W poniedziałek ruszają wysłuchania dla Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Polska może w nim zyskać 58,1 mld euro, z czego 23,9 mld euro w formie bezzwrotnych grantów, a 34,2 mld euro na pożyczki. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej chce poznać opinie na temat głównych obszarów wskazanych w KPO oraz ogólnych postulatów, wniosków i opinii dotyczących pieniędzy unijnych. Głos mogą zabrać przedstawiciele samorządów, partnerzy społeczno-gospodarczy, organizacje pozarządowe i wszyscy zainteresowani.
Tematy wysłuchań to: gospodarka, transformacja cyfrowa, system ochrony zdrowia, zielona energia i mobilność. Zapisać mozna się na stronie KPO tutaj.
Samorządy czują się pomijane
Niesłuchanie głosu środowiska samorządowego, centralizacja w ramach oczekiwanych przez UE reform czy gorsze traktowanie dużych miast - to zarzuty przedstawicieli strony samorządowej do KPO. Związek Miast Polskich zarzuca, że strona rządowa nie uwzględniła propozycji złożonych przez korporację w połowie 2020 roku i nawet się do nich nie odniosła. Zdaniem miejskich samorządowców również obecnie trwające konsultacje KPO nie pozwalają stwierdzić, że samorządy mają wpływ na kształt dokumentu, a projektodawcy uwzględniają zgłoszone uwagi.
Unia Metropolii Polskich jest krytycznie nastawiona do KPO, w ocenie prezydentów 12 największych polskich miast dokument, który ma być podstawą wydatkowania – do 2026 r. – prawie 60 mld euro dyskryminuje miasta i ich obszary metropolitalne, wielokrotnie czyniąc z nich beneficjentów drugiej kategorii. W skierowanym do premiera Mateusza Morawieckiego oraz Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak, wiceminister Funduszy i Polityki Regionalnej, stanowisku korporacja podkreśla, że pominięcie największych polskich miast, jako beneficjentów KPO jest poważnym błędem, który może spowodować, że określone przez Unię Europejską cele pomocy nie zostaną osiągnięte. W ocenie UMP szczególnie niezrozumiałe jest to w zakresie środków przeznaczonych na zieloną transformację i niskoemisyjną mobilność.
W nowej perspektywie finansowej w ramach unijnej Wspólnej Polityki Rolnej nie będzie pieniędzy na rozwój obszarów wiejskich. Tymczasem samorządy z gmin wiejskich podkreślają, że takie projekty w największym stopniu wpływają na standard i jakość życia mieszkańców wsi. Związek Gmin Wiejskich RP podkreśla, że ciągle ponad 60 proc. wiejskich gospodarstw domowych nie posiada dostępu do kanalizacji, a 15 proc. do sieci wodociągowej. Zdaniem korporacji zaprzestanie finansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych w ramach WPR drastycznie zahamuje rozwój gmin z obszarami wiejskimi.
Organizacje pozarządowe postulują partnerstwo NGO na każdym etapie
Organizacje pozarządowe zauważają, że przy opracowywaniu projektu Umowy Partnerstwa, ustawy wdrożeniowej oraz nowych programów na lata 2021-2027 bardzo ważne będzie zaangażowanie NGO i ruchów społecznych.
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych (OFOP) podjęła się, podobnie jak w procesie programowania poprzedniej perspektywy finansowej funduszy unijnych w Polsce na lata 2014-2020, działań mających na celu przygotowanie przedstawicieli organizacji pozarządowych i ruchów społecznych do tego procesu. W okresie od listopada 2020 r. do połowy lutego 2021 r., w ponad 20 krajowych i regionalnych spotkaniach wzięło udział ponad 300 osób, które omawiało aktualną sytuację.
OFOP sformułowała też postulaty dotyczące zasady partnerstwa, w tym roli organizacji pozarządowych na każdym etapie programowania, tj. przygotowania, monitorowania, wdrażania i oceny efektów wdrażania funduszy oraz w procesie zarządzania funduszami. Zdaniem działaczy społecznych Proces prac nad Umową Partnerstwa, programami krajowymi i regionalnymi, ustawą wdrożeniową powinien odbywać się transparentnie, z udziałem przedstawicieli podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności organizacji pozarządowych. Istotne jest tu wykorzystanie narzędzi realnej partycypacji, a także wyników ewaluacji wdrażania obecnej i poprzedniej perspektywy.
Uważają też za słuszne zwiększenie roli organizacji pozarządowych jako partnerów w trakcie całego cyklu programowania danej perspektywy. Wskazują także na zapewnienie reprezentatywności partnerów podmiotów społeczeństwa obywatelskiego w procesie monitorowania i oceny okresu programowania.
Zapewnienie realnego wsparcia i ochrony sygnalistów
Organizacje pozarządowe zauważają, że obecnie ochrona sygnalistów jest fragmentaryczna - nowe przepisy, które Polska musi wdrożyć w przeciągu 2 lat, dają sygnalistom dużą ochronę przed odwetem i zobowiązują organy krajowe do odpowiedniego informowania obywateli i szkolenia urzędników publicznych, jak postępować w przypadku sygnalizacji nieprawidłowości.
Obecnie trwają prace nad tzw. Krajowym Planem Odbudowy i Zwiększania Odporności. Takie plany przygotowywane są też w innych krajach Unii Europejskiej. Po raz pierwszy szersza opinia publiczna mogła się zapoznać z propozycjami przygotowanymi przez rząd 26 lutego 2021 r. Publiczne konsultacje tej propozycji mają zakończyć się 2 kwietnia. Przekazanie Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności do Komisji Europejskiej jest planowane pod koniec kwietnia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
