Minister klimatu Michał Kurtyka chce we współpracy z samorządowcami wypracować rozwiązania dla miast po to, by poprawiać jakość życia mieszkańców i w dłuższej perspektywie – osiągnąć neutralność klimatyczną. To w miastach właśnie mieszka już 65 proc. Polaków. I to w nich ogniskuje się wiele wyzwań. Ruszyły więc warsztaty miejskie w kierunku przyjaznych i neutralnych klimatycznie miast.
Wyzwania urbanizacji
Urbanizacja to wielki trend, który towarzyszy cywilizacji i rewolucji przemysłowej. Jeszcze w 1850 roku na miliard ludzi żyjących wtedy na świecie, zaledwie 80 mln mieszkało w miastach; w 1950 roku - już 30 proc. mieszkańców świata żyło w miastach. Wtedy nastąpiła eksplozja urbanizacji i dziś już mieszka nas w miastach 3,5 miliarda, czyli ponad 50 proc. populacji. Do 2050 może to być już nawet ¾ mieszkańców globu.
Aby osiągnąć neutralność klimatyczną, trzeba na nowo przemyśleć funkcjonowanie miast. Trzeba odpowiedzieć na pytania, w jaki sposób zapewnić potrzeby energetyczne miast, transportowe, w jaki sposób skorzystać z nowoczesnych technologii, jak skonstruować gospodarkę obiegu zamkniętego, aby osiągnąć cel wytyczony przez „Porozumienie paryskie”, a teraz prace Komisji Europejskiej – czyli neutralności klimatycznej.
Te wyzwania będą dyskutowane w marcu i kwietniu br. podczas cyklu warsztatów w 16 województwach. Pierwsze spotkanie odbyło się 4 marca br. w Warszawie i zainaugurowało Agendę Miejską, przygotowaną dla wsparcia transformacji miast w kierunku przyjaznych i neutralnych klimatycznie miejsc. Resort klimatu chce razem z praktykami zastanowić się, jak wesprzeć miasta w tym zakresie.
Miejska kumulacja problemów
– To w miastach ogniskuje wiele wyzwań, przed którymi stoimy. W miastach często myślimy, że uniezależniliśmy się od przyrody, żyjemy w zabetonowanych miejscach. Tracimy z pola widzenia zieleń czy tzw. błękitną infrastrukturę: zabudowaliśmy rzeki w podziemnych kanałach, zmniejszyliśmy udział terenów zielonych. A przecież powraca do nas pytanie - czy aby te miasta, w których chcemy mieszkać są przyjazne naturze? Ale też - czy wykorzystują mechanizmy, które podpowiada nam natura, po to, by nie było wysp ciepła w trakcie upalnych lat, by zapewnić przepływ powietrza, ograniczyć zaleganie smogu czy nie dopuszczać do tzw. miejskich powodzi? – pytał minister klimatu, Michał Kurtyka, otwierając pierwszy z 16 warsztatów miejskich, podczas których praktycy samorządowi, eksperci, naukowcy, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych i administracji państwowej dyskutowali o pożądanych kierunkach rozwoju miast.
Trzy etapu prac zespołów
Warsztaty są jednodniowe, praca odbywa się w podstolikach tematycznych:
- parki, zielona infrastruktura i bioróżnorodność;
- energia i czyste powietrze;
- zrównoważony i niskoemisyjny transport;
- niebieska infrastruktura i retencja wody
- planowanie przestrzenne.
Praca każdego zespołu podzielona jest na 3 etapy: określenie barier rozwoju danego obszaru, wytyczenie idealnej wizji miasta i wreszcie – wypracowanie propozycji rozwiązań.
Po opracowaniu wyników warsztatów i przesłaniu ich uczestnikom do konsultacji, resort klimatu ma zaproponować konkretne działania we wszystkich zakresach tematycznych. Jednym z takich działań ma być wypracowanie nowych lub uproszczenie istniejących rozwiązań legislacyjnych, które pozwolą osiągnąć cel, jakim jest polepszenie jakości życia mieszkańców miast czy uzyskanie neutralności klimatycznej. Ma też podjąć działania pod kątem nowej perspektywy finansowej UE.
- Chcemy wspólnie z samorządowcami pracować nad nowymi rozwiązaniami. To ma być burza mózgów, która ma zainspirować zmiany legislacyjne, które spowodują, że miasta staną się bardziej przyjaznymi miejscami do życia. Warto zastanowić się nad rozwiązaniami również pod kątem wykorzystania środków z przyszłej perspektywy unijnej na lata 2021-27.
Czytaj też: Duże miasta chcą bezpośredniego dostępu do funduszy na zieloną transformację >>
Docenienie dobrych praktyk
Jak podaje Ministerstwo Klimatu, w ramach Agendy Miejskiej zostanie zbadany postęp miast w prowadzonej polityce ekologicznej. Resort zbierze i porówna lokalne dane w obszarach: gospodarki odpadami, jakości powietrza, terenów zieleni, zrównoważonej mobilności i gospodarki wodno-ściekowej. Badanie przeprowadzone zostanie w dwóch kategoriach: miast do 100 tys. mieszkańców i powyżej 100 tys. mieszkańców.
Aby dotrzeć do tych najlepszych praktyk resort zorganizuje konkurs „Miasto z Klimatem”, w którym nagrodzi najlepszy projekt służący ochronie i adaptacji do zmian klimatu. Przeprowadzi również konkurs dla młodzieży szkół ponadpodstawowych na opracowanie Planu adaptacji do zmian klimatu dla terenu szkoły i jej najbliższej okolicy. Zwycięski projekt otrzyma dofinansowanie na jego realizację.
Konkursy i pieniądze
Kolejnym elementem realizacji Agendy Miejskiej będzie uruchomienie dodatkowych narzędzi wsparcia, tj.: konkurs na zielono-niebieską infrastrukturę miejską oraz dodatkowe finansowanie inwestycji miejskich (dotyczących zrównoważonych systemów gospodarowania wodami opadowymi z uwzględnieniem rozwiązań opartych na przyrodzie, w ramach Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020). Ruszają też nabory wniosków z tzw. pieniędzy norweskich.
Bogate plany
Minister klimatu planuje intensywne działania na różnych polach. Otwierając pierwszy z warsztatów, mówił o zwiększeniu dostępności do Programu Czyste Powietrze, m.in. przez uproszczenie wniosków, skrócenie z 90 do 30 dni czasu na ich rozpatrzenie i ułatwienie dostępu do niego dla mieszkańców. Planuje też zmiany wspierające rozwój niskoemisyjnego transportu, np. przez wprowadzenie specjalnych taryf dla elektromobilności, wprowadzenie stref czystego transportu, a także instalację ładowarek dla pojazdów elektrycznych w budynkach wielorodzinnych.
- Chcemy odbetonować nasze miasta, odbetonować przestrzeń publiczną, która oddziela nas od parków, od rzek i rzeczek i żyć bliżej natury. Chcemy, by natura wspomogła nas w radzeniu sobie z tzw. miejskimi powodziami, a także z okresami nadmiernej suszy – wyjaśniał minister Kurtyka. I dodał, że to wielkie wyzwanie, ale dzięki jego podjęciu mogą nastąpić dobre, mądre zmiany dla miast, by stawały się przyjazne dla mieszkańców i neutralne klimatycznie.
Właśnie w planowaniu i realizacji tych działań potrzebna jest współpraca i pomoc ze strony najważniejszych podmiotów kształtujących politykę miejską.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
