Polsce zostaną uznane za strategiczne i gdzie w związku z tym wprowadzić np. zakaz zabudowy.
Czytaj w LEX: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego na terenach górniczych >>
Uznaniowa decyzja uderzy we właścicieli
Zgodnie z nowelą gminy będą zobowiązane do uwzględnienia decyzji ministra w dokumentach planistycznych bez możliwości odwołania się od niej do niezawisłego sądu. - A właściciele nieruchomości położonych na terenie złóż strategicznych nie będą mieli prawa do żadnego odszkodowania za spadek wartości działki czy ograniczenie prawa do korzystania z niej – ostrzega prawnik.
Niebezpieczne jest przede wszystkim to, że od takiej decyzji nie jest przewidziana droga odwoławcza. A przesłanki uznania złoża za strategiczne ustalono, według Miłosza Jakubowskiego w sposób tak ogólny, że nietrudno sobie wyobrazić, jak mapa kraju zapełnia się terenami, na których niemożliwe okaże się choćby zbudowanie domu jednorodzinnego na własnej działce czy nowej drogi gminnej. I to przy braku faktycznych planów wydobycia w tym miejscu.
Czytaj w LEX: Wyrobiska górnicze a przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości >>
Pod złoże wywłaszczać nie trzeba
Zdaniem organizacji społecznych uznanie złoża za strategiczne nie będzie wiązało się z koniecznością wywłaszczenia danej działki, co będzie powodowało konieczność utrzymywania zainteresowanych w niepewności przez wiele lat bez żadnej rekompensaty finansowej. Przykładowo położony na danym terenie zakład przemysłowy nie będzie się mógł rozbudowywać, a właściciel gospodarstwa rolnego nie poczyni niezbędnych inwestycji. Straci na tym także gmina, której rozwój gospodarczy zostanie zahamowany, i tym samym do jej budżetu nie wpłyną możliwe do osiągnięcia podatki.
Przykładem mogą być tereny Wielkopolski Wschodniej – Wróci stan ciągłej niepewności dla mieszkańców terenów, na których zlokalizowane są złoża węgla brunatnego. W Gubinie i Brodach, Złoczewie, Legnicy czy w Wielkopolsce Południowej i Wschodniej już niemal zapomniano o nierealistycznych planach budowy nowych odkrywkowych kopalń – mówi Tomasz Waśniewski, prezes Fundacji RT-ON. - Wraz z nowelizacją prawa geologicznego temat ten powróci w najgorszym możliwym wydaniu, blokując rozwój gmin na dekady, mimo że wydobycie węgla nigdy tam nie dojdzie do skutku – m.in. ze względu na brak realnych możliwości finansowania i ubezpieczenia inwestycji górniczych przez banki i towarzystwa ubezpieczeniowe.
Ale to niejedyny problem związany z przepisami, które trafiły do Sejmu. Bardzo niebezpieczny dla znacznej liczby właścicieli może okazać się przepis ukryty w art. 94 b mówiący, że: „Minister właściwy do spraw środowiska po powzięciu informacji o możliwości spełnienia przez złoże kopaliny objęte prawem własności nieruchomości gruntowej albo przez jego część kryteriów, o których mowa w art. 94a ust. 5, może z urzędu wszcząć postępowanie w przedmiocie uznania takiego złoża albo jego części za złoże strategiczne. Przepisy art. 94a ust. 2–15 stosuje się”.
I w tym wypadku nie chodzi o węgiel czy rudy metali, ale także np. o znacznie częściej występujące w kraju złoża piasku. W praktyce także może zostać uznane ono za strategiczne i właściciel nie będzie się mógł od tego odwołać. Tym samym przykładowo nie postawi domu na własnej nieruchomości. Wprawdzie taka propozycja uznania złoża za strategiczne zostanie przedstawiona włodarzowi gminy do zaopiniowania, ale nie do uzgodnienia, co znaczy, że minister nie będzie musiał się do opinii przychylić.
Czytaj w LEX: Rozgraniczanie nieruchomości >>
Czytaj w LEX: Zabudowa na działce rolnej od a do z >>
Czytaj w LEX: Zabudowa na rodzinnych ogrodach działkowych >>
