Z dniem 1 lipca 2019 roku weszły w życie postanowienia ustawy z 21 lutego 2019 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw oraz przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 27 czerwca 2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego.
Uzasadnieniem wprowadzenia zmian systemowych było dążenie do prowadzenia centralnej polityki w zakresie organizacji pracy w SOR. Ujednolicenie zasad prowadzenia segregacji medycznej ma zwiększać bezpieczeństwo pacjentów i poprawiać komfort pracy personelu odpowiedzialnego za prawidłową ocenę stanu oraz zaopatrzenie chorych.
Reforma w SOR-ach - pacjenta będzie można odesłać do nocnej przychodni - czytaj tutaj>>
Segregacja medyczna na wszystkich SOR-ach
W wyniku wprowadzonych zmian w przepisach pojawił się nowy termin „segregacja medyczna”. Zgodnie z treścią przepisów, segregacja medyczna to proces ustalenia kolejności udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalnych oddziałach ratunkowych oraz w zespołach ratownictwa medycznego, realizowany wobec osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, uwzględniający stan zdrowia tych osób. Zgodnie z nowymi przepisami segregacja medyczna ma być prowadzona na wszystkich SOR-ach.
Osobami upoważnionymi do prowadzenia segregacji medycznej są pielęgniarka systemu, ratownik medyczny lub lekarz systemu. Pacjenci po przybyciu na SOR są niezwłocznie poddawani segregacji medycznej, w przebiegu której ich stan zdrowia jest oceniany pod względem ustalenia priorytetu udzielania im świadczeń zdrowotnych. W wyniku przeprowadzonej segregacji medycznej osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego jest przydzielana jedna z kategorii w pięciostopniowej skali, gdzie:
- kolor czerwony oznacza natychmiastowy kontakt z lekarzem;
- kolor pomarańczowy oznacza czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem do 10 minut;
- kolor żółty oznacza czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem do 60 minut;
- kolor zielony oznacza czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem do 120 minut;
- kolor niebieski oznacza czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem do 240 minut.
Pielęgniarka systemu, ratownik medyczny lub lekarz systemu informują pacjenta lub osobę mu towarzyszącą o przydzielonej kategorii pilności oraz o liczbie osób i maksymalnym przewidywanym czasie oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem.
Co ciekawe, osoby, które zostały przydzielone do kategorii pilności oznaczonej kolorem zielonym lub niebieskim, mogą być kierowane z SOR do miejsc udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.
Kolorowe opaski w szpitalnych oddziałach ratunkowych to czasem wyrok śmierci - czytaj tutaj>>
Zapewniony niezwłoczny dostęp do niektórych badań
Zgodnie z treścią rozporządzenia, „Szpital, w którym funkcjonuje oddział, zapewnia całodobowy i niezwłoczny dostęp do: badań diagnostycznych wykonywanych w medycznym laboratorium diagnostycznym, badania USG, komputerowego badania tomograficznego oraz badań endoskopowych, w tym: gastroskopii, rektoskopii, bronchoskopii, laryngoskopii.”
We wcześniej obowiązującym rozporządzeniu też była mowa o konieczności zapewnienia całodobowego dostępu do niektórych badań, ale najważniejszą „nowością”, która pojawiła się teraz w przepisach jest termin „niezwłoczny dostęp”. Termin „niezwłoczny” oznacza, że dostęp do tych badań ma być zapewniony bez zbędnej zwłoki. Właśnie ta przesłanka powinna przesądzić o zlokalizowaniu m. in. aparatu do tomografii komputerowej na terenie SOR. Niestety nie wszystkie szpitale mogą mieć taką możliwość – z uwagi na warunki lokalowe czy też ze względów finansowych. Z kolei niezapewnienie takiego aparatu na terenie SOR-u może skutkować zarzutami dotyczącymi nie zapewnienia „niezwłocznego” dostępu do badań, a to z kolei może się przekładać na późniejszą odpowiedzialność szpitala. Szpital może być w takim przypadku pociągnięty do odpowiedzialności za naruszenie praw pacjentów do świadczeń zdrowotnych (art. 6 i 8 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta). W sytuacjach skrajnych można sobie wyobrazić, że kierownicy jednostek będą pociągnięci do odpowiedzialności karnej za narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku za zdrowiu.
Nowością jest też przepis, który stwierdza, że w razie potrzeby, pacjentom jest dodatkowo wykonywany pomiar poziomu glukozy we krwi włośniczkowej. Szpitalny oddział ratunkowy będzie miał także obowiązek posiadania desek ortopedycznych na wymianę pomiędzy SOR a zespołami ratownictwa medycznego.
Sprawdź w LEX: Jak rozumieć pojęcie „łóżka gotowe do rozwinięcia” w szpitalach na poszczególnych oddziałach? >
Zmiany kadrowe
Rozporządzenie prowadza także zmiany w zakresie minimalnych wymogów kadrowych SOR-ów. W nowych przepisach pojawił się między innymi wymóg, aby ordynator SOR był lekarzem posiadającym tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny ratunkowej.
