W zapisach „Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej” (WPR) ograniczono wsparcie dla przedsięwzięć z zakresu II filara WPR, czyli rozwoju obszarów wiejskich. Wzbudza to duże zaniepokojenie gmin wiejskich, bo nadal trzeba na tych terenach poprawiać niedostatki rozwojowe, konieczne są pieniądze na drogi, sieci wodno-kanalizacyjne, internet szerokopasmowy.
Zdaniem przedstawicieli samorządów jest konieczność realizacji krajowej polityki wsparcia obszarów wiejskich, zapobiegającej ich marginalizacji względem większych ośrodków miejskich.
Więcej na klimat i ochronę środowiska
Zdaniem Szymona Giżyńskiego, sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, oczekiwanie koncentracji wsparcia finansowego rozwoju infrastruktury na obszarach wiejskich ze środków UE po 2020 r. wyłącznie lub głównie w ramach Planu Strategicznego WPR jest nieuzasadnione z uwagi na bardzo ograniczone ilości środków finansowych, jakie na ten cel można przeznaczyć w ramach Planu. Jego zdaniem takie podejście może spowodować marginalizację tych obszarów – podkreśla w odpowiedzi na interpelację poselską.
Informuje też, że jeśli uzgodniony będzie wyższy niż minimalny poziom wspófinansowania krajowego, do Planu Strategicznego zostanie dodana interwencja w zakresie infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich, która wdrażana będzie przez samorządy województw.
Jak dodaje, trwają starania o zwiększenie udziału ze środków krajowych w finansowaniu programu, ale pakiet legislacyjny przyszłej zreformowanej WPR wprowadza większe zaangażowania środków w ochronę środowiska i klimatu, a ograniczenia budżetowe sprawiają, że źródeł finansowania należy poszukiwać także w innych politykach. Ministerstwo rolnictwa zabiega o jak największe wsparcie infrastrukturalne na obszarach wiejskich ze środków Polityki Spójności, ale także Krajowego Planu Odbudowy, którego celem jest odbudowa po kryzysie wywołanym trwającą pandemią – podkreśla wiceminister.
Czytaj w LEX: Realizacja koncepcji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich na przykładzie działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich >
Ograniczenia programu LEADER
Ograniczenia dotyczą także programu LEADER, w ramach którego realizowano wiele lokalnych przedsięwzięć o charakterze infrastrukturalnym. Metoda polega na decydowaniu, w jaki sposób rozdysponować środki rozwojowe na poszczególnych beneficjentów. Decyzje zapadają w społeczności lokalnej, pod warunkiem że zorganizują się w formę lokalnego partnerstwa, która nosi nazwę Lokalnej Grupy Działania. Przynajmniej połowę składu organu zarządczego powinni stanowić przedstawiciele sektora prywatnego, m.in. przedsiębiorcy oraz rolnicy z danego obszaru. W partnerstwo mogą wejść wszelkie stowarzyszenia, fundacje i organizacje, także pozarządowe.
Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych podkreśla w swoim stanowisku, że niepokojące są dla nas również projektowane zmiany w zakresie instrumentu LEADER w rozszerzonej formule rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS), który od wielu lat stanowi istotny czynnik aktywizacji społecznej na obszarach wiejskich. Samorządy od początku wspierały rozwój instytucjonalny Lokalnych Grup Działania (LGD), bo ich działanie to ważne uzupełnienie realizacji samorządowych zadań własnych. Największą zaletą metody LEADER jest szerokie włączenie mieszkańców obszaru w proces decydowania.
Oznaczać to będzie zdaniem samorządowców konieczność redukcji liczby LGD, albo zmniejszenie potencjału finansowego grup. W tym kontekście ograniczenie środków finansowych w II filarze WPR, zdaniem samorządów, będzie miało bezpośredni wpływ na zahamowanie rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich.
Gminy wiejskie są na słabszej pozycji
Jak podkreśla Marian Błachut, burmistrz miasta Czechowice-Dziedzice, członek Zarządu Śląskiego Związku Gmin i Powiatów, gmin wiejskich jest najwięcej w Polsce, a skala działań negatywnych wywołanych zmianami w nowej perspektywie i odczuwalnych skutków mieszkańców gmin wiejskich budzi niepokój. – Trzeba mieć świadomość, że zmiana w zasadach finansowania, która ma polegać na uszczupleniu środków dla realizowania szeroko rozumianej infrastruktury publicznej przy mniejszym finansowaniu przerzuca środek ciężkości na budżety tych gmin – mówi. Jak dodaje, gminy są w coraz słabszej kondycji finansowej i nie będą w stanie podejmować dalszych działań w tym zakresie.
W jego opinii przesunięcie środków z obszaru rozwoju gmin na cele bezpośrednich dopłat do rolnictwa spowoduje, że najbardziej będą dotknięte te gminy, w których rolnictwo nie jest kluczowym źródłem rozwoju gospodarczego, a rozwija się przedsiębiorczość. Dla nich jedynym źródłem dofinansowania były programy realizowane przez lokalne grupy działania.
- Drugim niepokojącym zapisem w dokumencie jest to, że spada rola i znaczenie gmin, które były głównym liderem prowadzenia działań strategicznych – mówi. Jak dodaje, samorządowcy domagają się zachowania finansowania LEADER i zwiększenia dofinansowania na rzecz wspierania rozwoju obszarów wiejskich. I podkreśla, że gminy wiejskie zostaną pozbawione możliwości aplikowania o środki i będą musiały konkurować z gminami miejskimi w ramach Funduszu Spójności, a są tu na słabszej pozycji.
Plan dla wspólnej polityki rolnej
W zapisach „Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej” wskazano, że na obszarach wiejskich występują „skumulowane niekorzystne czynniki w postaci: niedostatecznej infrastruktury technicznej (drogi, gospodarka wodno-ściekowa, internet), społecznej i zdrowotnej oraz sportowo-rekreacyjnej, utrudnionego dostępu do niej oraz usług publicznych (szczególnie transportowych, opieki zdrowotnej, edukacji, kultury), mała liczba wysokiej jakości miejsc pracy poza sektorem rolniczym prowadzą do marginalizacji dużej części obszarów wiejskich i migracji osób w wieku produkcyjnym do ośrodków miejskich”.
Związek Gmin Wiejskich RP podkreśla, że ciągle ponad 60 proc. wiejskich gospodarstw domowych nie posiada dostępu do kanalizacji, a 15 proc. do sieci wodociągowej. Na terenach z zabudową rozproszoną podstawową formą zagospodarowania ścieków są małe oczyszczalnie przydomowe lub zbiorcze, których finansowanie było możliwe w ramach WPR.
Zdaniem korporacji zaprzestanie finansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych w ramach WPR drastycznie zahamuje rozwój gmin z obszarami wiejskimi. A dla zapewnienia właściwego rozwoju obszarów wiejskich i likwidacji dystansu w standardach życia w miastach i na wsi niezbędne są nowe programy oraz innowacyjne spojrzenie na wsparcie systemowe szans rozwoju obszarów wiejskich. M.in. opracowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich, zastosowanie w programach wspierających rozwój obszarów wiejskich takich instrumentów finansowych, które wpłyną na zmniejszenie dysproporcji w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej pomiędzy obszarami wiejskimi a miejskimi. To także utworzenie krajowego Funduszu Rozwoju Polskiej Wsi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
