5 stycznia 2019 r. wchodzi w życie nowelizacja z 9 listopada 2018 r. Kodeksu postępowania cywilnego. - Nowela jest bardzo krótka, bo liczy zaledwie 3 artykuły, ale doniosła w praktyce dla wspólników spółek osobowych, a więc spółki partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej – mówi Łukasz Matyjas, radca prawny i partner w kancelarii Romanowski i Wspólnicy. I wyjaśnia, że likwiduje ona niezamierzoną dyskryminację wspólników spółek osobowych innych niż jawna, która stała się efektem ubocznym wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 3 października 2017 r. (SK 31/15). - Zmiana jest dość oczywista. Za niedopuszczalną należy bowiem uznać sytuację, w której byli wspólnicy spółek osobowych ponosili odpowiedzialność osobistą za zobowiązania spółki bez możliwości prawa do sądu. Wszak spółka osobowa i jej wspólnik są odrębnymi osobami prawa cywilnego, a odpowiedzialność wspólnika spółki osobowej ma charakter solidarny i subsydiarny ze spółką, a więc były wspólnik jako dłużnik musi mieć możliwość ochrony sądowej swoich praw przed roszczeniami wierzycieli spółki osobowej.
Zaoczna egzekucja
Dotychczas nierzadko wierzyciel występował do sądu o rozstrzygniecie sporu, który powstał między nim a spółką, zaś były wspólnik mający status dłużnika subsydiarnego nie tylko nie miał formalnej możliwości uczestniczenia w postępowaniu sądowym, ale w ogóle nawet nie wiedział, że takie się toczy. O kształcie jego praw i obowiązków decyduje ostatecznie proces (postępowanie nakazowe), w którym nie bierze udziału i tym samym nie korzysta z prawa do wysłuchania. To efekt art. 778 [1] kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nim tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Przepis ten Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją (wyrok z 3 października 2017 r., sygn. akt SK 31/15).
Efekt uboczny wyroku Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 778(1) k.p.c. utracił moc 10 października 2017 r. w zakresie, w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko spółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki, niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 778(1) k.p.c. we wskazanym zakresie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, gdyż jest równoznaczny z niedopuszczalnym zamknięciem drogi do sądu w przypadku byłego wspólnika, który zostaje pozbawiony możliwości obrony swoich praw majątkowych, a także pozbawia takiego wspólnika prawa do odpowiednio ukształtowanej procedury. - Wyrok Trybunał Konstytucyjnego dotyczy jednak wyłącznie byłych wspólników spółki jawnej. W efekcie doszło zatem do zróżnicowania sytuacji byłych wspólników różnych typów spółek osobowych – tłumaczy Łukasz Matyjas. - Był to jednak skute wyłącznie ograniczeń formalnych Trybunału, który może orzekać tylko w granicach podstawy rozstrzygnięcia, a więc w odniesieniu do byłych wspólników spółki jawnej.
Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny wskazał, że celowe jest podjęcie działań legislacyjnych, by przepisy kodeksu postępowania cywilnego były zgodne z konstytucją w przypadku rozszerzenia klauzuli wykonalności, gdy w tytule egzekucyjnym wskazane są innego rodzaju spółki niż spółka jawna.
- Zmiana kodeksu postępowania cywilnego jest właśnie wynikiem realizacji tego zalecenia TK. Likwiduje ona niezamierzoną dyskryminację wspólników spółek osobowych innych niż jawna, która stała się efektem ubocznym wyroku Trybunału Konstytucyjnego – podkreśla Matyjas.
Nowela dodaje art. 778[1] k.p.c. zdanie drugie, zgodnie z którym wyłączona zostaje możliwość stosowania rozszerzonej wykonalności tytułu egzekucyjnego w odniesieniu do byłych wspólników wszystkich spółek osobowych. Do postępowań o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi spółki partnerskiej, spółki komandytowej lub spółki komandytowo-akcyjnej wszczętych i niezakończonych przed 5 stycznia stosuje się przepis w nowym brzmieniu.
Czytaj również w SIP LEX:
Windykacja wobec spółki jawnej >
Odpowiedzialność za zobowiązania i dochodzenie zapłaty w spółce cywilnej >
Dochodzenie zobowiązań spółki jawnej od jej wspólników >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
