We wtorek rząd przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra zdrowia. Zakłada ona bardzo wiele zmian, np.: będzie nowy egzamin państwowy odbywany w trakcie lekarskiego szkolenia specjalizacyjnego, a także centralny rejestr zapisów na miejsca specjalizacyjne. Ministerstwo Zdrowia zamierza złagodzić także przepisy dotyczące zatrudniania w naszym kraju lekarzy obcokrajowców. Resort zaproponował wprowadzenie przepisów, które mają na celu umożliwienie podmiotom wykonującym działalność leczniczą zatrudnianie na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat, lekarzy i lekarzy dentystów, którzy uzyskali tytuł specjalisty poza granicami UE.
Nowe przepisy ustawy mają wejść w życie 1 kwietnia 2020 r. z wyjątkiem przepisów wymagających rozbudowy elektronicznego Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych, które zaczną obowiązywać w terminie późniejszym.
Duże zmiany w ustawie o zawodzie lekarza - czytaj tutaj>>
Rezydenci: Z naszego projektu prawie nic nie zostało
Przypomnijmy, że projekt nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, który stworzył zespół ministerialny, trafił do Ministerstwa Zdrowia 16 stycznia 2018 r. W skład zespołu weszli m.in.: lekarze i rezydenci. Bazując na tym dokumencie, resort stworzył swoją wersję, która daleko odbiega od tego, co złożyli w styczniu rok temu lekarze.
- Projekt w takiej wersji będzie budził wiele kontrowersji – podkreśla Łukasz Jankowski, prezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie. – Niedobrze się stało, że w ostatecznej wersji projektu z naszych rekomendacji nie zostało prawie nic. Powołanie zespołu było ministerialną pułapką. Powołano rezydentów, bo chyba nie wierzono, że uda nam się zrobić projekt. Tymczasem przedstawiliśmy gotowy dokument z aktami wykonawczymi. Niestety w toku dalszych prac został on poszatkowany i to co teraz trafi do Sejmu, ma niewiele wspólnego z tym, co zaproponowaliśmy - podkreśla.
Jankowski zwraca także uwagę na to, że nie jest to przypadek, że projekt został przyjęty przez rząd akurat teraz, gdy na 17 stycznia na Miodowej ma się odbyć spotkanie Porozumienia Rezydentów OZZL, na którym na ma być omawiana realizacja założeń Porozumienia zawartego między ministrem zdrowia i PR OZZL w lutym 2018 r. W porozumieniu zapisano, że minister zdrowia „nie później niż w pierwszym kwartale 2019 r. przedłoży Radzie Ministrów projekt ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w którym zawarte zostaną rozwiązania dotyczące kształcenia podyplomowego lekarzy i dentystów (w tym stażu podyplomowego oraz m.in. centralnego naboru na specjalizacje lekarskie, uproszczenia dokumentowania procedur medycznych oraz ujednolicenia prawnego kwestii dyżurów medycznych).
Jankowski podkreśla, że na wiele zaproponowanych rozwiązań lekarze nie mogą się zgodzić np.: na zapisy o tym, że rezydent odbywając szkolenie specjalizacyjne będzie musiał pół roku pracować w szpitalu powiatowym. - Projekt nie precyzuje, jak to ma wyglądać w praktyce. Kto będzie pokrywał koszty dojazdów albo zakwaterowania lekarza odesłanego do szpitala powiatowego - podkreśla Jankowski.
Złagodzą przepisy, by ściągnąć do pracy lekarzy cudzoziemców - czytaj tutaj>>
Dyrektor szpitala szybciej zatrudni lekarza cudzoziemca
Projekt przewiduje nową ścieżkę weryfikacji kwalifikacji zawodowych dla lekarzy i lekarzy dentystów legitymujących się dyplomem uzyskanym w krajach spoza UE, zwłaszcza obywateli polskich. Wprowadzono dla nich Lekarski Egzamin Weryfikacyjny lub Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Weryfikacyjny – ich zaliczenie będzie uprawniać wyłącznie do udzielania świadczeń zdrowotnych bez możliwości podejmowania aktywności naukowej i dydaktycznej.
