Drogi gminne to drogi publiczne, ogólnodostępne, o znaczeniu lokalnym, które uzupełniają sieć dróg służących miejscowym potrzebom. Zaliczenie drogi do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu. Ta sama droga nie może przy tym należeć jednocześnie do kilku kategorii dróg publicznych. Często ma miejsce sytuacja, gdy droga, która znajduje się na terenie, którego właścicielem jest gmina, choć spełnia wszelkie kryteria techniczne i funkcjonalne drogi publicznej, to jednak, wobec braku uchwały rady gminy, nie zostaje zaliczona do dróg publicznych. Stanowi wówczas gminną drogę wewnętrzną.
Czytaj w LEX: Gminna droga wewnętrzna a ZRID >
Zgodnie z przepisami Prawa o ruchu drogowym zarządzanie ruchem na drogach wewnętrznych, w tym w strefie ruchu i strefie zamieszkania, należy do podmiotu zarządzającego tymi drogami czyli – do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku – do właściciela tego terenu (art. 10 ust. 7 p.r.d.). Organizację ruchu na takiej drodze zatwierdza, na podstawie złożonego projektu organizacji ruchu podmiot zarządzający drogą wewnętrzną. Projekt organizacji ruchu, zgodnie z którym zatwierdza się organizację ruchu, musi być zgodny z wymaganiami zawartymi w przepisach rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz. U. Nr 177, poz. 1729).
Na drodze wewnętrznej obowiązują znaki i sygnały drogowe
Ustalając organizację ruchu na drogach wewnętrznych, podmioty zarządzające taką drogą stosują jednak znaki i sygnały drogowe oraz zasady ich umieszczania wynikające z Prawa o ruchu drogowym i przepisów wykonawczych do tej ustawy, a w szczególności rozporządzenia z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. Nr 220, poz. 2181). Co ważne, zatwierdzenie organizacji ruchu (oraz jej zmiany) na drodze wewnętrznej nie jest aktem podlegającym kontroli sądu administracyjnego. Jedynie bowiem w odniesieniu do dróg publicznych zarządzanie ruchem stanowi zadanie z zakresu administracji publicznej.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Zatwierdzenie organizacji ruchu na drodze wewnętrznej >
W wyroku z 21 czerwca 2023 r. sygn. I OSK 823/20 NSA potwierdził, że zarządzanie ruchem i oznakowanie drogi wewnętrznej, stanowiącej własność prywatną, należy do jej właściciela. Wyjątkowo, w przypadku drogi wewnętrznej objętej strefą ruchu, właściwy wojewoda, podejmuje, na podstawie wniosku zainteresowanego podmiotu, oceny organizacji ruchu w zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami oraz w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Czytaj w LEX: Organizacja ruchu na drogach wewnętrznych >
Z powyższego wynika zatem, że zarządzanie drogami wewnętrznymi, będącymi własnością gminy i ustalanie na nich organizacji ruchu, na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 3 u.s.g. stanowi kompetencję wójta, burmistrza, prezydenta miasta).
Sprawdź w LEX: Czy można nadać nazwę ulicy na drodze wewnętrznej gminnej, jeżeli droga jest nieurządzona? >
Zmiana organizacji ruchu drogowego
Częstym w praktyce zabiegiem jest ustalenie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) procedury wprowadzenia lub zmiany organizacji ruchu drogowego na działkach gminnych zlokalizowanych poza pasem drogi publicznej. Z reguły dopuszcza się wszczynanie postępowania w sprawie organizacji ruchu (lub zmiany) na takiej drodze zarówno z urzędu, jak i na wniosek zainteresowanej strony. Po wszczęciu postępowania urząd gminy w pierwszej kolejności musi dokonać analizy struktury władania danym terenem, aby nie wkroczyć w uprawnienia właścicieli terenu, po którym przebiega droga. W dalszej kolejności rozpatruje się proponowaną organizację ruchu i po akceptacji kieruje ją do realizacji, a więc ustawienia znaków albo ich zmiany oraz innych urządzeń drogowych np. lustra drogowego. Dopuszcza się też czasem możliwość wykonania wskazanych rozwiązań staraniem samego wnioskodawcy.
Czytaj w LEX: Pojęcie i charakter prawny dróg wewnętrznych. Rola gminy w zarządzaniu drogami wewnętrznymi >