Pielęgniarki oddziałowe, ratownicy medyczni oraz pielęgniarki systemu mają mieć wykształcenie wyższe i co najmniej 5-letni staż pracy w oddziale, a liczba lekarzy w oddziale ma być odpowiednia dla zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania oddziału, w tym do spełnienia warunków dotyczących czasu oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem w poszczególnych kategoriach pilności.
Według nowych przepisów, szpital ma zapewnić na SOR także rejestratorki medyczne oraz personel pomocniczy oddziału w liczbie niezbędnej do zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania oddziału, w tym do spełnienia warunków dotyczących czasu oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem w poszczególnych kategoriach pilności.
Segregacja i numerki w SOR mają przyśpieszyć przyjmowanie pacjentów - czytaj tutaj>>
Wzmocniono uprawnienia lekarzy SOR
Rozporządzenie rozszerza uprawnienia lekarzy SOR oraz zwiększa ich decyzyjność. Lekarz dyżurny oddziału, poza udzielaniem świadczeń zdrowotnych w oddziale, ma także m.in. podejmować decyzję o skierowaniu pacjenta na leczenie do oddziałów szpitala, w którym działa SOR. Wcześniej zdarzały się sytuacje, które były oczywiście negatywnie oceniane, w których pacjent kierowany z SOR do oddziału był z tego oddziału odsyłany z powrotem do SOR. Teraz ma się to zmienić. Decyzję w tym zakresie ma podejmować lekarz dyżurny Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.
Założeniem nowych przepisów było także wyeliminowanie z SOR-ów osób, które nie znajdują się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia. Dlatego też, po wejściu w życie zmian, lekarz dyżurny SOR może podjąć decyzję o odmowie przyjęcia do oddziału osoby niebędącej w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Odmowa przyjęcia może nastąpić oczywiście dopiero po przeprowadzeniu etapu segregacji medycznej.
Sprawdź w LEX: Czy pacjentem w SOR powinien zajmować się lekarz SOR czy specjalista z innego oddziału? >
Kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą, prowadzącego szpital, ma określić w regulaminie organizacyjnym tego podmiotu, maksymalny czas na podjęcie przez lekarza dyżurnego decyzji o skierowaniu pacjenta na leczenie do innych oddziałów szpitala oraz o ewentualnej odmowie przyjęcia do oddziału.
Wszystkie te regulacje mają skrócić czas oczekiwania pacjentów na uzyskanie pomocy oraz raz na zawsze wyeliminować ryzyko, że pacjent umrze na SOR w trakcie kilkugodzinnego oczekiwania na udzielenie świadczenia (z różnych doniesień medialnych wiemy, do takich sytuacji sporadycznie dochodziło).
W przypadku, gdy w szpitalu, który prowadzi SOR, nie będzie oddziału, który zapewnia leczenie specjalistyczne, zgodne z ustalonym na SOR leczeniem, lekarz dyżurny może wystawi pacjentowi skierowanie z oddziału na leczenie w innym szpitalu.
Po zmianach, lekarz dyżurny SOR jest także umocowany do wystawiania zlecenie na lotniczy transport sanitarny, jeżeli uzna, że jest on zasadny.
Sprawdź w LEX: Czy SOR jest objęty regulacjami dotyczącymi udzielania świadczeń poza kolejnością? >
Izolatki dla pacjentów z podejrzeniem choroby zakaźnej
Jeśli na SOR pojawi się pacjent, u którego podejrzewa się lub stwierdzi chorobę zakaźną, personel zobowiązany jest umieścić go w odizolowanym pomieszczeniu. W lokalizacji oddziału trzeba więc zapewnić dodatkowe pomieszczenie, na wypadek takiej sytuacji. Założeniem wprowadzonej zmiany było zminimalizowanie ryzyka rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, w tym w szczególności poprzez zminimalizowanie ryzyka zakażenia innych pacjentów, przebywających w tym czasie na SOR.
Czy szpitale są przygotowanie na wprowadzenie zmian?
Ciężko ocenić teraz czy szpitale są gotowe na wprowadzenie zmian. Niektóre placówki na pewno, ale zapewne są też lecznice, w których może się to okazać nie lada problemem. Dostosowanie SOR-ów do wyższych standardów udzielanych świadczeń w niektórych szpitalach może dla mniejszych jednostek oznaczać konieczność zlikwidowania SOR-u, bo nie będą w stanie spełnić wyższych wymagań. Zmiana organizacji pracy na SOR w niektórych szpitalach oznacza konieczność przebudowy infrastruktury, dokupienia dodatkowego sprzętu i zwiększenia zatrudnienia.
Co prawda, wiceminister zdrowia, Józefa Szczurek-Żelazko, w informacjach przekazywanych prasie wskazywała, że wobec wprowadzonych zmian, Ministerstwo Zdrowia zakłada zwiększenie środków na finansowanie SOR-ów, a plan finansowy NFZ został już zmieniony, ale na razie jest zbyt wcześnie, aby ocenić, czy to wystarczy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
