Uprawnienia budowlane, w zależności od posiadanego wykształcenia i zakresu odbytej praktyki zawodowej mogą obejmować:

  • projektowania w danej specjalności
  • kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności
  • projektowania i kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności.

Uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi nazywane są potocznie. uprawnieniami wykonawczymi i upoważniającymi do kierowania budową lub robotami budowlanymi w zakresie i specjalności określonej w treści decyzji, a uzależnionej od wykształcenia i odbytej praktyki zawodowej, określonej przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.) oraz przepisami aktów wykonawczych.

Obecnie aktem wykonawczym w zakresie nadawania uprawnień budowlanych jest rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. poz. 831).

Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca, regulacje ograniczające uprawnienia budowlane przeniósł z  rozdziału 4 starego rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Par. 10-15) bezpośrednio do ustawy z  7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.

Natomiast nowe rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. poz. 831) określa przede wszystkim:

  • kierunki studiów odpowiednie lub pokrewne dla danej specjalności,
  • wykaz zawodów związanych z budownictwem,
  • wykaz specjalizacji wyodrębnionych w ramach poszczególnych specjalności;

Sprawdź w LEX: Czy osoba z wykształceniem technik elektryk spełnia warunek udziału w postępowaniu dotyczący posiadania uprawnień w specjalności instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych? >

Osoby posiadające tzw wykonawcze uprawnienia budowlane mają obowiązek przynależności do właściwej miejscowo izby inżynierów budownictwa (art. 5 ust. 2 ustawy o samorządach zawodowych).

Czytaj w LEX: Odpowiedzialność zawodowa w budownictwie >

Uprawnień budowlane dzielą się specjalności  - uzależnione od wykształcenia a w ramach specjalności uprawnienia mają dwa zakresy: bez ograniczeń i w ograniczonym zakresie.

Czytaj w LEX: Wykształcenie wymagane do uzyskania uprawnień budowlanych >


1. Uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w specjalności architektonicznej


1.1. Uprawnienia budowlane bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej bez ograniczeń, zgodnie z art. 15a ust.2 uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu.

Sprawdź w LEX: Czy projekt montażu w dachu okien połaciowych wymaga projektanta konstruktora, czy wystarczy tylko architekt? >

1.2. Uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie, zgodnie z art. 15 a ust 3  uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m. sześć. w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej.

Sprawdź w LEX: Ile lat powinna wynosić praktyka zawodowa technika drogownictwa, by mógł on uzyskać uprawnienia budowlane do kierowania robotami? >

W przypadku powyższych uprawnień mamy do czynienia z podwójnym ograniczeniem ich zakresu, a mianowicie z:

  • ograniczeniem kubaturowym do 1000 m. sześć. , które w budownictwie mieszkaniowym szeregowym stosuje się do jednego segmentu, a w budownictwie mieszkaniowym bliźniaczym – do samodzielnej części budynku bliźniaczego, natomiast w przypadku rozbudowy do części istniejącej, jak i nowoprojektowanej, gdzie łączna kubatura obu części nie może przekroczyć 1000 m.sześć.,
  • ograniczeniem co do terenu, na którym miałyby być realizowane obiekty budowlane - bowiem uprawnienia w ograniczonym zakresie uprawniają tylko do sporządzania projektów na terenach budownictwa zagrodowego.

Pod pojęciem „zabudowy zagrodowej” (zgodnie z par. 3 pkt 3 obowiązującego rozporządzenia Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.), należy rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze i inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych.

Sprawdź w LEX: Czy za prawidłowy montaż czapy kominowej komina systemowego odpowiada kierownik robót w specjalności architektonicznej, czy też konstrukcyjno–budowlanej? >


2. Uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w specjalności konstrukcyjno – budowlanej

2.1. Uprawnienia budowlane bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bez ograniczeń, zgodnie z art. 15 a ust. 4  uprawniają do projektowania konstrukcji obiektu lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji oraz architektury obiektu.

Sprawdź w LEX: Czy projekt budowlany hali namiotowej musi być wykonany przez architekta czy konstruktora? >

Są to uprawnienia, które uprawniają do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w dwóch specjalnościach.

Sprawdź w LEX: Czy projektantem głównym obiektu usługowo-handlowego może być projektant w specjalności konstrukcyjno-budowlanej konstrukcji zadaszenia? >


2.2. Uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlane w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej w ograniczonym zakresie, zgodnie z art.15 a ust. 5 uprawniają do projektowania konstrukcji obiektu lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji obiektu, o kubaturze do 1000 m.sześć. oraz

  • o wysokości do 12 m nad poziomem terenu, do 3 kondygnacji nadziemnych i o wysokości kondygnacji do 4,8 m;
  • posadowionego na głębokości do 3 m poniżej poziomu terenu, bezpośrednio na stabilnym gruncie nośnym;
  • przy rozpiętości elementów konstrukcyjnych do 6 m i wysięgu wsporników do 2 m;
  • niezawierającego elementów wstępnie sprężanych na budowie;
  • niewymagającego uwzględniania wpływu eksploatacji górniczej.

