Lasem w rozumieniu ustawy z 28 września 1991 r. o lasach (dalej jako u.o.l.) jest nie tylko grunt pokryty roślinnością leśną, ale także m.in. związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej drogi leśne. Należy podkreślić, że o tym czy dany grunt jest lasem decydują w pierwszej kolejności zapisy w ewidencji gruntów i budynków. Przepisy ustawy o lasach, w zakresie gospodarowania lasami dopuszczają m.in. sprzedaż lasów m.in. w przypadku stwierdzenia przez nadleśniczego nieprzydatności gruntów, budynków i budowli na potrzeby gospodarki leśnej lub zmiany przeznaczenia na cele nieleśne i nierolnicze, przekazanie w użytkowanie wieczyste, zamianę, przeniesienia zarządu - w razie zmiany przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne, dokonanej w trybie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz przekazanie zarządu takich gruntów.
Przekazanie nieruchomości Lasów Państwowych
Zarząd lasami, jako mieniem powierzonym, sprawuje Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Jako państwowa jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, gospodaruje nieruchomościami leśnymi Skarbu Państwa (jako ich właściciela) i reprezentuje go, również w zakresie stosunków cywilnoprawnych (art. 34 i 35 u.o.l.). Lasy Państwowe nie są jednak ani właścicielem ani użytkownikiem wieczystym gruntów leśnych, które są im przekazane w zarząd (art. 36 u.o.l.). Należy podkreślić, że choć ustawa mówi o pojęciu "przekazania w zarząd", nie odnosi się to umowy przekazania nieruchomości. Przekazanie w trybie art. 36 u.o.l. nie jest również ustanowieniem trwałego zarządu w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami, lecz specyficzną i charakterystyczną dla ustawy o lasach formą gospodarowania gruntami publicznymi, inną od trwałego zarządu.
Jako, że zarząd (trwały zarząd) jest formą prawną władania nieruchomością przez państwową lub samorządową jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, o charakterze wewnętrznym, nie można nieruchomości Skarbu Państwa oddawać w trwały zarząd jednostce samorządu terytorialnego. Obowiązuje bowiem zasada, wyrażona w art. 43 ust. 5 u.g.n. - że nieruchomości stanowiące przedmiot własności lub użytkowania wieczystego Skarbu Państwa oddaje się w trwały zarząd państwowej jednostce organizacyjnej, a nieruchomości stanowiące przedmiot własności lub użytkowania wieczystego jednostki samorządu terytorialnego - odpowiedniej samorządowej jednostce organizacyjnej.
Czytaj także: Starostowie iluzorycznie nadzorują prywatne lasy
Z art. 2a ustawy o drogach publicznych wynika, że nieruchomość zabudowana drogą gminną musi stanowić jej własność. Stąd uwłaszczenie gruntów zajętych pod drogi publiczne przewidywały m.in. przepisy ustawy z 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Również realizacja dróg publicznych wiąże się z przejściem z mocy prawa na rzecz odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego gruntów znajdujących się w granicach pasa drogowego, wskazanych w decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (art. 12 ustawy z dn. 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych). Co do dróg wewnętrznych, mogą natomiast – wchodzić w grę także inne tytuły prawne, np. użytkowanie wieczyste.
Czytaj w LEX: Zmiana lasu na użytek rolny >
Przekazanie drogi gminie, a przeniesieniem własności
Przepisy ustawy o lasach nie przewidują jednak możliwości nieodpłatnego przekazywania na rzecz gminy gruntów stanowiących lasy, z przeznaczeniem pod drogi publiczne, a tym bardziej pod drogi wewnętrzne. To oznacza, iż przekazanie gruntu gminie musi wiązać się z przeniesieniem praw do niego na rzecz gminy, a nie przeniesienia zarządu, jako formy władania nieruchomością. Jedyną formą "przekazania" gruntu gminie jest forma cywilnoprawna przeniesienia własności – np. sprzedaż, darowizna lub zamiana.
Powyższe rozważania dotyczą wyłącznie sytuacji, gdyby grunty miały zostać przekazane pod budowę (rozbudowę) dróg publicznych. Jeżeli na gruntach, o których mowa, istnieje już natomiast droga gminna, to ten stan faktyczny należy być może oceniać w świetle przepisów "uwłaszczeniowych", które miały zagwarantować, że drogi gminne istnieć będą tylko na gruntach będących własnością gminy. Wymaga to jednak informacji, kiedy droga gminna została wybudowana lub kiedy została zaliczona do kategorii dróg gminnych (lub wcześniej do dróg publicznych) w trybie ustawy o drogach publicznych.