Nowelizacja wprowadza także możliwość zatrudnienia lekarzy i lekarzy dentystów z tytułem specjalisty na czas określony tylko w danym podmiocie leczniczym. Zgodnie z projektem lekarz lub dentysta posiadający tytuł specjalisty uzyskany poza UE, posiadający udokumentowaną znajomość języka polskiego, który otrzyma zaświadczenie zatrudnienia od podmiotu wykonującego działalność leczniczą na terenie Polski, będzie mógł wystąpić do właściwej okręgowej rady lekarskiej (ORL) o przyznanie prawa wykonywania zawodu na czas i miejsce zatrudnienia w tym podmiocie. ORL będzie mogła w drodze uchwały wydać (lub odmówić wydania) prawo wykonywania zawodu lekarza, określając jednocześnie jego zakres czynności zawodowych. Odwołanie od decyzji ORL rozpatrywane będzie przez Naczelną Radę Lekarską.
- Przepisy związane ze zmianami związanymi z nostryfikacją dyplomów to nie pomysł zespołu, a ministerialna wrzutka – podkreśla Łukasz Jankowski, prezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie. – W projekcie przygotowanym przez zespół nie było o tym mowy - dodaje.
Resort podaje, że przed podjęciem faktycznego zatrudnienia lekarz albo lekarz dentysta, który uzyskał tytuł specjalisty poza UE, będzie obowiązany do odbycia przeszkolenia praktycznego, trwającego nie dłużej niż 12 miesięcy, którego program i liczbę godzin określi w drodze uchwały właściwa ORL. Celem przeszkolenia praktycznego pod nadzorem opiekuna będzie przygotowanie lekarza, lekarza dentysty do pracy w polskiej służbie zdrowia.
W okresie zatrudnienia lekarz ten będzie mógł przystąpić do Lekarskiego Egzaminu Weryfikacyjnego albo Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Weryfikacyjnego, odbyć staż podyplomowy oraz zaliczyć Lekarski Egzamin Końcowy (LEK) albo Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Końcowy (LDEK), co ma pozwolić na zmianę jego kwalifikacji zatrudnienia.
Projektowane rozwiązanie dotyczy zarówno obywateli polskich, jak również cudzoziemców, którzy uzyskali kwalifikacje poza UE. Resort podkreśla, że to ma być sposób na braki kadrowe lekarzy.
Zmiany w stażu
Projekt zakłada także zmiany przepisów dotyczących przebiegu stażu podyplomowego. Młody lekarz, oprócz stałej części stażu, będzie mógł drugą część stażu poświecić na wybrane przez siebie dziedziny medycyny (nie więcej niż 3), czyli odbyć tzw. „staż personalizowany”.
Nowością jest wprowadzenie do stażu podyplomowego personalizowanej ścieżki kształcenia. Ścieżka ta da możliwość wyboru młodemu lekarzowi odbycia, oprócz części obowiązkowej stażu, również szkolenia w nie więcej niż trzech innych wybranych przez niego dziedzinach medycyny, w nie więcej niż trzech podmiotach uprawnionych do prowadzenia stażu albo do prowadzenia szkolenia specjalizacyjnego w danej dziedzinie medycyny.
Centralny rozdział miejsc
Będzie centralny rozdział wolnych miejsc przeznaczonych na kształcenie specjalistyczne, czyli w praktyce możliwość ich wyboru na terenie całego kraju we wszystkich dziedzinach medycyny. Dzięki temu nabór będzie ogólnopolski, oparty o listę rankingową. Dzięki temu, ten kto ma najwięcej punktów, będzie mógł wybierać w całym kraju, a ten kto ma najmniej - wybierze z tego co zostało. Lekarze podkreślali, że dzisiejszy system jest niesprawiedliwy - w jednym województwie wystarczy 60 proc. punktów, podczas gdy w innym potrzeba 86 proc., by dostać się na tę samą specjalizację.
W trakcie naboru na specjalizacje, lekarze będą mieli udostępnioną listę podmiotów leczniczych, które w ramach zachęty zaproponują im dodatkowe dofinansowanie do wynagrodzenia.
Lekarz będzie mógł złożyć wniosek na nie więcej niż 15 wariantów wyboru dziedziny medycyny, województwa i jednostki szkolącej, z jednoczesnym określeniem trybu i kolejności priorytetowej, w jakiej chciałby przystąpić do szkolenia specjalizacyjnego.
Do odbywania szkolenia specjalizacyjnego w trybie rezydenckim i pozarezydenckim kwalifikować się będzie lekarzy w liczbie odpowiadającej liczbie wolnych miejsc w kraju, w kolejności od najwyższego wyniku procentowego punktów uzyskanych w postępowaniu konkursowym na liście rankingowej lekarzy. W trakcie postępowania konkursowego lekarz będzie mógł w ramach dwóch etapów rozdziału wolnych miejsc potwierdzić zakwalifikowanie się do danej dziedziny w danym województwie.