Zatem, osoba posiadająca takie uprawnienia budowlane może wykonywać samodzielne funkcje techniczne w budownictwie tylko w ramach powyższych obiektów budowlanych, w czym przejawia się ich ograniczony zakres.

Sprawdź w LEX: Czy projekt architektoniczno-budowlany ma być sporządzony przez projektanta z uprawnieniami specjalności konstrukcyjnej czy wystarczy sam architekt? >

Uprawnienia budowlane do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w zakresie specjalności konstrukcyjno budowlanej, przed dniem wejścia w życie ustawy – Prawo budowlane z 1994 r.  obejmowały również obiekty drogowe i mostowe.

Natomiast od 11 lipca 2003 r., kiedy weszły w życie przepisy ustawy z 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 718), uprawnienia budowlane w specjalności drogowej i mostowej zostały wyodrębnione ze specjalności konstrukcyjno-budowlanej stanowiąc odrębne specjalności. Kolejna zmiana wprowadziła możliwość uzyskania uprawnień budowlanych oddzielnie w specjalności konstrukcyjno-budowlanej oraz oddzielnie w specjalności drogowej i oddzielnie w specjalności mostowej, była wprowadzona przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2005 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. nr 96, poz. 817).

Sprawdź w LEX: Czy osoba posiadająca uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bez ograniczeń może samodzielnie podpisać projekt zagospodarowania działki lub terenu? >

 Obowiązująca generalna zasada praw nabytych skutkuje tym, że zakres uprawnień budowlanych nie zmienia się mimo zmiany regulacji prawnych ustalają ich zakres należy odnieść się do przepisów obowiązujących w dacie nadania uprawnień

I tak w przypadku zakresu uprawnień budowlanych w specjalności konstrukcyjno-budowlanej oraz w zakresie dróg i mostów należy brać pod uwagę datę wydania decyzji.

Sprawdź w LEX: Jakie uprawnienia musi mieć projektant opracowujący: projekt zagospodarowania działki lub terenu lub projekt architektoniczno budowlany? >

3. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej bez ograniczeń,

 

3.1. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej bez ograniczeń, zgodnie z art. 15a ust. 6 uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:

drogowy obiekt inżynierski w rozumieniu przepisów o drogach publicznych;

kolejowy obiekt inżynieryjny: most, wiadukt, przepust, ściany oporowe, tunele liniowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, w rozumieniu przepisów sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie.

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej do projektowania bez ograniczeń, zgodnie z art. 15a ust 7  uprawniają również do obliczania światła mostów i przepustów.

Czytaj w LEX: Tryb postępowania w sprawie nabycia uprawnień budowlanych >

 

3.2 Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej mostowej w ograniczonym zakresie zgodnie z art. 15a ust. 8  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:

  • jednoprzęsłowy obiekt mostowy, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych lub przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, o przęśle wykonanym z zastosowaniem prefabrykatów i rozpiętości do 21 m, posadowiony na stabilnym gruncie;
  • przepust.

Sprawdź w LEX: Kto może uzyskać uprawnienia budowlane do konserwacji obiektów zabytkowych? >

 

4. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej drogowej

4.1. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej drogowej bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej drogowej bez ograniczeń, zgodnie z art. 15a ust 9  uprawniają *do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:

-droga w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, z wyłączeniem drogowych obiektów inżynierskich oprócz przepustów;

-droga dla ruchu i postoju statków powietrznych oraz przepust.

Sprawdź w LEX: Czy wykonanie projektu kanału technologicznego w ramach przebudowy drogi publicznej wymaga zaprojektowania przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania? >

 

4.2 Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej drogowej w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej drogowej w ograniczonym zakresie , zgodnie z art. 15 ust 10 uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:

- droga klasy: lokalna i dojazdowa oraz droga wewnętrzna, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, z wyłączeniem drogowych obiektów inżynierskich oprócz przepustów;

- droga na terenie lotniska, nieprzeznaczona dla ruchu i postoju statków powietrznych.

 

5. Uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w specjalności kolejowej

Początkowo uprawnienia budowlane w specjalności kolejowej nadawał właściwy miejscowo wojewoda, na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 20 grudnia 1996 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w dziedzinie transportu kolejowego (Dz. U. z 1997 r. Nr 4, poz. 23 z późn. zm.).

