Zgodnie z ustawą z 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych („nowe PZP”) partnerstwo innowacyjne to tryb udzielenia zamówienia publicznego, który może być stosowany w przypadku zapotrzebowania na innowacyjny produkt, usługę, lub roboty budowlane, jeżeli nie są one dostępne na rynku. Jest to tryb wielostopniowy i negocjacyjny. Wykonawcy w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, następnie zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału do składania ofert wstępnych, prowadzi z nimi negocjacje w celu ulepszenia ofert wstępnych, by wreszcie zaprosić ich do złożenia ofert na prace badawczo-rozwojowe, a następnie dokonuje zakupu dostaw, usług lub robót budowlanych będących wynikiem prac badawczo-rozwojowych pod warunkiem, że odpowiadają one poziomom wydajności i maksymalnym kosztom uzgodnionym między zamawiającym a wykonawcą lub wykonawcami.
Zamawiający publikując ogłoszenie o zamówieniu, nie ma obowiązku przekazywania wykonawcom opisu przedmiotu zamówienia i pełnej specyfikacji warunków zamówienia, jednakże udostępnia opis potrzeb i wymagań zamawiającego. Określa w nich zasadnicze informacje na temat postępowania, jego przebiegu i przedmiotu oraz wskazuje, które elementu opisu potrzeb i wymagań nie podlegają negocjacjom i muszą zostać spełnione przez wszystkie oferty. (Pozostałe elementy opisu potrzeb i wymagań mogą co do zasady podlegać negocjacjom.) Istotnym elementem tego trybu są negocjacje zamawiającego z wykonawcami. Zamawiający może podzielić je na etapy, w zależności od potrzeb konkretnego postępowania. Po zakończeniu negocjacji zamawiający sporządza doprecyzowany i uzupełniony w wyniku negocjacji, niejako ostateczny, opis potrzeb i wymagań.
Innowacyjność i prace B+R
Najważniejszymi czynnikami odróżniającymi tryb partnerstwa innowacyjnego od innych trybów jest przedmiot zamówienia oraz sposób jego wykonania. Przedmiotem zamówienia w trybie partnerstwa innowacyjnego jest bowiem opracowanie, w wyniku prac B+R, innowacyjnego produktu, usługi lub robót budowlanych, niedostępnych na rynku oraz zakup dostaw, usług lub robót budowlanych będących wynikiem tych prac B+R. Przez innowację w rozumieniu nowego PZP należy przy tym rozumieć wdrażanie nowego lub znacznie udoskonalonego produktu, usługi lub procesu, w tym między innymi procesów produkcji, budowy lub konstrukcji, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w działalności gospodarczej, organizowaniu pracy lub relacjach zewnętrznych.
W konsekwencji zasadniczo wykonywanie zawartej umowy o ustanowieniu partnerstwa innowacyjnego składa się z dwóch faz – fazy B+R oraz fazy wdrożeniowej. W ramach fazy B+R realizowane są prace B+R, mające prowadzić do opracowania innowacyjnego produktu, usługi lub roboty budowlanej. Jeżeli okaże się, że wynik prac wykonanych w fazie B+R, odpowiada poziomom wydajności i maksymalnym kosztom, uzgodnionym między zamawiającym a wykonawcą lub wykonawcami, to zamawiający nabywa opracowane innowacyjne dostawy, usługi lub roboty budowlane, których wytworzenie i przekazanie zamawiającemu jest istotą fazy wdrożeniowej.
Taka struktura procesu wykonywania umowy o ustanowienie partnerstwa innowacyjnego wymaga posiadania przez wykonawcę dwojakiego rodzaju kompetencji, zdolności i zasobów. Pierwsza ich grupa obejmuje te, które są niezbędne do przeprowadzenia prac B+R. Są to zatem wysoko wykwalifikowana kadra naukowa, laboratoria, aparatura badawcza, zdolności związane z wytworzeniem demonstratorów i wszystko to, co jest potrzebne do prowadzenia tego rodzaju działalności. Druga grupa kompetencji, zdolności i zasobów związana jest z fazą wdrożeniową. W zależności od tego, czy do czynienia mamy z dostawą, robotą budowlaną czy usługą, owe kompetencje, zdolności i zasoby będą siłą rzeczy inne, najczęściej będą to jednak kompetencje, zdolności i zasoby zasadniczo odmienne od tych, które są potrzebne do wykonania fazy B+R. Przykładowo w przypadku opracowania innowacyjnego produktu (chociażby pojazdu), który ma następnie zostać seryjnie wyprodukowany, faza wdrożeniowa wymaga dysponowania fabryką, liniami produkcyjnymi, infrastrukturą, zespołem pracowniczym etc.
