W skład masy spadkowej często wchodzą również samochody. Fakt ten wpływa na sytuację ubezpieczeniową auta, jego właściciela. Z uwagi na odmienny charakter regulacji dotyczących poszczególnych ubezpieczeń, inaczej wygląda sytuacja w przypadku ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego oraz ubezpieczeń dobrowolnych (AC, NNW, assistance).
Kiedy właściciel ubezpieczonego pojazdu umrze, to jego bliscy powinni poinformować ubezpieczyciela o tym fakcie, przesyłając np. skan aktu zgonu.
Sprawdź w LEX: Odpowiedzialność podatkowa spadkobierców - PROCEDURA krok po kroku >>>
Polisa OC nie wygasa po śmierci właściciela auta
Jeżeli umiera jedyny właściciel pojazdu, zawarta przez niego umowa OC komunikacyjnego nie rozwiązuje się, prawa i obowiązki przechodzą na jego spadkobierców
- Istotne jest to, że w tej sytuacji nie będzie miał zastosowania mechanizm automatycznego odnowienia polisy. Spadkobiercy muszą zatem pamiętać o tym, że przed zakończeniem obecnej umowy ubezpieczenia (ostatnim dniem obowiązywania dotychczasowej polisy) powinni zawrzeć polisę na nowy okres – przypomina Mariusz Żurawski, radca prawny, manager ds. obsługi klientów strategicznych w EIB SA.
Polisa co do zasady jest kontynuowana do końca okresu jej obowiązywania, o ile nie zostanie wypowiedziana przez nowego właściciela.
- Warto poinformować zakład ubezpieczeń o śmierci właściciela – ubezpieczyciel prawdopodobnie wystawi w związku z tym aneks do polisy. Spadkobierca może też pisemnie wypowiedzieć umowę lub zażądać rekalkulacji składki za okres od momentu wejścia w posiadanie pojazdu – tłumaczy Damian Andruszkiewicz, odpowiedzialny za ubezpieczenia komunikacyjne w Compensie.
Sam akt zgonu nie informuje towarzystwa ubezpieczeń o tym, czyją własnością stał się pojazd i na kogo polisa powinna zostać przepisana.
- Do przepisania polisy na konkretną osobę niezbędny jest akt poświadczenia dziedziczenia. W momencie, gdy taki dokument otrzymamy, to przepisujemy polisę na nowego właściciela pojazdu, dokładnie w ten sam sposób, w jaki to robimy przy sprzedaży pojazdu – wyjaśnia Paweł Gąsiorowski, starszy specjalista ds. rozwoju produktów i procesów, Departament Rozwoju Produktów i Procesów, Uniqa.
Zakład ubezpieczeń również może rekalkulować składkę, choć rynkowa praktyka pokazuje, że dzieje się tak rzadko.
- Sytuację po śmierci właściciela samochodu osobowego w kontekście OC na pewno komplikuje fakt, że polskie prawo nie pozwala na czasowe wyrejestrowanie sprawnego auta. Brak możliwości wyrejestrowania samochodu osobowego oznacza konieczność utrzymywania ciągłości ochrony z tytułu OC. Dobrowolne wyrejestrowanie samochodu oznacza brak możliwości jego ponownej rejestracji i dlatego będzie miało bardzo duży wpływ na wartość rynkową – mówi Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Solidarna odpowiedzialność za składkę
Jeżeli spadkobiercy nie można wskazać, ponieważ np. zmarły nie pozostawił testamentu i musi zostać przeprowadzone postępowanie sądowe, to do czasu orzeczenia sytuacja jest skomplikowana. Jak mówi Kamil Sztandara, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych rankomat.pl do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd wszyscy potencjalni spadkobiercy powinni solidarnie opłacać składki OC. To ważne, ponieważ w przypadku, kiedy polisa wygaśnie, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może nałożyć karę na dziedziczących za brak ciągłości ubezpieczenia pojazdu.