Natomiast od 31 maja 2004 r., nadawanie uprawnień budowlanych w powyższej specjalności należy do kompetencji okręgowych izb inżynierów budownictwa. Istotną różnicą w stosunku do zakresów dotychczas nadawanych uprawnień budowlanych jest włączenie zakresu uprawnień budowlanych w specjalności kolejowych sieci elektroenergetycznych do specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Połączenie tych uprawnień związane jest z tożsamością przedmiotu oraz wymaganego wykształcenia, niezbędnego do uzyskania tych uprawnień budowlanych.

W wyniku kolejnej zmiany przepisów dokonanej przepisami rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. Nr 83, poz. 578) ustawodawca wprowadził istotne zmiany w zakresie omawianej specjalności. A mianowicie zrezygnował z zastosowanego dotychczas podziału uprawnień budowlanych w ograniczonym zakresie na uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie I i II stopnia.

Po zmianie ustaw z dniem 30 kwietnia 2019 r  w miejsce przewidzianej przez ustawę specjalności - inżynieria kolejowa wprowadzono dwie specjalności:

  • inżynieryjna kolejowa w zakresie kolejowych obiektów budowlanych,
  • inżynieryjna kolejowa w zakresie sterowania ruchem kolejowym.

W aktualnym stanie prawnym zakres tych uprawnień budowlanych przedstawia się następująco:

 

5.1. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej bez ograniczeń w zakresie kolejowych obiektów budowlanych, zgodnie z art. 15a ust 11 uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle, o których mowa w przepisach techniczno-budowlanych dla  budowli kolejowych, z wyłączeniem  sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych przeznaczonych dla kolei oraz urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym.

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej bez ograniczeń w zakresie sterowania ruchem kolejowym, zgodnie z art. 15 a ust. 13  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym w odniesieniu do urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym o których mowa w przepisach techniczno budowlanych dla budowle kolejowe.

 

5.2. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej w ograniczonym zakresie w zakresie kolejowych obiektów budowlanych, zgodnie  z art 15a ust. 12  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle kolejowe o których mowa w przepisach techniczno-budowlanych dla budowli kolejowych, z wyjątkiem linii kolejowych przystosowanych do prędkości większych niż 200 km/h.

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej w ograniczonym zakresie w zakresie sterowania ruchem kolejowym, zgodnie z art. 15a pkt 14  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, w zakresie urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym o których mowa w przepisach techniczno budowlanych dla budowli kolejowych, z wyjątkiem stacji wyposażonych w ponad 50 rozjazdów i linii kolejowych w zakresie blokad samoczynnych.

 

6. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej hydrotechnicznej

6.1. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej hydrotechnicznej bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej hydrotechnicznej bez ograniczeń , zgodnie z art. 15a ust 15 uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w zakresie morskich budowli hydrotechnicznych oraz budowli hydrotechnicznych tymczasowych i stałych, o których mowa w przepisach techniczno budowlanych dla budowli  hydrotechnicznych oraz morskich budowli hydrotechnicznych

Sprawdź w LEX: Czy projektu stawu nie powinien sporządzić projektant posiadający uprawnienia do projektowania w specjalności wodno-melioracyjnej? >

6.2 Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej hydrotechnicznej w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej hydrotechnicznej w ograniczonym zakresie, zgodnie z art. 15a ust 16  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w zakresie budowli hydrotechnicznych  IV klasy ważności, a w przypadku budowli morskich  IV klasy chronionego obszaru, o których mowa w przepisach techniczno-budowlanych dla budowli hydrotechnicznych oraz  morskich budowli hydrotechnicznych

Sprawdź w LEX: Kto jest osobą uprawnioną do odbioru/kontroli stanu technicznego urządzeń cumowniczych? >

 

7. Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej wyburzeniowej bez ograniczeń

Początkowo uprawnienia budowlane w specjalności wyburzeniowej nadawał Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 11 lipca 2001 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie wykonywanych z użyciem materiałów wybuchowych (Dz. U. Nr 91, poz. 1026 z poźn. zm.).

Uprawnienia powyższe cieszą się najmniejszym zainteresowaniem wśród osób ubiegających się o uprawnienia budowlane. Jest to na pewno związane ze specyfiką tego rodzaju budownictwa.

Sprawdź w LEX:  Jakie uprawienia budowlane są konieczne do wykonania rozbiórki bez użycia materiałów wybuchowych? >

Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej wyburzeniowej bez ograniczeń , zgodnie z art. 15a ust 17 uprawniają do projektowania robót rozbiórkowych lub kierowania tymi robotami budowlanymi, związanymi z użyciem materiałów wybuchowych.