Zobacz też w LEX: Partnerstwo innowacyjne w zamówieniach publicznych>>
Konsorcjum w partnerstwie innowacyjnym
Tylko część wykonawców dysponuje kompetencjami, zdolnościami i zasobami niezbędnymi do wykonania umowy w obu fazach. Wielu wykonawców jest w stanie wykonać fazę B+R, ale już nie będzie w stanie przeprowadzić fazy wdrożeniowej – albo na odwrót. Jest to naturalna zachęta do wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia – do tworzenia konsorcjów.
Zamawiający rzadko stosują tryb partnerstwa innowacyjnego, w konsekwencji okazji do prowadzenia tego rodzaju współpracy nie ma wiele. Siłą rzeczy zatem często tego rodzaju konsorcjum może być pierwszym przypadkiem współpracy dwóch (lub większej liczby) przedsiębiorców. Na gruncie obecnie obowiązującego Prawa zamówień publicznych wykonawcy, także w trybie partnerstwa innowacyjnego, odpowiadają solidarnie za wykonanie całości zamówienia. Może to zniechęcać wykonawców, zwłaszcza tych działających w branży B+R do wchodzenia we współpracę z przedsiębiorcami mającymi zdolności do wykonania fazy wdrożeniowej, bo naraża ich na odpowiedzialność za niewykonanie zamówienia właśnie w fazie wdrożeniowej.
Próbą odpowiedzi na ten problem jest zniesienie solidarnej odpowiedzialności konsorcjantów w zamówieniach udzielonych w trybie partnerstwa innowacyjnego. Zgodnie z art. 445 ust. 2 nowego PZP solidarna odpowiedzialność wykonawców wspólnie wykonujących zamówienie nie ma zastosowania do zamówienia udzielonego w trybie partnerstwa innowacyjnego wykonawcom wspólnie ubiegającym się o udzielenie zamówienia. W takim przypadku każdy z konsorcjantów ponosi odpowiedzialność za wykonanie umowy i wniesienie zabezpieczenia należytego wykonania umowy w części, którą wykonują zgodnie z umową zawartą między tymi wykonawcami.
Czytaj też: W nowym prawie zamówień zasada efektywności istotnie wpłynie na kryteria oceny ofert>>
Dobrowolna kontrola uprzednia
Środkiem, który może wpływać na zwiększenie atrakcyjności tego trybu, tym razem przede wszystkim dla zamawiającego, jest umożliwienie zamawiającym, na podstawie art. 614 ust. 1 nowego PZP, złożenia wniosku o przeprowadzenie kontroli uprzedniej postępowania lub jego odpowiedniej części dla zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, które obejmują aspekty związane z innowacyjnością lub których przedmiotem jest produkt innowacyjny. Ponieważ postępowanie w trybie partnerstwa innowacyjnego ma złożony charakter, jest postępowaniem niełatwym do przeprowadzenia, tego rodzaju kontrola może pomóc zwiększyć bezpieczeństwo formalne przeprowadzenia postępowania, co jest niezwykle istotne z punktu widzenia zamawiających.
Zobacz też w LEX: Przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia w trybie partnerstwa innowacyjnego
Nabywanie przez zamawiających publicznych innowacyjnych produktów, usług i robót budowlanych ma istotne znaczenie dla budowania innowacyjnej, nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy. Tryb partnerstwa innowacyjnego jest ciekawym narzędziem, które może służyć osiąganiu celu. Nie jest narzędziem najprostszym w stosowaniu, niemniej warto mieć świadomość jego istnienia, by w odpowiednich sytuacjach je zastosować. Zniesienie solidarnej odpowiedzialności konsorcjantów oraz zapewnienie możliwości wniesienia o przeprowadzenie kontroli uprzedniej należy ocenić pozytywnie.
Autor: dr Kalikst Nagel - radca prawny, senior associate w SMM Legal
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
