Sukcesja to następstwo prawne, które może mieć postać sukcesji uniwersalnej, czyli wejścia w ogół praw i obowiązków oraz sukcesji syngularnej, której towarzyszy przejęcie części praw i zobowiązań. Przykładem sukcesji uniwersalnej jest dziedziczenie, przekształcenie, połączenie spółek. Przykładem sukcesji syngularnej jest sprzedaż, zamiana oznaczonych, konkretnych przedmiotów.
Uczestnicy rynku zamówień publicznych to w przeważającej mierze przedsiębiorcy, którzy obok realizacji zamówień, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podejmują szereg innych działań uzasadnionych chociażby względami finansowymi, podatkowymi, operacyjnymi, w tym poddają się procesom zmian w zakresie form prowadzenia działalności gospodarczej.
Jak wyjaśnia radca prawny Edyta Sikorska-Gałecka, senior associate w kancelarii Hoogells Oleksiewicz Sznyrowska sp. k., w praktyce wykonawcy zamówień publicznych poddają się przewidzianym w prawie handlowym procesom połączeń, podziałów, przekształceń, składają wnioski dotyczące upadłości, przeprowadzają restrukturyzacje.
Sukcesja uniwersalna
Przepisy Kodeksu spółek handlowych stanowią, iż co do zasady przekształceniom towarzyszy sukcesja uniwersalna praw i obowiązków, tj. przejście wszelkich praw i zobowiązań z jednego podmiotu na drugi.
- Z mocy prawa, w przypadku połączenia - majątek spółki przejmowanej przenoszony jest na istniejącą spółkę przejmującą, spółka przejmująca lub odpowiednio spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki – tłumaczy Edyta Sikorska-Gałecka.
Jak dodaje, w przypadku podziału spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem wstępują, z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia, w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału.
W tych sytuacjach mamy do czynienia z sukcesją uniwersalną (generalną) w sferze praw i obowiązków cywilnoprawnych. Oznacza to, iż w wyniku określonego zdarzenia prawnego następca prawny tj. odpowiednio spółka przejmująca, spółka nowo zawiązana, czy spółka powstała w wyniku podziału wchodzi w ogół praw i obowiązków majątkowych swego poprzednika. Przejęcie praw i obowiązków w tych okolicznościach nie wymaga podejmowania żadnych dodatkowych czynności na gruncie stosunków cywilnoprawnych.
Czytaj też: Wadium w zamówieniach publicznych musi być zwrócone
Następstwo prawne pod tytułem ogólnym
Dokonywanie tego rodzaju przekształceń nie jest zabronione także na gruncie prawa zamówień publicznych. Jak wynika z oficjalnej opinii Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, „zakaz zmiany wykonawcy zamówienia publicznego nie dotyczy przypadków sukcesji generalnej następującej w wyniku dozwolonego przekształcenia podmiotu bądź dziedziczenia oraz przypadków szczególnej sukcesji z mocy samego prawa.”.
Następstwo prawne pod tytułem ogólnym, które towarzyszy sukcesji uniwersalnej nie narusza zasady wyrażonej w art. 7 ust. 3 ustawy prawo zamówień publicznych stanowiącym, iż „Zamówienia udziela się wyłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy.”.
Edyta Sikorska-Gałecka zaznacza, że w przypadku sukcesji uniwersalnej w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, wykonawca składając ofertę, wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, korzystając z zasobów poprzednika prawnego zobligowany jest do przedstawienia dokumentów potwierdzających jego następstwo prawne. Musi w ten sposób wykazać, iż spełnia oznaczone przez zamawiającego warunki udziału w postępowaniu, kryteria oceny ofert. - Nie budzi wątpliwości zarówno w świetle opinii Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych jak i w świetle orzecznictwa Izby, iż wiedza i doświadczenie stanowią element sukcesji uniwersalnej tj. następca prawny może ubiegać się o zamówienie w oparciu o nabyte w wyniku przekształceń referencje - podkreśla.
Odnosząc się do sukcesji uniwersalnej zaistniałej na etapie realizacji zamówienia, Edyta Sikorska-Gałecka wskazuje, że zapis art. 144 ust. 1 pkt 4 lit. (b) prawa zamówień publicznych przewiduje możliwość zmiany wykonawcy „w wyniku połączenia, podziału, przekształcenia, upadłości, restrukturyzacji lub nabycia dotychczasowego wykonawcy lub jego przedsiębiorstwa, o ile nowy wykonawca spełnia warunki udziału w postępowaniu, nie zachodzą wobec niego podstawy wykluczenia oraz nie pociąga to za sobą innych istotnych zmian umowy.”.
Sukcesja uniwersalna jako przesłanka zmiany umowy o zamówienie publiczne
Jak wskazuje ustawodawca unijny w dyrektywie 2014/24/UE „Zwycięski oferent wykonujący zamówienie powinien jednak mieć możliwość, w szczególności w przypadku, gdy zamówienie zostało udzielone więcej niż jednemu przedsiębiorstwu, przejść w trakcie wykonywania zamówienia pewne zmiany strukturalne, takie jak czysto wewnętrzne reorganizacje, przejęcia, połączenia i nabycia, czy też upadłość. Tego rodzaju zmiany strukturalne nie powinny automatycznie wiązać się z wymogiem przeprowadzenia nowych postępowań o udzielenie zamówienia dla wszystkich zamówień publicznych realizowanych przez tego oferenta”.
Według mec. Sikorskiej-Gałeckiej, zmiana wykonawcy będąca efektem sukcesji uniwersalnej została dopuszczona wprost w art. 72 ust. 1 li. (d) pkt (ii) dyrektywy 2014/24/UE, z zastrzeżeniem, iż podmiot ten spełnia pierwotnie ustalone kryteria kwalifikacji podmiotowej, w tym pod warunkiem, że nie pociąga to za sobą innych istotnych modyfikacji umowy i nie ma na celu obejścia stosowania dyrektywy.
- Sukcesja uniwersalna praw i obowiązków została w ustawie prawo zamówień publicznych wskazana jako przesłanka zmiany umowy o zamówienie publiczne, co oznacza, iż odmiennie niż dla pozostałych stosunków cywilnoprawnych, wystąpienie sukcesji w toku realizacji zamówienia, wymaga podjęcia dodatkowych działań tj. zawarcia stosownego aneksu do umowy – podkreśla Edyta Sikorska-Gałecka.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