Ze względu na wspólną odpowiedzialność za składkę i karę dotyczącą braku nowego OC, spadkobiercy powinni się porozumieć co do zakupu polisy. - Dobrą wiadomością dla nich jest fakt, że nie będą musieli płacić kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia, którą za życia otrzymał zmarły. Artykuł 922 kodeksu cywilnego wskazuje, że na spadkobierców nie przechodzą prawa i obowiązki publicznoprawne, w tym administracyjnoprawne, podatkowe i karnoprawne - wskazuje Andrzej Prajsnar.
Andrzej Prajsnar przypomina też, że spadkobiercy nie muszą się też obawiać regresu, który ubezpieczyciel chciał zastosować wobec zmarłego na podstawie art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, jeśli wypłata odszkodowania z OC nastąpiła już po śmierci kierującego. Potwierdzenie stanowi Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2012 r. (sygn. akt III CZP 61/12).
Czytaj w LEX: Charakter prawny regresu nietypowego >>>
Problemem, może być fakt, że sprawy spadkowe czasami mogą ciągnąć się latami. - W sytuacji, kiedy trzeba zawrzeć nową polisę OC posiadacza pojazdów mechanicznych, a nie mamy zakończonej sprawy spadkowej towarzystwa, w przeważającej części pozwalają na zawarcie polisy na potencjalnego spadkobiercę – podaje Izabela Szymańska z CUK Ubezpieczenia.
Polisy dobrowolne zwykle wygasają
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych: AC, NNW, assistance, choć przesłanka jest taka sama. Na podstawie zapisów OWU (ogólnych warunków ubezpieczenia) odnoszących się do zmiany właściciela, co do zasady, dochodzi do zakończenia umów ubezpieczenia zawartych przez spadkodawcę. Niewykorzystana składka podlega rozliczeniu i wchodzi w skład masy spadkowej. Nowy właściciel może zaś zawrzeć ubezpieczenia we własnym zakresie.
W sytuacji, gdy jedyny właściciel pojazdu był jednocześnie osobą ubezpieczającą, to na nim ciążył również obowiązek uregulowania płatności składki za polisę. - Jeżeli polisa nie została w całości opłacona, to obowiązek uregulowania płatności przechodzi na dziedziczących – mówi Paweł Gąsiorowski.
Gdy pojazd należał do obojga małżonków
Do zmiany własności może dochodzić także w przypadku samochodów pozostających współwłasnością małżonków (czyli np. zakupionych w trakcie trwania wspólnoty majątkowej, małżeństwa ze środków pochodzących z wynagrodzeń za pracę). W takim przypadku jedna nie dochodzi do przeniesienia 100 proc. własności pojazdu, a jedynie jej części. Z tym wiąże się kilka kwestii.
Jak wskazuje Mariusz Żurawski, po pierwsze trzeba obalić dość powszechny mit o tym, że o własności rozstrzyga treść dowodu rejestracyjnego. Tak nie jest. Oczywiście w dowodzie powinni być wskazani wszyscy współwłaściciele, jednak w wielu przypadkach tak się nie dzieje, a zapis administracyjny nie wpływa na sferę prawa cywilnego, w której pozostaje własność. W przypadku śmierci jednego z małżonków, posiadających dzieci, którzy nie ustanowili rozdzielności majątkowej, spadek przypada nie tylko małżonkowi, ale również dzieciom spadkodawcy. Jeżeli w skład masy spadkowej wchodził pojazd, zmiana właścicielska będzie dotyczyć także jego. W takim przypadku w miejsce spadkodawcy podstawieni zostaną, z odpowiednim udziałem, małżonek pozostający przy życiu oraz pozostałe osoby powołane do spadkobrania.
- W takiej sytuacji następują wszystkie wyżej wskazane skutki, tzn. zablokowany zostanie mechanizm automatycznego odnowienia polisy OC oraz zerwane zostaną polisy AC, NNW i assistance – mówi Mariusz Żurawski.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.