Będzie nowy egzamin
Wprowadzony ma być nowy egzamin: Państwowy Egzamin Modułowy, który będzie można zdawać po zakończeniu podstawowego modułu specjalizacji lub po drugim roku specjalizacji jednomodułowej.
Egzamin ten nie będzie obowiązkowy, ale po jego zdaniu lekarz będzie miał większe uprawnienia. Placówka medyczna będzie mogła go wykazać kontrakcie z NFZ, co dla takiego lekarza może oznaczać wyższe wynagrodzenie.
Jankowski podkreśla, że zespół wnioskował o taki dodatkowy egzamin, ale idea była taka, by po jego zdaniu lekarz mógł zarabiać więcej i mieć stawki w NFZ takie jak specjalista. - Zgodnie z naszym projektem, po egzaminie miało dojść do zwiększenia wynagrodzenia lub poprawy warunków kontraktowania wyceny świadczeń w poradni. Niestety projekt zakłada wprowadzenie egzaminu, ale nie niesie to ze sobą żadnych korzyści – mówi Jankowski.
Lekarz lub lekarz dentysta będzie mógł przystąpić do PEM po potwierdzeniu przez kierownika specjalizacji zaliczenia modułu podstawowego albo po potwierdzeniu przez kierownika specjalizacji zaliczenia drugiego roku odbywania szkolenia specjalizacyjnego w ramach modułu jednolitego. PEM będzie organizowany przez dyrektora CEM. Dyrektor CEM będzie podawał za pomocą SMK adres strony internetowej, na której dostępne będą terminy PEM.
PEM składać się będzie z co najmniej 70% pytań wybranych z bazy pytań PEM. PEM będzie przeprowadzany w formie testu komputerowego przy użyciu urządzenia egzaminacyjnego wykorzystującego jednolite oprogramowanie opracowane przez CEM. Sam test składać się ze 100 pytań zawierających pięć odpowiedzi, z których tylko jedna będzie prawidłowa. Egzamin zostanie zaliczony z wynikiem pozytywnym po uzyskaniu przez lekarza co najmniej 60% możliwej do uzyskania maksymalnej liczby punktów. Negatywny wynik PEM nie będzie przerywał szkolenia specjalizacyjnego.
Pieniądze dla kierowników specjalizacji
Wprowadzony ma być dodatek finansowy dla kierowników specjalizacji za prowadzony nadzór nad kształceniem przyszłych specjalistów. Projekt przewiduje przyznanie dodatku finansowego do wynagrodzenia kierownikom specjalizacji, będzie to 500 zł miesięcznie brutto w przypadku nadzorowania szkolenia jednego lekarza szkolącego się pod jego kierunkiem albo 1000 zł miesięcznie brutto w przypadku nadzorowania szkolenia więcej niż jednego lekarza szkolącego się pod jego kierunkiem. Środki będą wypłacane z budżetu państwa pozostającej w dyspozycji właściwego wojewody.
W projekcie nie zostały m.in. uwzględnione podwyżki dla lekarzy, które zawierał projekt przedstawiony przez ministerialny zespół. Resort nie zgodził się także na zwiększenie urlopu szkoleniowego przed Państwowym Egzaminem Specjalizacyjnym (PES) do 25 dni (obecnie - 6 dni).
Listy intencyjne z punktami
Dużo kontrowersji budzi propozycja wprowadzenia listów intencyjnych przy rekrutacji na specjalizacje. – Osoba, która ubiega się o miejsce na specjalizacji, ma mieć przyznane dodatkowe punkty, jeśli będzie mieć list polecający od kierownika lub dyrektora szpitala – wyjaśnia Jankowski. – To nie była propozycja zespołu, tylko pomysł Ministerstwa Zdrowia. Do tej pory zaletą systemu rezydenckiego była bezstronność. Wprowadzenie takich punktowanych listów to zły kierunek, bo powstaje pole do nadużyć i nepotyzmu - dodaje.
Dyżury samodzielne i towarzyszące
Projekt doprecyzowuje zasady odbywanych dyżurów medycznych. Dzieli je na: samodzielnie prowadzone przez lekarza, który uzyskał pozytywną opinię kierownika specjalizacji lub zdał PEM, oraz na dyżury towarzyszące.
Lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne w ramach stażu podstawowego pełnić będzie dyżury medyczne pod bezpośrednim nadzorem lekarza specjalisty określane, jako dyżury medyczne towarzyszące albo po uzyskaniu w SMK zgody kierownika specjalizacji - pełnić będzie samodzielne dyżury medyczne.
Lekarze w trakcie specjalizacji
Resort podkreśla, że brakuje w obowiązującej ustawie czytelnego określenia statusu lekarza, który zakończył szkolenie specjalizacyjne i uzyskał decyzję dopuszczenia do PES, a do niego nie przystąpił lub go nie zaliczył i dlatego proponuje wprowadzenie przepisów określających status takiego lekarza, jako lekarza „w trakcie specjalizacji”. To ma dać możliwość zachowania ciągłości udzielania przez niego świadczeń zdrowotnych finansowanych w ramach umowy zawartej z oddziałem wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia w określonym rodzaju świadczeń zdrowotnych.
Zamiast papierowych dokumentów – karty
Planuje się, aby prawo wykonywania zawodu zostało zastąpione kartą poliwęglanową wielkości karty kredytowej. Miałyby one zastąpić papierowe dokumenty „Prawo wykonywania zawodu lekarza” (PWZL) i „Prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty” (PWZLD).
Zgodnie z projektem wprowadzenie poliwęglanowych kart prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty planowane jest na 1 lipca 2020 r. Ma być w formie zawierającej odpowiednie zabezpieczenia przed przerobieniem lub podrobieniem oraz użyciem przez osobę nieuprawnioną, w tym uwzględniona ma być nazwa prawa wykonywania zawodu w języku angielskim.
Koszty zastąpienia wersji papierowej dotychczasowego dokumentów: PWZL i PWZLD kartą poliwęglanową. Koszt wydania kart poliwęglanowych wynosi w 2020 r. 1,2 mln zł, w pozostałych zaś latach (2021–2029) wyniesie około 6,6 mln zł.
Certyfikaty umiejętności zawodowych
W odniesieniu do przepisów dotyczących umiejętności zawodowych, lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu na czas nieokreślony będzie mógł uzyskać certyfikat potwierdzający posiadane umiejętności zawodowe. Przyznawać go będzie towarzystwo naukowe o zasięgu krajowym prowadzące działalność naukową od co najmniej 5 lat.
Lekarz lub lekarz dentysta będzie mógł ubiegać się o uzyskanie certyfikatu umiejętności zawodowej, jeżeli posiadać będzie prawo wykonywania zawodu lekarza albo lekarza dentysty na terytorium Polski. Towarzystwa naukowe oraz instytuty badawcze prowadzące certyfikację z zakresu umiejętności zawodowych będą obowiązane przekazywać do właściwych okręgowych izb lekarskich wykaz lekarzy oraz datę wydania certyfikatu umiejętności zawodowej w danym zakresie. Informacje te będą wpisywane do rejestru prowadzonego przez okręgowe izby lekarskie.
Rodzaje umiejętności zawodowych wraz z ich kodami, w których można uzyskać certyfikat umiejętności, wykaz specjalizacji w dziedzinach medycyny, których posiadanie będzie niezbędne do rozpoczęcia szkolenia z zakresu umiejętności zawodowych, wykaz specjalności lekarskich i lekarsko-dentystycznych, które będą równoważne z posiadaniem określonych umiejętności zawodowych oraz szczegółowy sposób odbywania szkolenia i inne warunki po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej ma określić minister zdrowia w rozporządzeniu.
Ważne daty
Wprowadzenia do SMK czynności związanych z nowymi przepisami dotyczącymi realizacji stażu podyplomowego, uznania kwalifikacji zawodowych lekarza albo lekarza dentysty uzyskanego w państwie trzecim w drodze LEW albo LDEW, wprowadzenia nowych zasad organizacji LEK/LDEK, wprowadzenia dodatku finansowego dla kierownika specjalizacji, przeprowadzania PES, certyfikacji umiejętności zawodowych, nowelizacji przepisów dotyczących eksperymentu medycznego – które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2021 r.;
Centralny system kwalifikacji na wolne miejsca specjalizacyjne, weryfikacji zakresu programu specjalizacyjnego, organizacji i realizacji PEM, a także wprowadzenia upoważnienia ustawowego do wydania przez ministra właściwego do spraw zdrowia, MON, ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz Ministra Sprawiedliwości rozporządzenia w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów – które wejdą w życie z dniem 1 lipca 2021 r.