 

8.Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych

Uprawnienia w powyższej specjalności początkowo nadawał Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Łączności z dnia 10 października 1995 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie telekomunikacyjnym (Dz. U. Nr 120, poz. 581 z późn. zm.).

Cechą charakterystyczną nadawania tych uprawnień w poprzednim okresie, jest to, że nie było wymogu prowadzenia książki praktyki zawodowej. Zatem, praktyka zawodowa w powyższej specjalności odbywana do dnia 3 lipca 2005 r., mogła być dokumentowana zaświadczeniem. Natomiast praktyka odbywana po 3 lipca 2005 r. miała być dokumentowana w książce praktyki zawodowej. Obecnie przepisami rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. Nr 83, poz. 578) ustawodawca zrównał wymagania zakresie dokumentowania praktyki zawodowej. Zatem, osoby dokumentujące praktykę zawodową w telekomunikacji nie mogą już przedstawić zaświadczenia, tak jak to było dotychczas, ale muszą cały okres praktyki zawodowej odbywanej po 1 stycznia 1995 r. dokumentować w książce praktyk.

W przypadku omawianych uprawnień budowlanych ustawodawca zrezygnował z zastosowanego dotychczas podziału uprawnień budowlanych w ograniczonym zakresie na uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie I i II stopnia. W związku z powyższym układ zakresu tych uprawnień budowlanych przedstawia się jak poniżej.

 

9. Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych

9.1. Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych bez ograniczeń, zgodnie z art. 15a ust 18  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, w zakresie telekomunikacji przewodowej wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną oraz telekomunikacji bezprzewodowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą.

9.2 Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych w ograniczonym zakresie, zgodnie a art. 15 a ust 19  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną, w odniesieniu do obiektu budowlanego, takiego jak lokalne linie i instalacje.

10. Uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych

Odnośnie tej specjalności należy przybliżyć krótki rys historyczny dotyczący kształtowania się nazwy powyższej specjalności. Zmiana nazwy, która wywoływała liczne wątpliwości, polegała jedynie na zamianie redakcyjnej, a mianowicie na zamianie kolejności wyliczeń i zmian interpunkcyjnych. Dotychczasowa nazwa brzmiała następująco: specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń: wodociągowych i kanalizacyjnych, cieplnych, wentylacyjnych i gazowych.

Zmiana nazwy miała na celu usunięcie wszelkich wątpliwości jakie wystąpiły w związku z interpretacją zapisu powyższej specjalności. A mianowicie ustawodawca miał na myśli jedną specjalność, natomiast organy nadające uprawnienia budowlane jak również NSA w swoich licznych wyrokach na ten temat (np. uchwała NSA z dnia 4 lipca 2002 r., sygn. akt OPS 4/02 oraz wyrok NSA z dnia 7 listopada 2002 r., sygn akt IV SA 3732/02) dochodziły do wniosku, że art. 14 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego określa nie jedną, ale kilka specjalności, tj.:

  • specjalność instalacyjną w zakresie sieci, instalacji i urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych,
  • specjalność instalacyjną w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych,
  • specjalność instalacyjną w zakresie sieci, instalacji i urządzeń wentylacyjnych,
  • specjalność instalacyjną w zakresie sieci, instalacji i urządzeń gazowych.

Zapis nazwy omawianej specjalności ma jednoznacznie usunąć wątpliwości co do interpretacji zakresu omawianej specjalności, którą należy odczytywać łącznie jako jedną specjalność. Należy jednak zwrócić uwagę, iż osoby występujące o uzyskanie uprawnień budowlanych chcą często uzyskać uprawnienia budowlane tylko w części tej specjalności, ale takiej możliwości nie mają. Ponadto należy postawić sobie pytanie, czy osoby posiadające uprawnienia budowlane w powyższej specjalności wykonują samodzielne funkcje techniczne w całym zakresie, czy mogą być fachowcami w tak różnych instalacjach. Ustawodawca, mimo licznych wniosków, nie zdecydował się dotychczas na dokonanie podziału tej specjalności.

 

 

10.1. Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych bez ograniczeń , zgodnie art. 15a ust 20 uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: sieci i instalacje cieplne, wentylacyjne, gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne.

10.2 Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych w ograniczonym zakresie, zgodnie z art. 15 a ust 21  uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi przy wykonywaniu instalacji wraz z przyłączami i instalowaniem tych urządzeń dla obiektów budowlanych o kubaturze do 1000 m. sześć.

11. Uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych

11.1.Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych bez ograniczeń

Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych bez ograniczeń, zgodnie z art.15a ust 22  uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne, w tym kolejowe, trolejbusowe i tramwajowe sieci trakcyjne, sieci trakcyjne metra, wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi zasilania, w tym kolejowej, trolejbusowej i tramwajowej sieci trakcyjnej, sieci trakcyjne metra oraz elektrycznego ogrzewania rozjazdów.

11.2.Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych w ograniczonym zakresie

Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych w ograniczonym zakresie, zgodnie z art. 15a ust 23 uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi przy wykonywaniu instalacji wraz z przyłączami o napięciu do 1 kV w obiektach budowlanych o kubaturze do 1000 m3

12. Uprawnienia mistrza

Osoby posiadające dyplom mistrza nie muszą, ale i nie mogą ubiegać się o uzyskanie uprawnień budowlanych. Powyższe związane jest ze zmianą ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane (Dz. U. Nr 93, poz. 888). W wyniku powyższej nowelizacji dodano art. 12 ust. 8 w brzmieniu: „Do kierowania robotami budowlanymi w powierzonym zakresie, z wyłączeniem robót budowlanych przy obiektach zabytkowych, uprawnione są także osoby posiadające, zgodnie z przepisami o rzemiośle, dyplom mistrza w odpowiednim zawodzie budowlanym”. Stwierdzono, że majster nie wykonuje samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, nie podlega więc rygorom ustawy – Prawo budowlane w zakresie konieczności ubiegania się o uprawnienia budowlane, a w związku z tym nie ma też obowiązku przynależności do okręgowej izby inżynierów budownictwa.

Chodzi tu o osoby, które nie uzyskały jeszcze uprawnień i zastanawiają się nad ubieganiem się o nie.

Osoby posiadające wykształcenie zasadnicze uzyskując uprawnienia budowlane majstra budowlanego upoważnione były jedynie do kierowania w powierzonym zakresie robotami budowlanymi objętymi rzemiosłem określonym w dyplomie mistrza, z wyłączeniem robót budowlanych przy obiektach zabytkowych.

Zakres uprawnień majstra budowlanego nie uprawniał do kierowania budową nawet najprostszych obiektów, ani kierowania całością robót w ramach danej specjalności techniczno - budowlanej posiadanych uprawnień budowlanych. Majster budowlany mógł kierować jedynie powierzonymi robotami w ramach budowy kierowanej przez osobę posiadającą uprawnienia bez ograniczeń lub w ograniczonym zakresie (wyrok NSA z 2 września 1998 r., sygn. akt IV SA 678/96 oraz wyrok z 6 grudnia 1999 r., sygn. akt IV SA 461/99).

Na podstawie powyższego uznano, że osoby posiadające omawiane uprawnienia budowlane nie uzyskiwały innych, szerszych uprawnień niż uprawnienia wynikające z dyplomu mistrza. W związku z powyższym, ustawodawca zrezygnował z nadawania uprawnień budowlanych w tym zakresie.

Powyższe dotyczy wyłącznie osób posiadających uprawnienia majstra uzyskane na podstawie przepisów obowiązującej ustawy – Prawo budowlane. Natomiast osoby posiadające uprawnienia majstra uzyskane przed 1 stycznia 1995 r. mogą wykonywać uprawnienia z nich wynikające, a wówczas osoby z dyplomem mistrza mogły uzyskać uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi na budowie niewielkich obiektów budowlanych. Zatem, osoby takie korzystając z przysługujących im uprawnień budowlanych mogą być członkami izb inżynierów budownictwa.

Natomiast w wyniku kolejnej nowelizacji wprowadzonej przepisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 163, poz. 1364) uchylono przepis art. 12 ust. 8. I Prawo budowlane nie regulowało spraw osób posiadających dyplom mistrza nawet, jeżeli są to dyplomy mistrza w zakresie budownictwa.

Po kolejnej zmianie uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie, dla osób posiadających tytuł zawodowy mistrza, zgodnie z art. 15 a ust 24 stanowią podstawę do wykonywania czynności wyłącznie w zakresie objętym danym rzemiosłem w odniesieniu do obiektów budowlanych o kubaturze do 1000 m. sześć.

Większość osób posiada jednak omawiane uprawnienia budowlane, które zgodnie z zasadą nie działania wstecz i ochrony praw nabytych obowiązują w zakresie z dnia nadania. Osoby takie nie utraciły więc uprawnień wynikających z posiadanych decyzji

 

Proces inwestycyjno-budowlany w praktyce. Rozwiązania najważniejszych problemów

Diana Trzcińska

Sprawdź