Szacowane wydatki
Resort zdrowia zakłada, że w 2020 r. wydatki związane z realizacją zadań wynikających z przedmiotowej ustawy zostaną sfinansowane w ramach limitu środków, w tym na wynagrodzenia osobowe, zaplanowanych w projekcie ustawy budżetowej na 2020 r., z wyłączeniem kosztów realizacji zadań, które zgodnie z projektem tzw. „ustawy okołobudżetowej” na 2020 r. będą finansowane ze środków Funduszu Pracy.
W kolejnych latach wydatki wynikające z wejścia w życie przedmiotowej ustawy sfinansowane zostaną w ramach zwiększonych nakładów na ochronę zdrowia, wynikających z tzw. „ustawy 6%” obejmujących również wzrost limitu wynagrodzeń, w tym w ramach środków zaplanowanych w rezerwach celowych.
Kosztowne egzaminy
Same koszty przygotowania bazy pytań do egzaminu LEW/LDEW oraz organizacji tego egzaminu (1800 pytań rocznie, koszt przygotowania jednego pytania z recenzją 105 zł); koszt przygotowanie bazy pytań rocznie wynosi 189 tys. zł. Pozostałe koszty operacyjne przeprowadzenia tego egzaminu w wysokości szacuje się n 128 tys. zł rocznie.
Koszty wynikające z przygotowania bazy pytań do egzaminów PEM oraz organizacji tego egzaminu:
- przygotowanie bazy pytań (liczba przygotowanych pytań na egzaminy 12600 w 2020 r., w dalszych latach liczba nowych przygotowywanych pytań będzie wynosiła 30% z liczby pytań w 2020 r. czyli 3780 pytań rocznie; koszt przygotowania 1 pytania z recenzją wynosi 90 zł). Koszt przygotowanie bazy pytań rocznie wynosi 1 134 tys. zł w 2020 r. i 340,2 tys. zł (rocznie) w latach 2021-2029;
- pozostałe koszty operacyjne związane z organizacją egzaminu PEM w wysokości 488,54 tys. takie jak: koszty najmu sal do przeprowadzenia egzaminów 250 tys. zł/rok; koszty przejazdów i noclegów komisji egzaminacyjnych 168 tys. zł/rok; koszty telefonu/ delegacji/druku/poczty w wysokości 70,54 tys. zł/rok.
Koszty egzaminu LEK/LDEK zawierające koszty przygotowania pytań dla lekarzy przystępujących do egzaminu (1200 pytań rocznie; koszt przygotowania pytania z recenzją i tłumaczeniem na język obcy wynosi 155 zł) w wysokości 186 tys. rocznie.
Koszty egzaminu PES zawierające koszty przygotowania pytań dla lekarzy przystępujących do egzaminu w wysokości 16,6 mln zł w 2020 r. oraz 4,98 mln zł (rocznie) w latach 2021-2029. Założono, iż baza pytań do przygotowania dla 1 dziedziny medycyny wynosi 2 tys. pytań w 2020 r. Założono iż od 2021 r. do 2029 liczba nowych pytań do przygotowania do bazy będzie wynosiła 30% liczby pytań w 2020 r. (stanowi to 600 pytań do przygotowania rocznie). Koszt przygotowania 1 pytania z recenzją wynosi 100 zł. Przyjęto liczbę dziedzin specjalizacji na 83 dziedziny.
Koszty dostosowania systemu SMK do przepisów ustawy w wysokości ponad 7 mln zł w 2020 r., 7 239 520 zł w 2021 r. oraz 2 260 000 zł rocznie w latach 2022-2029. Na koszty składają się: koszty wydatków płacowych dla pracowników dedykowanego zespołu odpowiedzialnego za przygotowanie nowego rozwiązania oraz koszty związane z budową i rozwojem dotychczasowego systemu SMK. W latach 2020-2029 zaplanowano również środki finansowe na utrzymanie infrastruktury projektu (usługa chmurowa) w wysokości 1 mln zł rocznie.
Dodatkowe koszty dla izb lekarskich
W związku ze zmianą ustawy okręgowe izby lekarskie otrzymają dodatkowe zadania do wykonywania związane z przyznawaniem prawa wykonywania zawodu na zakres czynności zawodowych, miejsce i czas zatrudnienia dla lekarzy specjalistów, posiadających dyplom z państwa innego niż państwo będące członkiem UE. Założono, że każda z 24 izb otrzyma dodatkowe środki w wysokości 5 140,74 zł brutto.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
